Cuốn sách đầu tiên viết về trò chơi của trẻ em ở Bắc Kỳ

Hà Anh
'Trò chơi của trẻ em ở Bắc Kỳ' của tác giả Ngô Quý Sơn là một công trình mang lại nguồn tư liệu đáng quý, liên quan đến một chủ đề hiếm khi được khai thác.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Các trò chơi của trẻ em luôn là một mảng nghiên cứu đặc biệt của dân tộc học, mang lại một kho thông tin dồi dào. Cuốn sách Trò chơi của trẻ em ở Bắc Kỳ là nguồn tư liệu gốc, chân thực về trò chơi của trẻ em, mà phần lớn các trò chơi đó đến nay không còn; nhiều trò chơi bị mất từ rất lâu.

Chính nhờ những trò chơi thôn dã như đánh khăng, đánh đáo, bịt mắt bắt dê... mà ta hiểu rõ hơn tính chất các hoạt động của thiếu niên An Nam.

Cuốn sách đầu tiên viết về trò chơi của trẻ em ở Bắc Kỳ
Cuốn sách là một dự án nghiên cứu văn hóa của Nhã Nam, được xuất bản với sự tài trợ của VinIF - Quỹ Đổi mới sáng tạo Vingroup. (Nguồn: Nhã Nam)

Cuốn sách của Ngô Quý Sơn được biên soạn bằng tiếng Pháp, có lẽ chủ yếu cho người Pháp đọc và những người Việt biết tiếng Pháp, tuy nhiên nó lại là tài liệu nghiên cứu văn hóa quý giá, với đối tượng là những trò chơi của trẻ em Bắc Kỳ, thời kỳ thực dân-phong kiến.

Trong xã hội hiện đại ngày nay, tính cộng đồng trẻ em làng xã không còn và rất nhiều trò chơi trong cuốn sách cũng mất đi tính phổ biến. Ngoài tính chất khảo cứu về mặt xã hội học, dân tộc học, Trò chơi của trẻ em ở Bắc Kỳ cũng là một cuốn sách bổ ích giúp độc giả ngày nay tìm lại những trò chơi đã bị lãng quên.

Theo nhà nghiên cứu văn hóa Phan Cẩm Thượng, nếu đối chiếu với thực tế, thì các trò chơi này ít nhất còn tồn tại đến những năm 1970, tuy nhiên việc thực hành các trò chơi này giảm dần ở tùy địa phương khác nhau.

Ví dụ các trò phổ biến đến những năm 1970, như Chồng nụ chồng hoa, đánh khăng, đánh đáo, bịt mắt bắt dê, đánh chắt… thì thay đổi dần vài mẹo thuật, cũng như thay đổi đôi chút các câu đồng dao hát kèm so với năm mươi năm trước.

Cuốn sách chủ yếu khảo tả các trò chơi phổ biến ở Bắc Bộ, cấu trúc đầu và cuối của một trò chơi, mà không đi sâu nghiên cứu lịch sử của nó, một việc có lẽ không thể làm được, vì trò chơi đã diễn ra tự nhiên qua đời này đời kia, không ai ghi chép thống nhất điều gì cả.

Ngô Quý Sơn đưa ra một hệ thống về trò chơi của trẻ em Bắc Bộ như sau: các trò chơi liên quan đến cơ thể, các trò chơi dùng que, các trò chơi dùng sỏi, đánh đáo, chơi diều, các trò chơi may rủi và tìm kiếm, ác trò ma thuật, các trò dùng lời nói, những trò ức hiếp diễu nhại và cuối cùng là các bài đồng dao.

Trong hệ thống này, chúng ta thấy có những trò chơi dễ, không cần học hỏi gì cả, không cần phương tiện, nhưng khá nhiều trò chơi cần thực tập, cần sự trợ giúp của người lớn (ví dụ chơi diều, soạn bài đồng dao nào đó có ý nghĩa), lại có thể nhìn nhận trò chơi với lứa tuổi, ví dụ chơi quay, chơi sáo diều cần có thể lực và lớn một chút.

Xã hội trẻ em là lĩnh vực ít khi được xem xét trong bộ môn Dân tộc học, bởi vậy cuốn sách của Ngô Quý Sơn có thể coi là tác phẩm tiên phong và đặc biệt đáng quý ở hai điểm: Thứ nhất, đây là một công trình đầy đủ, sáng rõ và trung thực. Các trò chơi, bài vè, các ngạn ngữ... được mô tả tỉ mỉ, được chỉ rõ địa danh và cung cấp nhiều phiên bản khác nhau; Thứ hai, cuốn sách là một công trình mang lại nguồn tư liệu đáng quý, liên quan đến một chủ đề hiếm khi được khai thác, lại còn về một dân tộc lớn, điều này giúp ta hiểu rõ hơn không chỉ tổng thể dân tộc đó mà cả các dân tộc khác.

