| Cuộc đua chất bán dẫn: Thêm 52 tỷ USD để dẫn đầu, liệu Mỹ có thể đánh bại Trung Quốc? (Nguồn: AP) |
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký phê chuẩn CHIPS and Science Act (Đạo luật Chip và khoa học). Đạo luật được cho là có ý nghĩa rất lớn đối với việc tự chủ sản xuất chất bán dẫn của Mỹ cũng như thúc đẩy các nỗ lực nghiên cứu khoa học-công nghệ của nước này.
Quá trình tranh luận đã được rút ngắn. Chính quyền Tổng thống Joe Biden đã nhấn mạnh rằng, Đạo luật cần được thông qua càng sớm càng tốt. Mỗi ngày trì hoãn sẽ làm gia tăng khoảng cách tụt hậu về công nghệ giữa Mỹ và đối thủ địa chính trị chính là Trung Quốc.
CHIPS and Science Act có tên đầy đủ là Đạo luật khuyến khích sản xuất bán dẫn cho nước Mỹ. Đạo luật chip và khoa học khuyến khích sản xuất chất bán dẫn cho nước Mỹ với điểm nhấn là việc chính phủ chi 52 tỷ USD để hỗ trợ ngành sản xuất và nghiên cứu chất bán dẫn trong 5 năm tới.
Song song với đó, chính quyền Tổng thống cũng khuyến khích các thượng nghị sĩ hợp lực và gạt bỏ những khác biệt giữa bối cảnh vị thế dẫn đầu về công nghệ của Mỹ đang bị đe dọa.
Đạo luật Chip và khoa học có gì?
Bản chất của tài liệu này là chính phủ cung cấp gói tài trợ lớn chưa từng có để khuyến khích sản xuất bán dẫn cho nước Mỹ. Mặc dù Mỹ vẫn là nhà cung cấp chính các công nghệ sản xuất chip, bao gồm công cụ tự động hóa thiết kế điện tử (EDA), song sản phẩm cuối cùng lại không được sản xuất tại nước này.
Hầu hết tất cả các nhà sản xuất chip của Mỹ như Intel, Micron Technology, Texas Instruments… đều có các cơ sở sản xuất hoặc xưởng sản xuất gia công tại Trung Quốc. Trong những năm qua, Trung Quốc đã thâm nhập vào chuỗi cung ứng toàn cầu sâu đến mức, hầu như tất cả các nhà sản xuất chip đều có dịch vụ đóng gói và kiểm tra sản phẩm tại Trung Quốc.
Kết quả là Mỹ chỉ sản xuất khoảng 10% nguồn cung chất bán dẫn của thế giới, trong khi khu vực Đông Á chiếm 75% sản lượng toàn cầu - bao gồm hầu hết các loại chip cao cấp nhất.
Mục tiêu chính của đạo luật do Tổng thống Biden ký là nâng tỷ trọng của nước Mỹ trong hoạt động sản xuất chip toàn cầu.
Để làm được điều này, họ có kế hoạch phân bổ 39 tỷ USD trong vòng 5 năm tới dành cho sản xuất chip trong nước, cung cấp 11 tỷ USD cho Bộ Thương mại để nghiên cứu và phát triển sản xuất chip tiên tiến. Cuối cùng, 1,5 tỷ USD sẽ được chuyển đến Quỹ đổi mới chuỗi cung ứng không dây công cộng. Quỹ này sẽ giúp các công ty viễn thông địa phương cạnh tranh với “gã khổng lồ” công nghệ Trung Quốc Huawei.
Ngoài ra, đạo luật cũng bao gồm một khoản tín dụng thuế đầu tư 25% cho các nhà máy sản xuất chip. Theo quan niệm của các tác giả, Đạo luật CHIPS and Science Act sẽ tạo ra hàng chục nghìn việc làm cho người Mỹ.
Có vẻ như những “gã khổng lồ” công nghệ như Intel hay Texas Instruments sẽ là những đối tượng được hưởng lợi chính từ đạo luật mới. Trong 5 năm tới, họ có nhiều cơ hội để thu hút vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp - trường hợp cực kỳ hiếm đối với một nước tư bản như Mỹ.
