‘Cuộc chơi’ của Trung Quốc trên thị trường khí đốt - nhà điều phối bất đắc dĩ nhưng bỏ túi bộn tiền

Khá bất ngờ khi Bắc Kinh “bỗng” trở thành người đóng vai trò định tuyến lại đường đi của khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) có nguồn gốc từ Mỹ chuyển sang châu Âu và đường hoàng “bỏ túi” kha khá tiền chênh lệch một cách hợp pháp - hưởng lợi giữa giá mua rẻ và bán lại với giá bán cao.

Có “nằm mơ” Bắc Kinh cũng không thể ngờ một ngày nào đó, một thỏa thuận thương mại từ thời cựu Tổng thống Donald Trump, nhằm thực hiện cam kết mua hàng Mỹ vì mục tiêu cân bằng cán cân thương mại song phương, lại đang mang lại cho nước này một nguồn thu kha khá.

Trước đây, nhằm thực hiện thỏa thuận thương mại với chính quyền Tổng thống Trump, Trung Quốc đã tăng cường nhập khẩu từ Mỹ, trong đó có đàm phán một số thỏa thuận LNG dài hạn.

Không giống như các hợp đồng LNG từ các quốc gia khác, các hợp đồng LNG dài hạn của Mỹ thường cung cấp sự linh hoạt về điểm nhận hàng và điểm đặc biệt là giá của chúng được lập chỉ mục theo điểm chuẩn - hiện chỉ bằng một phần nhỏ, rẻ hơn rất nhiều so với giá thị trường giao ngay ở châu Âu và châu Á hiện nay.

Bình luận về hợp đồng có thời hạn tới 25 năm này, Wei Xiong, nhà phân tích cấp cao tại công ty tư vấn Rystad Energy ở Bắc Kinh, cho biết: “Đây là một mối quan hệ đôi bên cùng có lợi đối với Trung Quốc và Mỹ. Các hợp đồng kéo dài đã mang lại cho các nhà cung cấp Mỹ sự tự tin để xây dựng thêm nhiều nhà ga LNG trị giá hàng tỷ USD dọc theo Bờ Vịnh, thúc đẩy khả năng xuất khẩu nhiều khí đốt hơn cho quốc gia này.

Còn ở thời điểm hiện tại, ba yếu tố, gồm kinh tế Trung Quốc giảm tốc, một thỏa thuận thương mại từ thời Tổng thống Trump và “cuộc săn lùng” LNG của châu Âu đang tạo cơ hội cho một số công ty năng lượng Trung Quốc.

Trong bối cảnh nền kinh tế giảm tốc khiến nhu cầu giảm mạnh, lượng khí đốt hóa lỏng dư thừa, mà các công ty Trung Quốc đã ký hợp đồng mua dài hạn của Mỹ từ trước nhưng không sử dụng hết, đang được bán lại và thu về hàng trăm triệu USD mỗi lô hàng. Đối tượng mua LNG hiện khá phong phú, bao gồm châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Theo hợp đồng đã ký với Washington, các tàu chở LNG được cho là đã đi thẳng từ Mỹ đến địa chỉ giao hàng mới mà không cần vòng qua Trung Quốc. Bằng chứng là chỉ có 19 tàu LNG từ Mỹ cập cảng Trung Quốc trong 8 tháng đầu năm nay, so với 133 tàu của cùng kỳ năm ngoái, theo số liệu thống kê.

Theo ENN Natural Gas Co. Gulf Coast, thay vì điều động tàu chở dầu đến bờ biển Trung Quốc, con tàu này đã được lên kế hoạch vận chuyển LNG đến thẳng châu Âu. Dựa trên các tính toán và dữ liệu định giá thị trường, các nhà phân tích ước tính, ENN sẽ kiếm được khoản lợi nhuận từ 110 triệu đến 130 triệu USD mỗi chuyến hàng.

“Chúng tôi đã bán lại lượng hàng mua từ Mỹ", Wu Qiunan, nhà kinh tế trưởng tại PetroChina International, chi nhánh thương mại của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Trung Quốc (CNPC), cho biết.