Theo nhà nghiên cứu Ngô Thế Long, Ngô Quý Sơn là thành viên thực thụ của Viện Nghiên cứu về con người Đông Dương, thành lập năm 1937.

Năm 1943, ông cho ra mắt Trò chơi của trẻ em ở Bắc Kỳ lần đầu bằng tiếng Pháp trên Tập san của Viện.

Các tài liệu đi kèm trong cuốn sách được Ngô Quý Sơn thu thập vào các năm 1940 và 1941 tại một số làng ở Bắc Kỳ. Phần đa trò chơi được ông quan sát trực tiếp tại các tỉnh Hà Đông, Bắc Ninh và Sơn Tây.

Thông tin về trò chơi ở các địa phương khác được cung cấp bởi những người đưa tin là dân gốc tại đó song tạm trú ở Hà Nội.

Tản mạn kiến trúc Nam Bộ: Một biên khảo về kiến trúc dân dụng miền Nam

Tản mạn kiến trúc Nam Bộ: Một biên khảo về kiến trúc dân dụng miền Nam

Cuốn sách là một nghiên cứu có tính dẫn nhập về các công trình kiến trúc Nam Bộ được xây dựng trong phạm vi từ ...

Cuốn sách khám phá sự vận hành ly kỳ của trí óc

Cuốn sách khám phá sự vận hành ly kỳ của trí óc

Cuốn sách Trí óc vận hành như thế nào của tác giả Steven Pinker khai thác sâu sắc nguyên lý vận hành cuả trí óc ...

Trò chuyện cùng nhà văn người Pháp gốc Việt Hồng Vân

Trò chuyện cùng nhà văn người Pháp gốc Việt Hồng Vân

Ngày 5/11, Viện Pháp tại Việt Nam sẽ tổ chức tọa đàm ‘Mây Hồng thì thầm với gió - Trò chuyện cùng nhà văn người ...

Cuốn sách cùng ta tìm lại chính mình

Cuốn sách cùng ta tìm lại chính mình

Qua cuốn sách, thiền sư người Mỹ Adyashanti dẫn dắt độc giả bước vào những giai thoại giản dị nhưng tỏa sáng những bí mật ...

Chuyên gia khởi nghiệp Mỹ giải mã bí mật về Thung lũng Silicon

Chuyên gia khởi nghiệp Mỹ giải mã bí mật về Thung lũng Silicon

'Giải mã bí ẩn Thung lung Silicon' được xem là cuốn cẩm nang không thể thiếu cho những nhà khởi nghiệp tương lai. Cuốn sách ...

Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Đọc thêm

Lịch âm hôm nay 2025: Xem lịch âm 22/1/2025, Lịch vạn niên ngày 22 tháng 1 năm 2025

Lịch âm hôm nay 2025: Xem lịch âm 22/1/2025, Lịch vạn niên ngày 22 tháng 1 năm 2025

Lịch âm 22/1. Lịch âm hôm nay 22/1/2025? Âm lịch hôm nay 22/1. Lịch vạn niên 22/1/2025. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Morocco sẽ là cầu nối để thúc đẩy quan hệ giữa Việt Nam và các nước châu Phi

Morocco sẽ là cầu nối để thúc đẩy quan hệ giữa Việt Nam và các nước châu Phi

Chủ tịch Quốc hội khẳng định trong chính sách đối ngoại của mình, Việt Nam luôn coi trọng quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt với Morocco.
Việt Nam luôn dành ưu tiên cao nhất cho việc củng cố, tăng cường quan hệ với Lào

Việt Nam luôn dành ưu tiên cao nhất cho việc củng cố, tăng cường quan hệ với Lào

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, Việt Nam luôn sát cánh và ủng hộ mạnh mẽ công cuộc bảo vệ, xây dựng, đổi mới và phát triển ...
Tân Tổng thống Mỹ Trump cứng rắn đoạn tuyệt với WHO, quốc tế kêu gọi suy nghĩ lại

Tân Tổng thống Mỹ Trump cứng rắn đoạn tuyệt với WHO, quốc tế kêu gọi suy nghĩ lại

Tân Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố, nước này sẽ rời khỏi Tổ chức Y tế thế giới (WHO), động thái khiến cộng đồng quốc tế tỏ ra lo ...
Đầm ấm chương trình Xuân Quê hương 2025 tại Thổ Nhĩ Kỳ

Đầm ấm chương trình Xuân Quê hương 2025 tại Thổ Nhĩ Kỳ

Bà con kiều bào, bạn bè Thổ Nhĩ Kỳ cùng giao lưu, thưởng thức những món ăn truyền thống đậm đà hương vị bản sắc dân tộc ngày Tết Việt ...
Đại sứ quán Việt Nam tại Hy Lạp tổ chức chương trình Xuân Quê hương 2025

