Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Daniel Kritenbrink: Những ngày không quên…

Hoạn nạn thấu chân tình

Xin chào Đại sứ. Năm 2020 kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ, song cũng là đầy thách thức với cả hai nước do sự bùng phát của đại dịch Covid-19. Ông có nhận định gì về cột mốc quan trọng này?

Với tôi, năm 2020, trên thực tế lại là một năm tuyệt vời với quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ. Chúng tôi đã chuẩn bị từ lâu để tổ chức lễ kỷ niệm 25 năm xứng với tầm vóc quan hệ song do đại dịch Covid-19, chúng tôi đã không thể làm tất cả những gì mình muốn. Dù vậy, tôi vẫn cảm thấy rất thỏa mãn.

Trước hết, tôi tin rằng Việt Nam là quốc gia kiểm soát đai dịch Covid-19 tốt nhất thế giới và Hoa Kỳ rất tự hào khi là đối tác hỗ trợ Việt Nam trong thành công đó. Ngược lại, Việt Nam đã hỗ trợ hàng triệu khẩu trang, các thiết bị y tế, bảo hộ cá nhân cho Hoa Kỳ, giúp người dân Mỹ an toàn. “Hoạn nạn thấu chân tình” - lúc khó khăn là khi bạn biết được người bạn thực sự của mình và năm 2020, chúng tôi nhận ra rằng Việt Nam là một trong những người bạn tốt nhất.

Tôi rất cảm kích Chính phủ và nhân dân Việt Nam vì sự giúp đỡ quý báu họ dành cho người dân Mỹ. Vì thế, công tác phòng, chống dịch Covid-19 có thể được coi là điển hình hợp tác tuyệt vời giữa hai quốc gia.

Tất nhiên, 2020 cũng là năm kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Hoa Kỳ. Nửa đầu năm, do diễn biến căng thẳng của đại dịch, chúng tôi đã không thể tổ chức nhiều hoạt động để chào mừng sự kiện này. Tuy nhiên, trong 6 tháng cuối năm, chúng tôi đã có thể làm nhiều hơn.

Trước ngày 11/7, nguyên thủ hai nước đã chính thức trao đổi thư chúc mừng, nhấn mạnh vào hành trình phi thường đã qua. Hai Bộ trưởng Ngoại giao đã ra thông cáo.

Về phần mình, chúng tôi đã triển khai chuỗi hoạt động kỷ niệm 25 năm quan hệ. Hai hoạt động tôi tự hào nhất là buổi lễ kỷ niệm của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam (VUFO), nơi tôi có dịp được gặp nhiều quan chức cấp cao, bạn bè và lễ kỷ niệm quốc khánh và 25 năm quan hệ song phương hồi tháng 10.

Cuối cùng, hợp tác Việt Nam và Hoa Kỳ năm qua vẫn đạt nhiều thành tựu đáng kể. Chuyến thăm của Ngoại trưởng Mike Pompeo và Cố vấn An ninh Quốc gia Robert O’Brien đã tạo động lực lớn cho quan hệ song phương: Hai bên đã ký kết các thỏa thuận thương mại trị giá hơn 11 tỷ USD, đặc biệt có nhiều thỏa thuận về lĩnh vực năng lượng.

Chúng tôi đã trao đổi công hàm về vấn đề đất xây dựng, cho phép hai bên xây dựng trụ sở Đại sứ quán tại thủ đô mỗi nước, đồng thời ký kết thỏa thuận cho phép Peace Corps tới Việt Nam, đẩy mạnh hợp tác an ninh và thực thi pháp luật.

Do đó, bất chấp thách thức ban đầu, tôi cho rằng 2020 là năm thành công của quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ.

Thẳng thắn, cởi mở

Đại sứ đề cập rất nhiều đến những thành tựu của quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ trong thời gian qua. Vậy còn những khác biệt thì sao, thưa ông?

