Đại tá, nhà báo, nghệ sỹ nhiếp ảnh Trần Hồng: Những nẻo đường về bên mẹ

Minh Hòa
Một chiều đầu Hạ, khi Covid-19 chưa khiến Hà Nội vắng vẻ như bây giờ, tôi có cơ hội được ngồi thỉnh giáo các đồng nghiệp tiền bối tại một quán café nhỏ. Trong số đó có Đại tá – nhà báo – nhiếp ảnh gia Trần Hồng.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Đại tá Trần Hồng bên bức ảnh mẹ Nguyễn Thị Khánh có bảy con trai đều là liệt sỹ. Mẹ ở ấp Tám Ngàn, xã Bình Sơn, huyện Hòn Đất, Kiên Giang. (Ảnh: NVCC)
Đại tá Trần Hồng bên bức ảnh mẹ Nguyễn Thị Khánh có bảy con trai đều là liệt sỹ. Mẹ ở ấp Tám Ngàn, xã Bình Sơn, huyện Hòn Đất, Kiên Giang. (Ảnh: NVCC)

Sau những câu chuyện nghề, chuyện đời rôm rả, thấy cây đàn guitar dựng ở góc phòng, sẵn có chút khiếu ca hát, nên bất giác tôi nâng cây đàn ngân nga: “Mẹ Việt Nam ơi, Mẹ Việt Nam ơi!/ Cho con xin chia sớt nỗi buồn, cho con xin xẻ đôi bát cơm/ cho con hôn đôi mắt mỏi mòn/ cho con xem lại bóng hình con/ Mẹ Việt Nam ơi, Mẹ Việt Nam ơi!/ Xin cám ơn người, người mẹ của tôi!”…

Kho báu để đời

Khi bài Người mẹ của tôi của nhạc sỹ Xuân Hồng vừa dứt, Đại tá Trần Hồng nói nhỏ: “Tý nữa mời đồng nghiệp về chỗ nhà riêng của mình, mình cho bạn xem mấy tài liệu này”. Ngay lúc đó tôi đã cảm thấy mình sắp được mở mang đầu óc bằng cái gì đó đặc biệt. Tôi vốn rất hâm mộ những bức ảnh của nhà báo Trần Hồng và tôi ấn tượng nhất trước triển lãm “Chân dung Mẹ” của ông. Có cái gì đó là ảo ảnh thầm kín phía sau những bức ảnh mà tôi đã ướm nhiều lần, nhưng tác giả chưa thổ lộ.

Tôi vốn chơi với con gái Đại tá Trần Hồng và thường xưng hô bác - cháu. Lần này, bác lại trịnh trọng gọi tôi bằng hai chữ “đồng nghiệp” thì hẳn là sẽ có những điều bác định bật mí phía sau ống kính mà cả đời người nghệ sỹ nhiếp ảnh tích lũy được. Chẳng bỏ lỡ thời cơ, tôi gật đầu cái rụp và cùng bác về ngôi nhà riêng ở Đường Thành. Xuyên qua con ngõ nhỏ, qua những quán xá, cửa hàng sầm uất bên ngoài con phố thuộc trung tâm Hà Nội, tôi lạc vào một khu tập thể cũ ẩn mình trầm mặc giữa khu phố cổ.

Đúng như dự đoán, vừa bước chân vào căn hộ, tôi đã được chiêm ngưỡng một “bảo tàng - thư viện quân đội thu nhỏ” trên toàn bộ diện tích nhà ở của nghệ sỹ Trần Hồng. Những căn phòng với bốn mặt tường đều kê những chiếc tủ đựng “đồ cổ”, giá sách và treo ảnh các mẹ Việt Nam Anh hùng. Khoảng trống còn lại duy nhất ở chính giữa nhà, kê vừa bộ bàn trà xinh xắn.

Nheo mắt tự hào nhìn kho báu đầy ắp tài liệu, báo chí, tạp chí... được sưu tầm từ nhiều thập kỷ, nghệ sỹ Trần Hồng cười: “Đồng nghiệp xem có “bội thực” tài liệu không? Đó là tất cả những chuyến đi, những câu chuyện mình viết vào đây. Có những tấm phim vẫn còn nguyên, đồng nghiệp à”.