Năm 2018, Công ty khí đốt tự nhiên Cheniere Energy (Mỹ) và CNPC ký thỏa thuận mua bán LNG, sẽ tăng dần 1,2 triệu tấn một năm, trong vòng 5 năm. Cheniere cho biết, “rất vui vì chúng tôi có thể là nhà cung cấp LNG linh hoạt đáng tin cậy cho khách hàng vào thời điểm then chốt như thế này”.

Kể từ năm 2021, các nhà cung cấp Mỹ và người mua Trung Quốc tiếp tục công bố 17 thỏa thuận, với tổng cộng khoảng 19 triệu tấn LNG mỗi năm và sẽ dần có hiệu lực trong vòng 5 năm tới.

Trong khi đó, dữ liệu từ Hải quan Trung Quốc còn cho thấy, ngoài nguồn LNG giá rẻ từ Mỹ, Bắc Kinh vẫn đang nhận thêm gần 30% khí đốt từ Nga trong năm nay. Sự gia tăng này là do quốc gia châu Á vẫn triển khai mua hàng với mức chiết khấu cao từ Nga và nhận hàng theo lịch trình tăng công suất từ đường ống Sức mạnh Siberia.

Doanh số bán hàng của Trung Quốc sang châu Âu vẫn còn quá nhỏ để giúp châu lục này tránh được tình trạng thiếu hụt năng lượng trong mùa Đông này. Nhưng chúng cung cấp một cái nhìn khái quát về sự phụ thuộc ngày càng tăng của Moscow vào Bắc Kinh.

Nga đã quay sang với Trung Quốc, thúc đẩy doanh thu từ bán dầu với giá chiết khấu cao, nhằm hỗ trợ nền kinh tế sau những khó khăn gặp phải do các lệnh trừng phạt từ phương Tây, do chiến dịch quân sự tại Ukraine.

Việc ước tính lợi nhuận mà các công ty Trung Quốc đang kiếm được là rất khó. Các giao dịch là tư nhân, các công ty có thể bán lại cả hàng dài hạn, cũng như hàng giao ngay đã mua trước và hàng có thể qua tay nhiều người trong quá trình buôn bán, ngay cả khi tàu đang ở trên biển.

Tuy nhiên, theo hãng dữ liệu ICIS, sơ bộ cho đến năm 2022, Trung Quốc có 72 triệu tấn LNG theo hợp đồng dài hạn, nhưng chỉ dùng hết khoảng 66 triệu tấn.

Như vậy, Trung Quốc khả năng có vài triệu tấn khí đốt có thể bán lại trên thị trường giao ngay toàn cầu. Dữ liệu hải quan cho thấy, trong 8 tháng đầu năm, nước này đã xuất khẩu khoảng 1/4 triệu tấn LNG trị giá 449 triệu USD sang châu Âu và châu Á, tăng so với mức 7,3 triệu USD của năm ngoái.

Dữ liệu có thể không đầy đủ vì giá LNG cao hơn trong năm nay và các tổ chức kinh doanh không nhất thiết phải có trụ sở tại các quốc gia nơi LNG được nạp hoặc nhận.

Liệu các “tay chơi” Trung Quốc có thể tiếp tục thu lợi từ tình hình hiện tại hay không vẫn chưa rõ ràng. Các dự đoán về nhu cầu LNG của Trung Quốc trong mùa Đông này vẫn khá mù mịt trong bối cảnh Bắc Kinh còn kín tiếng về các chính sách phòng chống Covid-19 và quyết định tăng sản lượng khí đốt trong nước.

Alex Siow, nhà phân tích hàng đầu về LNG tại ICIS, cho biết, cơ hội hiện tại cho các công ty Trung Quốc có thể giảm trong vài năm tới với nguồn cung LNG mới đến từ châu Phi, Bắc Mỹ và Trung Đông.

"Chúng ta nên luôn cảnh giác với chu kỳ bùng nổ và phá sản", vị chuyên gia này cảnh báo.