Tuy nhiên trong các phiên điều trần, các đại diện của ngành đã bày tỏ sự hoài nghi về tính hiệu quả của dự luật này. Vấn đề chính là đạo luật yêu cầu doanh nghiệp có thể nhận được vốn đầu tư với điều kiện không nên đầu tư mở rộng sản xuất ở Trung Quốc trong vòng 10 năm tới.
Tuy nhiên, đối với hầu hết các công ty bán dẫn, Trung Quốc là thị trường chính tiêu thụ sản phẩm của họ. Mỗi năm, Trung Quốc nhập khẩu gần 400 tỷ USD chất bán dẫn, nhiều hơn cả dầu thô. Và vì lý do này, các nhà sản xuất Mỹ đã dịch chuyển dây chuyền sản xuất sang Trung Quốc.
Trước hết bởi vì Trung Quốc có cơ sở sản xuất và hậu cần hoàn hảo. Thứ hai, Trung Quốc có vị trí địa lý gần các thị trường tiêu thụ, cho phép giảm chi phí vận chuyển. Thông thường, chip không được vận chuyển trong container đường biển, vì thế chi phí hậu cần rất tốn kém.
Thêm một chính sách bảo hộ công nghệ?
Như vậy, đạo luật mới của Mỹ mâu thuẫn với xu thế toàn cầu hóa. Đạo luật đưa ra các hạn chế giả tạo và nhằm mục đích phá vỡ các chuỗi cung ứng toàn cầu đã phát triển trong những điều kiện thị trường khách quan, chuyên gia Wang Zhimin, Giám đốc Viện Nghiên cứu toàn cầu hóa và hiện đại hóa Trung Quốc thuộc Đại học Kinh tế đối ngoại và thương mại, lưu ý.
Đạo luật này chắc chắn sẽ tạo thêm nhiều khó khăn cho ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu, thay vì hỗ trợ ngành công nghiệp này trong thời kỳ khó khăn.
Những nỗ lực của Washington nhằm kiềm chế bằng bất kỳ phương tiện nào sự phát triển của Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ đã và đang gây tổn hại cho hoạt động kinh doanh của chính nước này. Vào năm 2019, khi Mỹ đưa ra những hạn chế đầu tiên đối với Huawei, các công ty như Qualcomm, Intel, Micron Technology đã mất 10 tỷ USD doanh thu - đó là số lượng linh kiện điện tử mà một công ty Trung Quốc đã mua mỗi năm.
Do đó, câu hỏi đặt ra là chính phủ Mỹ có cung cấp đủ trợ cấp cho các công ty bán dẫn để bù đắp doanh thu bị mất từ thị trường Trung Quốc hay không?
Chuyên gia Wang Zhimin thừa nhận rằng, trong ngắn hạn, các biện pháp mà Mỹ đưa ra sẽ gây sự "khó chịu" nhất định đối với ngành công nghiệp bán dẫn Trung Quốc. Trong bối cảnh toàn cầu hóa chuỗi cung ứng, hậu quả của chính sách bảo hộ công nghệ tại Mỹ sẽ tác động đến toàn bộ thị trường thế giới.
Một câu hỏi khác được đặt ra là ngay cả với mức giá cao mà chính phủ Mỹ sẵn sàng trả để kiềm chế Trung Quốc, vẫn chưa rõ liệu những nỗ lực của nước này nhằm chống lại các thực tế khách quan trên thị trường sẽ mang lại hiệu quả thế nào.
Trong các bình luận về CHIPS and Science Act trên trang web của Nhà Trắng, nhiều người nhắc đến việc công ty Micron Technology đã cam kết đầu tư 40 tỷ USD vào việc phát triển sản xuất chip nhớ ở Mỹ. Họ đã tuyên bố rằng, mục tiêu cuối cùng là thúc đẩy thị phần chip nhớ của Mỹ tăng từ 2% lên 10%.
Để so sánh, công ty Yangtze Memory Technologies (YMTC) - một nhà sản xuất chip nhớ của Trung Quốc - đã tăng thị phần toàn cầu từ 1% lên 5% trong hai năm và các chuyên gia của công ty tư vấn Yole Developpement ước tính rằng, trong vòng 5 năm, YMTC sẽ chiếm lĩnh ít nhất 13% thị phần sản xuất chip toàn cầu.