Điều ít biết về bản dịch tiếng Phần Lan 'Nhật ký trong tù' của Chủ tịch Hồ Chí Minh

Quế Hoa
TGVN. Với việc có thêm bản dịch tiếng Phần Lan, 'Nhật ký trong tù' của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho đến nay đã được dịch ra ít nhất 33 ngôn ngữ nước ngoài.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Nhật ký trong tù của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những tác phẩm nổi tiếng của văn học Việt Nam và đã được dịch ra nhiều thứ tiếng nước ngoài. Nhưng cho đến nay, số lượng ngôn ngữ và bản dịch tác phẩm này vẫn là vấn đề chưa có câu trả lời thống nhất.

Trong một bài viết công bố năm 2015, tác giả Đỗ Hồng Công cho biết: “Nhật ký trong tù đã được dịch ra 11 thứ tiếng trên thế giới: Nga, Mông Cổ, Ba Lan, Anh, Pháp, Hungary, Quốc tế ngữ, Đan Mạch, Tiệp, Nam Tư, Đức”. Nhưng trong một bài viết vào năm 2013, dịch giả Thúy Toàn, đã dẫn ra một danh sách với 31 ngôn ngữ.

Điều ít biết về bản dịch tiếng Phần Lan 'Nhật ký trong tù' của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Bìa sách 'Nhật ký trong tù' đã được dịch ra tiếng Phần Lan. (Ảnh: Quế Hoa)

Năm 2015, một bản dịch Nhật ký trong tù bằng tiếng Albania chưa có trong danh sách của hai bài viết trên đã được ra mắt tại Hà Nội.

Như vậy, số liệu các ngôn ngữ và bản dịch Nhật ký trong tù bằng tiếng nước ngoài (không kể tiếng Hán và tiếng Việt) vẫn ở tình trạng mà dịch giả Thúy Toàn nói đến: “Nhật ký trong tù của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng như số nơi mà tác phẩm của Người được xuất bản, cho đến nay còn chưa được tìm hiểu đầy đủ, chính xác”.

‘Nhật ký trong tù’ bằng tiếng Phần Lan

Ngoài tiếng Albania, trong các nguồn dẫn ra ở trên, cũng chưa thấy nói đến một bản dịch Nhật ký trong tù bằng ngôn ngữ khác là tiếng Phần Lan có tên Ho Tsi Minh: Poliittisen vangin runot. Đây là bản dịch đã ra đời lần đầu tiên cách đây hơn nửa thế kỷ (1969), đúng vào năm Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời và đã được tái bản 2 lần vào năm 1970 nhưng chưa được biết đến. Ho Tsi Minh: Poliittisen vangin runot do nhà thơ Pentti Saarikoski (1937-1983) dịch từ bản dịch tiếng Anh The Prison Diary của Aileen Palmer, nhà xuất bản Tammi xuất bản ở Helsinki.

Ho Tsi Minh: Poliittisen vangin runot gồm 107 trang, khổ 11,5 x 19cm với 101 bài thơ, mỗi bài in riêng trên một trang. Đối chiếu với bản nguồn tiếng Anh của Aileen Palmer, bản dịch tiếng Phần Lan thiếu bài Word-Play (Chơi chữ), không có 1 trang chữ Hán bài này và không có chữ Hán trang Fac-simile of President HO CHI MINH’s autograph.

Ngoài ra, bản dịch này cũng không có lời giới thiệu và 4 chú thích như trong bản tiếng Anh. Tất cả các bài thơ đều được Saarikoski dịch sang thơ tiếng Phần Lan theo thể tự do và chuyển tải trung thành nội dung của bản dịch tiếng Anh.

Người biết tiếng Phần Lan dù không am hiểu nhiều về thơ Phần Lan, song từng đọc và thuộc một số bài thơ trong Nhật ký trong tù bằng tiếng Việt đều có thể hiểu nội dung và nhận ra các bài thơ tiếng Phần Lan trong bản dịch này.

Pentti Saarikoski (1937-1983) là một trong những nhà thơ nổi tiếng và quan trọng nhất của Phần Lan vào thập kỷ 60-80 của thế kỷ trước, Mặc dù mất sớm (khi mới 45 tuổi), nhưng ông đã để lại một di sản văn học vô cùng đồ sộ, với 70 tác phẩm (thơ, ký, kịch bản sân khấu, truyền hình) và 65 tác phẩm dịch các loại.

Saarikoski đã được nhận 13 giải thưởng các loại về văn học, trong đó có 6 giải thưởng nhà nước. Đáng chú ý, chỉ một năm sau khi Nhật ký trong tù bằng tiếng Phần Lan được xuất bản, ông đã được nhận giải thưởng nhà nước Phần Lan về dịch thuật năm 1970 cùng với năm tác phẩm dịch khác của mình.