Những ký ức về mẹ

Vuốt nhẹ bộ quân phục mang quân hàm Đại tá, ông bảo: “Dù trong hoàn cảnh nào cũng phải sống hết mình những gì mình đã lựa chọn”, rồi cởi mở chia sẻ chuyện nghề bằng chính những vật chứng hình ảnh của mình.

Ông nói: “Khi ở mặt trận, người chiến sỹ có thể chọn nhiều thế để chiến thắng kẻ thù: nằm bắn, ngồi bắn, lom khom bắn… nhưng phóng viên ảnh chiến trường chỉ có một thế đó là “đứng bắn!”.

Đó là những cú bấm máy với những khoảnh khắc đắt giá bằng chiếc máy ảnh trên tay. Và rồi, những câu chuyện từ chiến trường Tây Nam, đến chiến tranh biên giới phía Bắc cứ thế ùa về.

Câu chuyện của Đại tá Trần Hồng dài và sâu lắng, nhưng tôi để ý mỗi khi kể về mẹ, giọng ông trở nên da diết lạ thường.

Ông nói: “Mỗi lần về với các mẹ mình thường mặc quân phục. Mình muốn các mẹ vui, cảm thấy như một người con của mẹ trở về. Vào đến nhà, việc đầu tiên mình làm là thắp hương cho các anh rồi ngồi chuyện trò, nhặt rau, nấu cơm cùng các mẹ…”. Nghe “người chép sử bằng ảnh” chia sẻ, tôi lại càng thấm thía hơn khi chiêm ngưỡng trọn bộ ảnh 25 tác phẩm tố cáo tội ác chiến tranh ở Campuchia và hai bộ ảnh chân dung mẹ và chân dung Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Trong căn phòng nhỏ bé đầy hoài niệm này, những ký ức sống động, đẹp đẽ mà đau thương đang hiện hữu, ngăn nắp từ những hộp phim màu và đen trắng của hơn bốn thập kỷ trước đến vô số bài báo viết về ông, những cuốn băng, đĩa hình mà các hãng thông tấn, truyền hình trong nước và thế giới nói về ông, được ông nâng niu giữ gìn.

Run run cầm bức ảnh mẹ Nguyễn Thị Khánh được đặt trang trọng trên bàn làm việc, giọng nhiếp ảnh gia Trần Hồng rưng rưng: “Chụp các mẹ, không phải muốn chụp là chụp được đâu. Bức ảnh này là lần thứ ba mình về nhà mẹ Khánh mới chụp được. Mẹ Khánh có bảy con trai đều là liệt sỹ. Mẹ ở ấp Tám Ngàn, xã Bình Sơn, huyện Hòn Đất, Kiên Giang. Ba lần về thăm mẹ thì một lần mẹ khóc, một lần mình khóc. Đến lần thứ ba mình mới chụp được bức ảnh này...”.

Bức ảnh chụp mẹ Khánh khi mẹ đang bưng bát cơm, một hạt cơm còn đọng trên môi và có một con mèo đang gối đầu vào chân mẹ, mắt lim dim. Mâm cơm của mẹ có con cá khô còn nguyên trong đĩa và cái nồi cơm “quá khổ”… Bức ảnh khiến người xem cảm nhận rõ rệt nỗi trống vắng, sự cô đơn tột cùng đời mẹ. Mẹ ngồi đó ăn cơm nhưng ánh mắt lại đang dõi xa xăm, như chờ, như đợi sự trở về của những đứa con, dẫu chỉ là cái bóng vô hình ngoài đầu ngõ. Đây là một trong những bức ảnh được đánh giá cao trong Triển lãm “Chân dung Mẹ” năm 1995.