Đại sứ quán Việt Nam tại Hy Lạp tổ chức chương trình Xuân Quê hương 2025

Đại sứ quán Việt Nam là mái nhà chung của người Việt tại Hy Lạp, luôn đồng hành và mong muốn cùng bà con vun đắp cho quan hệ hữu ...
Nhân rộng các hoạt động giảm thiểu rác thải nhựa trong du lịch

Nhân rộng các hoạt động giảm thiểu rác thải nhựa trong du lịch

Dự án 'Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch' truyền đi thông điệp mạnh mẽ, kêu gọi sự góp sức của người dân, doanh nghiệp và du khách.
Nhật Bản tăng 'chất xúc tác' cho ngành du lịch với dịch vụ tàu cao cấp

Nhật Bản tăng 'chất xúc tác' cho ngành du lịch với dịch vụ tàu cao cấp

Các địa phương Nhật Bản có thể nhận được lực đẩy cần thiết thông qua việc giới thiệu các tour du lịch bằng tàu cao cấp.
Cabo da Roca - Cực Tây của châu Âu

Cabo da Roca - Cực Tây của châu Âu

Cabo da Roca là vùng đất ven biển ở Bồ Đào Nha, nằm ở vị trí cực kì đắc địa: Điểm cuối phía Tây của Bồ Đào Nha và cũng là điểm cực Tây của ...
Miễn thị thực cho công dân 3 nước vào Việt Nam du lịch từ ngày 1/3

Miễn thị thực cho công dân 3 nước vào Việt Nam du lịch từ ngày 1/3

Chính sách miễn thị thực khi nhập cảnh Việt Nam được thực hiện từ ngày 1/3-31/12 theo khuôn khổ Chương trình kích cầu phát triển du lịch năm 2025.
Cơ hội hợp tác rộng mở trong lĩnh vực du lịch, văn hóa với tỉnh Hồ Bắc (Trung Quốc)

Cơ hội hợp tác rộng mở trong lĩnh vực du lịch, văn hóa với tỉnh Hồ Bắc (Trung Quốc)

Ngày 14/1, tại Hà Nội đã diễn ra sự kiện xúc tiến văn hóa - du lịch với chủ đề 'Tri âm Hồ Bắc tại Việt Nam - Gặp gỡ Việt Nam'.
Báo chí đồng hành cùng Du lịch Việt Nam thực hiện mục tiêu năm 2025

Báo chí đồng hành cùng Du lịch Việt Nam thực hiện mục tiêu năm 2025

Hiệp hội Du lịch Việt Nam tổ chức Hội nghị 'Báo chí đồng hành cùng Du lịch Việt Nam' nhằm hướng tới thực hiện mục tiêu được ngành đề ra cho năm 2025.
Xếp hạng 5 di tích quốc gia đặc biệt, có 2 di sản của Hải Phòng

Xếp hạng 5 di tích quốc gia đặc biệt, có 2 di sản của Hải Phòng

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long ký Quyết định số 152/QĐ-TTg ngày 17/1 xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt (đợt 17, năm 2025) đối với 5 di tích.
Đoàn kiều bào xúc động dự Lễ công bố Bảo vật quốc gia tại Phủ Chủ tịch

Đoàn kiều bào xúc động dự Lễ công bố Bảo vật quốc gia tại Phủ Chủ tịch

Lễ công bố Bảo vật quốc gia càng có ý nghĩa hơn khi chào đón kiều bào trong Chương trình Xuân Quê hương 2025 về thăm ngôi nhà của Bác.
Bảo vệ và phát huy di sản võ cổ truyền Bình Ðịnh

Bảo vệ và phát huy di sản võ cổ truyền Bình Ðịnh

Việc xây dựng hồ sơ ghi danh Võ cổ truyền Bình Định vào di sản UNESCO sẽ mang lại niềm tự hào đi cùng với trách nhiệm bảo vệ và phát huy di sản...
Nhà tắm riêng lớn nhất Pompeii và bằng chứng về cuộc sống xa hoa thời La Mã cổ đại

Nhà tắm riêng lớn nhất Pompeii và bằng chứng về cuộc sống xa hoa thời La Mã cổ đại

Các nhà khảo cổ Italy đã khai quật được một nhà tắm riêng rộng lớn xây dựng cách đây 2.000 năm tại Pompeii, thành phố La Mã cổ đại bị vùi lấp.
Ba chiếc xe ô tô từng phục vụ Chủ tịch Hồ Chí Minh được công nhận là Bảo vật quốc gia

Ba chiếc xe ô tô từng phục vụ Chủ tịch Hồ Chí Minh được công nhận là Bảo vật quốc gia

Thủ tướng Chính phủ công nhận Bảo vật quốc gia với ba chiếc xe ô tô từng phục vụ Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc sinh thời.
'Chìa khóa' để văn hóa, giải trí Việt... ra thế giới

'Chìa khóa' để văn hóa, giải trí Việt... ra thế giới

Sự kết hợp giữa sáng tạo, công nghệ và bảo tồn bản sắc, các sản phẩm văn hóa Việt Nam có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Phiên bản di động