Trước hết, chúng ta phải để ý đến bối cảnh. Tôi cho rằng mối quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ đang phát triển tích cực, toàn diện, với nền tảng vững chắc, phục vụ lợi ích của hai dân tộc, quốc gia.

Tất nhiên, mối quan hệ nào cũng có vấn đề riêng. Tôi yêu vợ và quý trọng người bạn, song không phải lúc nào chúng tôi cũng đồng tình với nhau. Một mối quan hệ thành công dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau. Với những gì cùng trải qua và thành quả đã có, lương duyên giữa Việt Nam và Hoa Kỳ là một mối quan hệ như vậy. Vì thế, chúng ta có thể cùng nhau ngồi lại và giải quyết bất đồng.

Bất đồng đầu tiên có lẽ là thương mại: Thương mại là lĩnh vực phức tạp, song cũng là một trong những phần tuyệt vời nhất và trụ cột của quan hệ song phương. Tuy nhiên, chúng tôi cũng có một số quan tâm về tiếp cận thị trường trong một số lĩnh vực tại Việt Nam, cũng như thâm hụt thương mại song phương. Đó là lý do dẫn đến cuộc điều tra 301 mà hai bên đã giải quyết.

Một lĩnh vực khác còn tồn tại bất đồng là về nhân quyền. Một lần nữa, trên nền tảng quan hệ hữu nghị và hợp tác, hai bên đã cùng nhau thảo luận thẳng thắn. Tuy nhiên, chúng tôi đề cập những vấn đề này bởi vì nó thực sự quan trọng với chúng tôi.

Trong thâm tâm, chúng tôi muốn các bạn thành công hơn: Chúng tôi tin rằng lợi ích của nước Mỹ nằm ở một Việt Nam độc lập, tự chủ và thịnh vượng và tất cả những quốc gia thành công nhất đều có một số điểm chung trong vấn dề này.

Thực lòng mà nói, đất nước chúng tôi chưa bao giờ hoàn hảo. Như bạn đã thấy trên truyền thông quốc tế vài tuần trước, chúng tôi đã đối mặt với rất nhiều thách thức tại quê nhà.

Tuy nhiên với tư cách là bạn bè và đối tác, chúng tôi có trách nhiệm và nghĩa vụ lên tiếng khi có quan điểm khác biệt. Sau đó, chúng tôi sẽ để cho những người bạn Việt Nam của mình đưa ra quyết định bởi xét cho cùng, định hướng phát triển, tương lai của đất nước các bạn nằm trong tay các bạn.

Đó là tất cả những gì tôi có thể nói về thách thức. Tuy nhiên, với tư cách là Đại sứ, tôi đã dành tới 90% thời gian tập trung vào phát triển những gì tốt nhất của quan hệ song phương. Hai nước sẽ tiếp tục làm việc để cùng nhau vượt qua thách thức, và tôi tin chắc điều đó là hoàn toàn khả thi.

Năm 2020, Việt Nam đã đồng thời đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Ông có nhận định gì về vai trò của Việt Nam và hợp tác Việt Nam-Hoa Kỳ tại các diễn đàn đa phương này?

Tôi nghĩ Việt Nam là một Chủ tịch ASEAN tuyệt vời, khi đã tổ chức thành công các hội nghị, sự kiện lớn trong năm bằng hình thức trực tuyến, với sự tham dự, đóng góp hiệu quả của tất cả các quốc gia. Việt Nam đã khéo léo xây dựng quan hệ với phần còn lại của ASEAN, cũng như giữa ASEAN và các nước đối tác, đối thoại, trong đó có Hoa Kỳ.

Hai bên đã làm việc rất tích cực trong những vấn đề liên quan đến đại dịch Covid-19, Biển Đông và nhiều vấn đề khác.

Tại Hội đồng Bảo an, chúng tôi đã làm việc và cùng Việt Nam đạt thành tựu nhất định. Còn đó khác biệt, song chúng ta đã cùng nhau tìm kiếm giải pháp và quan trọng hơn, chúng tôi dành sự tôn trọng nhất định dành cho Việt Nam, thành viên quốc tế có trách nhiệm và năng lực.