Gia đình Đại tá - Nhà báo - Nghệ sỹ nhiếp ảnh Trần Hồng chụp ảnh với Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại tư gia Đại Tướng năm 2009. (Ảnh: NSNA Trần Hồng)/
Gia đình Đại tá - Nhà báo - Nghệ sỹ nhiếp ảnh Trần Hồng chụp ảnh với Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại tư gia Đại tướng năm 2009. (Ảnh: NSNA Trần Hồng)/

“Chẳng ai muốn con mình hy sinh”

Giọng nhà báo lão thành chợt thủ thỉ: “Ai cũng có mẹ. Với mình, được chụp ảnh các mẹ là hạnh phúc lớn với cái duyên mẹ cho. Mình muốn ghi lại những khoảnh khắc đẹp nhất về các mẹ, thay cho tấm lòng kính trọng biết ơn của những người con với mẹ”.

Và lúc đó, tôi chợt hiểu tại sao khi tôi hát bài Người mẹ của tôi, Đại tá Trần Hồng lại xúc động đến vậy.

Ông chia sẻ: “Cuộc đời làm báo, làm phóng viên ảnh có những nhân vật cho ta một cái nhìn mới, hạnh phúc lắm, đồng nghiệp ạ! Mình nhớ có lần về Hải Dương, mình gặp một cụ bà dáng vẻ ốm yếu, đội chiếc nón cũ, bước đi liêu xiêu, cô độc trên con đường vắng đầy nắng.

Một linh cảm nào đó khiến mình dừng xe, chạy đến chia sẻ và xin chụp một bức ảnh. Nhưng mẹ lấy nón che mặt rồi nói: “Chú muốn chụp thì chụp mẹ Việt Nam Anh hùng. Tôi thì chỉ có một con là liệt sỹ, nhưng chú ơi, chẳng có bà mẹ nào lại muốn con mình hy sinh để được trở thành mẹ Việt Nam Anh hùng, phải không chú?”.

“Lúc đó, mình sững lại giữa trời nắng chang chang và nhìn theo cho đến khi bóng mẹ mờ đi phía cuối đường. Sau này tìm hiểu, mình mới biết bà là mẹ Nguyễn Thị Út, có một con trai là liệt sỹ ở Chí Linh, Sao Đỏ, Hải Dương. Mình đã chụp ảnh mẹ Út và chú thích bức chân dung: “Nhớ thương con quá, chú à!”.

Chân dung nỗi đau chiến tranh

Cứ như vậy, những câu chuyện phía sau những bức ảnh mẹ khiến tôi không cầm được nước mắt. Thấy tôi tâm trạng, ông với lấy chiếc máy ảnh Nikon đời cũ 801 rồi nói: “Để mình chụp cho đồng nghiệp bức chân dung, đang lúc có nguồn sáng đẹp !”.

Tôi hỏi: “Bác vẫn tiếp tục với “Chân dung Mẹ” chứ?

- “Không. Mà phải là tiếp tục đến khi không thể”.

Tôi hiểu. Ông không những tiếp tục mà sẽ còn tiếp tục cho đến khi không thể “đứng bắn”.

Không chỉ bó hẹp trong đề tài chân dung mẹ Việt Nam mà trong quan niệm của Đại tá Trần Hồng, những bà mẹ có con hy sinh trong chiến trận đều có nỗi đau xé ruột. Ông chia sẻ: “Mình dự định sẽ đến Mỹ, thăm Bức tường Chiến tranh Việt Nam hay còn gọi là Đài tưởng niệm Chiến tranh Việt Nam ở thủ đô Washington D.C; muốn nhìn rõ tên của những người con của các bà mẹ Mỹ đã để lại phần máu thịt trên đất Việt Nam. Mình mong có thể chụp chân dung một số bà mẹ Mỹ ấy. Nếu thực hiện được ý tưởng này, mình sẽ có đủ tư liệu cho triển lãm ảnh về mẹ rộng hơn, sâu hơn. Chuyển tải một thông điệp về mẹ, về hòa bình cho sự an nhiên, niềm vui và hạnh phúc cho mẹ”.

Trong vóc dáng nhỏ bé, anh bộ đội cụ Hồ, Đại tá Trần Hồng vẫn nhanh nhẹn và chưa hề ngưng nghỉ trên con đường đi tìm cái đẹp của nhiếp ảnh. Ông biến những khoảnh khắc chớp nhoáng thành thiên thu của những lao động miệt mài, sáng tạo và thăng hoa trong nghệ thuật, đặc biệt là trong khắc họa vẻ đẹp của người mẹ.

