Đại biểu Quốc hội: Khi Chính phủ điều chỉnh tăng lương, thị trường ngay lập tức tăng giá hàng hóa từ 5-10%

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) cho rằng, bình ổn giá là yêu cầu cần thiết, song cách thức và cơ chế thực hiện hiện nay vẫn còn nhiều điểm bất cập, chưa sát thực tế, dẫn đến hiệu quả chưa cao và thiếu tính bền vững.

Đại biểu nhấn mạnh: “Việc bình ổn giá theo giá thị trường hiện nay là rất cần thiết và rất quan trọng. Dù vậy, việc thực hiện trong thời gian qua vẫn còn nhiều hạn chế. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là đa số mặt hàng thiết yếu, hàng tiêu dùng trong nước đều do khu vực tư nhân nắm giữ và điều tiết giá cả.

Theo Đại biểu, quy luật cung-cầu của thị trường khiến giá cả biến động theo nhu cầu tiêu dùng: Khi người dân tiêu thụ nhiều, giá sẽ tăng; khi nhu cầu giảm, giá sẽ hạ. Do đó, các biện pháp hành chính để bình ổn giá theo cách truyền thống gần như không còn phù hợp trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hiện nay.

Đại biểu cũng chỉ ra thực tế bất cập hiện nay là tại một số thời điểm, khi Chính phủ điều chỉnh tăng lương cho cán bộ, công chức, viên chức, thị trường ngay lập tức phản ứng bằng việc tăng giá hàng hóa từ 5-10%, dù lương mới chưa được chi trả.

Để bình ổn giá, thứ nhất, việc phân công nhiệm vụ bình ổn giá cho cấp xã. Theo dự thảo và hướng dẫn hiện hành, các địa phương, trong đó có cấp xã được giao nhiệm vụ phối hợp với ngành chức năng thực hiện quản lý giá và triển khai bình ổn. Tuy nhiên, thực tế năng lực của đội ngũ cán bộ cấp xã còn rất hạn chế.

Đại biểu thẳng thắn nêu rõ: “Cán bộ chuyên trách ở cấp xã hiện nay vừa yếu vừa thiếu, không có chuyên môn về bình ổn giá như cán bộ cấp huyện hay cấp tỉnh. Vậy giao cho cấp xã thì họ sẽ bình ổn giá bằng cách nào?”

Đại biểu cho rằng, nếu không có quy định cụ thể, rõ ràng về trách nhiệm và quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã, việc tổ chức thực hiện sẽ lúng túng, thiếu thống nhất, thậm chí dẫn đến hình thức, làm cho có mà không đạt hiệu quả thực chất.

Từ thực tiễn địa phương, Đại biểu đề nghị cần phân định rõ cấp nào chịu trách nhiệm chính, cấp nào phối hợp, tránh tình trạng “đẩy” nhiệm vụ xuống cấp dưới khi năng lực và nguồn lực không đủ. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và ngành chuyên môn để đảm bảo việc triển khai chính sách bình ổn giá thực sự đi vào cuộc sống chứ không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu hay văn bản hành chính.

Thứ hai, cần rà soát, bổ sung danh mục các mặt hàng thuộc diện bình ổn giá. Theo Đại biểu, trong bối cảnh kinh tế thị trường ngày càng mở rộng, danh mục này không nên cứng nhắc mà phải linh hoạt, phản ánh đúng thực tiễn tiêu dùng và biến động của xã hội.

Đại biểu Hòa nêu ví dụ cụ thể về mặt hàng vàng, dù không phải là hàng hóa thiết yếu như lương thực, thực phẩm hay nhiên liệu nhưng vàng lại có vai trò đặc biệt trong tâm lý tích lũy và tiêu dùng của người dân Việt Nam. Khi giá vàng trong nước tăng cao, vượt xa giá vàng thế giới, không chỉ ảnh hưởng đến người dân có nhu cầu mua bán, tích trữ mà còn tác động gián tiếp đến mặt bằng giá chung của nền kinh tế, thậm chí ảnh hưởng đến tỷ giá và thị trường tài chính.

Thứ ba, trong mọi chính sách điều hành giá, Nhà nước phải đặt người dân và doanh nghiệp ở vị trí trung tâm. Việc quản lý giá không thể áp dụng mệnh lệnh hành chính mà cần hài hòa giữa mục tiêu ổn định vĩ mô và đảm bảo quyền tự chủ, tự điều chỉnh của thị trường.

Theo Đại biểu, bình ổn giá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN không đồng nghĩa với “giữ giá” mà là tạo ra khung chính sách ổn định, minh bạch, giúp thị trường tự điều tiết trong phạm vi kiểm soát của Nhà nước. Điều đó đòi hỏi hệ thống dữ liệu giá cả, chi phí đầu vào, năng lực dự báo phải được tăng cường. Đồng thời, cần phát huy vai trò của các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp chủ lực trong cung ứng và phân phối.

Bên cạnh đó, các chính sách trợ giá, hỗ trợ đối tượng yếu thế cũng cần được triển khai linh hoạt. Ví dụ, trong giai đoạn giá lương thực, xăng dầu, điện, nước biến động mạnh, Nhà nước có thể áp dụng quỹ bình ổn tạm thời hoặc gói hỗ trợ tiêu dùng có mục tiêu để giảm áp lực cho người dân và giữ ổn định thị trường.

Đại biểu Phạm Văn Hòa cũng đề nghị Chính phủ và Bộ Tài chính cùng các bộ, ngành liên quan sớm ban hành hướng dẫn cụ thể về cơ chế phối hợp, quy trình triển khai bình ổn giá ở các cấp, đặc biệt là cấp cơ sở - nơi trực tiếp tiếp xúc với người dân và doanh nghiệp.

"Bình ổn giá không chỉ là nhiệm vụ kinh tế mà còn là chính sách xã hội quan trọng, góp phần ổn định đời sống nhân dân, kiểm soát lạm phát và giữ vững niềm tin của thị trường.

Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần một cách tiếp cận mới linh hoạt, minh bạch và dựa trên dữ liệu. Bình ổn giá không thể tách rời quá trình cải cách thể chế, chuyển đổi số trong quản lý thị trường và tăng cường năng lực dự báo của cơ quan quản lý nhà nước", đại biểu Phạm Văn Hòa nói.