Một trong những lý do mà Hoa Kỳ ủng hộ một Việt Nam mạnh mẽ, độc lập và thịnh vượng bởi Việt Nam là đối tác có năng lực. Chúng tôi hoan nghênh vai trò của Việt Nam tại Liên hợp quốc và ASEAN, tin tưởng rằng hợp tác song phương trên những diễn đàn này sẽ tiếp tục thời gian tới.

Những ngày không quên

Nhiệm kỳ của Đại sứ cũng sắp khép lại. Đâu là điều ông cảm thấy tâm đắc nhất trong ba năm vừa qua tại Việt Nam?

Ồ, đó là câu hỏi khá thú vị. Tôi thường nói rằng mìnhcó công việc tốt nhất trên thế giới. Tôi thật sự tin vào điều đó và có lẽ sẽ không thể có vinh hạnh nào lớn hơn. Đó là một may mắn, và giấc mơ thành sự thực khi tôi được đến Việt Nam.

Sắp tới, nhiệm kỳ của tôi sẽ kết thúc và một Đại sứ khác sẽ đến để tiếp tục vun đắp cho quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ.

Song mỗi khi nhìn lại, tôi cảm thấy vô cùng hãnh diện và may mắn khi có thể cùng đối tác, bạn bè Việt Nam đạt được thành tựu phi thường, góp sức vào thành công của những chuyến thăm cấp cao vài năm qua, trong đó có hai chuyến thăm của Tổng thống Donald Trump.

Trong điều trần trước Thượng viện năm 2017, tôi từng nói về 5 ưu tiên hàng đầu trong nhiệm kỳ tại Việt Nam. Nhìn lại, Việt Nam-Hoa Kỳ đều có bước tiến vượt bậc trong cả năm ưu tiên ấy.

Tuy nhiên, điều tôi tâm đắc nhất là chuỗi hoạt động hòa giải. Tôi đặc biệt cảm động khi trở thành Đại sứ Hoa Kỳ đầu tiên tới Nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn tại Quảng Trị, nghĩa trang liệt sĩ TP. Hồ Chí Minh, và tôi cũng tới thăm nghĩa trang Bình An hay Biên Hòa.

Ấn tượng hơn cả là khi tôi có thể tay trong tay với các cựu chiến binh Việt-Mỹ bước trên cầu Hàm Rồng, nơi từng là địa điểm giao tranh ác liệt giữa hai bên. Tham gia vào những sự kiện như vậy khiến tôi cảm thấy mãn nguyện, may mắn hơn bao giờ hết, vì đã đóng góp vào khắc phục hậu quả chiến tranh, xây dựng tương lai tươi sáng cho con em chúng ta.

Tôi cũng cảm thấy may mắn khi đã làm quen nhiều người bạn, đồng nghiệp, đối tác tuyệt vời trong Chính phủ và Bộ Ngoại giao Việt Nam, cũng như có cơ hội tiếp xúc với truyền thông Việt Nam thân thiện và chuyên nghiệp.

Có lẽ, cuối cùng, tôi và gia đình cảm thấy vô cùng may mắn vì đã có quãng thời gian sinh sống đặc biệt, song rất tuyệt vời tại Hà Nội trong hơn 2 năm rưỡi, trước khi vợ và hai con của tôi quay lại Northern Virginia hồi tháng 8/2020.

Còn tôi, trên cương vị Đại sứ, đã có cơ hội đặt chân tới nhiều nơi trên đất nước Việt Nam trù phù và xinh đẹp, trải nghiệm những món ăn thơm ngon như xoài, bún chả. Quãng thời gian tuyệt vời với đất nước, con người, và văn hóa Việt Nam trong ba năm qua sẽ là những ngày mà tôi không bao giờ quên.

Trân trọng cảm ơn Đại sứ!