Đại tá, nhà báo, nghệ sỹ nhiếp ảnh Trần Hồng nguyên là phóng viên ảnh của báo Quân đội Nhân dân. Hiện ông là hội viên Liên đoàn Nhiếp ảnh nghệ thuật Quốc tế (FIAP), Hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam, Hội Nhà báo Việt Nam, Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội (chuyên ngành nhiếp ảnh).

Ông đã tổ chức 12 cuộc triển lãm cá nhân, trong đó có cuộc triển lãm tại châu Âu (Ba Lan, 2018 ), giành 20 giải thưởng về ảnh trong nước và quốc tế.

TIN LIÊN QUAN
Lắng nghe bộ não của chúng ta
'Bữa sáng ở chợ phiên' của nhiếp ảnh gia Việt đoạt giải ảnh quốc tế
Nhớ về mẹ Việt Nam Anh hùng Trần Thị Mít
Muôn nẻo Ngoại giao đồng hành cùng địa phương
Nghệ sĩ đương đại Ngô Hồng Quang: Không có ngã rẽ khác ngoài âm nhạc dân tộc
Minh Hòa

Xem nhiều

Đọc thêm

Tăng cường hợp tác du lịch Việt Nam - Trung Quốc

Tăng cường hợp tác du lịch Việt Nam - Trung Quốc

Chiều 8/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã tham dự Chương trình giới thiệu văn hóa và du lịch Việt Nam tại thành phố Trùng Khánh, Trung Quốc.
De Heus 'gõ cửa' thị trường Halal

De Heus 'gõ cửa' thị trường Halal

Những năm qua, các sản phẩm và dịch vụ Halal ngày càng phổ biến và được ưa chuộng trên toàn cầu, đã mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam, ...
Giá vàng hôm nay 9/11/2024: Giá vàng lại lội ngược dòng, 'pha bay màu' 100 USD là bình thường, thị trường đang củng cố, tích lũy lên vùng giá mới

Giá vàng hôm nay 9/11/2024: Giá vàng lại lội ngược dòng, 'pha bay màu' 100 USD là bình thường, thị trường đang củng cố, tích lũy lên vùng giá mới

Giá vàng hôm nay 9/11/2024: Giá vàng lại lội ngược dòng, 'pha bay màu' 100 USD là bình thường, thị trường đang củng cố, tích lũy lên vùng giá mới?
Giá tiêu hôm nay 9/11/2024: Thị trường quay đầu, Việt Nam tăng mạnh nhập tiêu từ 2 quốc gia Đông Nam Á này

Giá tiêu hôm nay 9/11/2024: Thị trường quay đầu, Việt Nam tăng mạnh nhập tiêu từ 2 quốc gia Đông Nam Á này

Giá tiêu hôm nay 9/11/2024 tại thị trường trong nước ổn định ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 138.000 - 139.000 đồng/kg.
Chung tay xây dựng mô hình phát triển bền vững tại các Khu dự trữ sinh quyển Việt Nam

Chung tay xây dựng mô hình phát triển bền vững tại các Khu dự trữ sinh quyển Việt Nam

Từ ngày 7-9/11, tại Nghệ An diễn ra chuỗi sự kiện kỷ niệm Ngày Quốc tế về Khu dự trữ sinh quyển (KDTSQ) năm 2024.
Dự báo bão số 7: Trên vùng biển phía Đông khu vực Bắc Biển Đông, gió giật cấp 17, sau có thể đổi hướng di chuyển và giảm dần cường độ

Dự báo bão số 7: Trên vùng biển phía Đông khu vực Bắc Biển Đông, gió giật cấp 17, sau có thể đổi hướng di chuyển và giảm dần cường độ

Hồi 19h (ngày 8/11), tâm bão số 7 ở vào khoảng 18,5 độ vĩ Bắc; 117,0 độ kinh Đông, trên vùng biển phía Đông của khu vực Bắc Biển Đông.
Dự thảo Luật Nhà giáo tạo bước đột phá trong xây dựng đội ngũ

Dự thảo Luật Nhà giáo tạo bước đột phá trong xây dựng đội ngũ

Dự thảo Luật Nhà giáo được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong xây dựng và phát triển đội ngũ, bắt đầu từ những thay đổi trong quản lý nhà nước về nhà giáo.
Real Madrid trao cơ hội cho trẻ em khó khăn Việt Nam trải nghiệm bóng đá chuyên nghiệp

Real Madrid trao cơ hội cho trẻ em khó khăn Việt Nam trải nghiệm bóng đá chuyên nghiệp

Gần 300 trẻ em từ các trại trẻ mồ côi và gia đình khó khăn ở TP. Hồ Chí Minh sẽ có cơ hội học bóng đá chuyên nghiệp.
Global Future Fair 2025  - Cơ hội vàng cho các trường đại học danh tiếng, doanh nghiệp hàng đầu và học sinh tinh hoa

Global Future Fair 2025 - Cơ hội vàng cho các trường đại học danh tiếng, doanh nghiệp hàng đầu và học sinh tinh hoa

Tháng 3/2025, tại TP. Hồ Chí Minh sẽ diễn ra sự kiện quy mô đặc biệt lớn, chưa từng có trước đây, dành cho giáo dục và nghề nghiệp quốc tế: Global Future Fair 2025 ...
Cập nhật lịch nghỉ Tết Nguyên đán Ất Tỵ của các trường đại học trên cả nước

Cập nhật lịch nghỉ Tết Nguyên đán Ất Tỵ của các trường đại học trên cả nước

Dưới đây là cập nhật lịch nghỉ Tết Nguyên đán năm 2025 của các trường đại học trên cả nước.
Mở lối xây nhân cách cho học sinh

Mở lối xây nhân cách cho học sinh

Giáo dục nhà trường là sự tiếp nối chứ không thể thay thế giáo dục gia đình trong việc xây dựng nhân cách, đạo đức cho học sinh.
Việt Nam có 17 đại học lọt top trường chất lượng tại châu Á

Việt Nam có 17 đại học lọt top trường chất lượng tại châu Á

17 đại học của Việt Nam vừa lọt bảng xếp hạng châu Á, trong đó có 4 trường lọt vào top 200.
Những lợi ích tuyệt vời từ chạy bộ

Những lợi ích tuyệt vời từ chạy bộ

Chạy bộ là môn thể thao tốt cho sức khỏe, làm tăng bè xương, tăng lắng đọng canxi ở xương, từ đó giúp xương chắc khỏe, lưu thông khí huyết tốt hơn.
Những thực phẩm nào giúp no lâu, giảm cảm giác thèm ăn hiệu quả?

Những thực phẩm nào giúp no lâu, giảm cảm giác thèm ăn hiệu quả?

Những thực phẩm nguyên chất chứa nhiều chất xơ, protein, nước và chất béo lành mạnh sẽ giúp bạn no lâu, giảm cảm giác thèm ăn.
8 lợi ích sức khỏe khi uống trà matcha hằng ngày

8 lợi ích sức khỏe khi uống trà matcha hằng ngày

Tiêu thụ trà matcha mỗi ngày giúp não bộ tỉnh táo, giảm căng thẳng, kiểm soát cân nặng và đường huyết, hỗ trợ sức khỏe đường ruột và giảm cân.
Chuyên gia tư vấn về nguyên nhân và biện pháp giảm nguy cơ thiếu máu lên não

Chuyên gia tư vấn về nguyên nhân và biện pháp giảm nguy cơ thiếu máu lên não

Thiếu máu lên não là tình trạng máu lên não không đủ, khiến tế bào não không được nuôi dưỡng, là một dấu hiệu cảnh báo nhồi máu não.
Những loại vitamin là 'cứu tinh' của da khô, lão hóa nhanh

Những loại vitamin là 'cứu tinh' của da khô, lão hóa nhanh

Thiếu hụt vitamin C hay E ảnh hưởng đến khả năng giữ ẩm, bảo vệ tế bào da khỏi tổn thương do môi trường, khiến da khô, lão hóa nhanh.
Lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược

Lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược

Để đáp ứng nhu cầu cấp thiết và phù hợp với sự thay đổi của bối cảnh kinh tế - xã hội thì việc xây dựng Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số ...
Phiên bản di động