Bản dịch Phần Lan và dòng sách “Huutomerkki!”

Trong trang đầu và cuối bìa 4 của bản dịch Ho Tsi Minh: Poliittisen vangin runot, dịch giả Saarikoski viết: “Tôi dịch những bài thơ này trong thời gian ngừng bắn khi nhân dân Việt Nam tiếc thương vĩnh biệt người giải phóng và vị lãnh tụ của họ. Tôi dịch chúng vì chúng là những bài thơ hay. Bởi vì tôi ngưỡng mộ cuộc đời hoạt động của Hồ Chí Minh. Cuộc đấu tranh dũng cảm, kiên cường của ông cho tự do của nhân dân, một cuộc đấu tranh mà dân tộc sẽ chiến thắng. Ông đã đem đến cho người dân sự tự tin. Ông đã đem đến cho họ những lời khuyên”.

Những lời trên đây đã nói lên sự kính trọng của nhà thơ Pentti Saarikoski đối với cuộc đời và sự nghiệp cũng như giá trị nội dung của tác phẩm Nhật ký trong tù và lý do khiến ông dịch sang tiếng Phần Lan.

Ngoài ra, còn một lý do khác giải thích cho sự ra đời của bản dịch Nhật ký trong tù bằng tiếng Phần Lan là không khí chính trị xã hội ở Phần Lan vào cuối thập kỷ 60-70 của thế kỷ trước và dòng sách “Huutomerkki” (Dấu chấm than!).

Đây là thời gian mà phong trào chống chiến tranh, ủng hộ hòa bình trên thế giới dâng cao và lan rộng ở Phần Lan dẫn đến sự ra đời của loạt sách về những vấn đề chính trị, xã hội mang tính thời sự, được dư luận quan tâm gọi là “Huutomerkki” do Tammi xuất bản trong khoảng thời gian 1968–1983.

Điều ít biết về bản dịch tiếng Phần Lan 'Nhật ký trong tù' của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Nhà thơ Pentti Saarikoski. (Ảnh; Quế Hoa)

Về Việt Nam, ngoài Ho Tsi Minh: Poliittisen vangin runot (xuất bản năm 1969, tái bản 2 lần năm 1970), trong dòng sách này còn có Näin toimivat Vietnamin sissit (Hoạt động của du kích Việt Nam) của Mauno Sissonen, xuất bản năm 1972 và Kotirintama riisivainiolla (Hậu phương trên cánh đồng lúa) của Johan von Bonsdorffin, xuất bản năm 1975.

Đáng chú ý, với sự xuất hiện của Ho Tsi Minh: Poliittisen vangin runot, mà một số bài hát trong album Elämme Vietnamin aikaa (Chúng ta sống trong thời đại Việt Nam) ra đời vào năm 1973, những lời ca cách mạng của bài thơ Trời hửng trong Nhật ký trong tù của Hồ Chí Minh đã vang lên trong các cuộc mít tinh, biểu tình ủng hộ Việt Nam của người Phần Lan.

Ho Tsi Minh: Poliittisen vangin runot không chỉ là cuốn sách đầu tiên được dịch ra tiếng Phần Lan mà có lẽ còn là tác phẩm văn học Việt Nam được tái bản nhiều lần nhất (3 lần) ở Phần Lan cho đến nay.

Như vậy, với việc có thêm bản dịch tiếng Phần Lan và tiếng Albania cho đến nay Nhật ký trong tù đã được dịch ra ít nhất 33 ngôn ngữ nước ngoài.

Người viết sách về Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Thái Lan

Người viết sách về Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Thái Lan

TGVN. Mới đây, một bộ sách quý được biên soạn bằng ba ngôn ngữ tiếng Việt, tiếng Thái Lan và tiếng Anh về quá trình ...

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh dự lễ kỷ niệm 45 năm thành lập Sở Ngoại vụ TP Hồ Chí Minh

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh dự lễ kỷ niệm 45 năm thành lập Sở Ngoại vụ TP Hồ Chí Minh

TGVN. Chiều ngày 30/10, tại TP Hồ Chí Minh, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã đến dự và phát biểu ...

Nhà báo Đức sẽ ra mắt cuốn sách về Chủ tịch Hồ Chí Minh

Nhà báo Đức sẽ ra mắt cuốn sách về Chủ tịch Hồ Chí Minh

TGVN. Ngày 30/6, tại Đại sứ quán Việt Nam tại Đức, nhà báo Hellmut Kapfenberger đã trao tặng Đại sứ Nguyễn Minh Vũ cuốn “Tiểu ...

Đọc thêm

NSND Thu Hà 'trẻ mãi không già'

NSND Thu Hà 'trẻ mãi không già'

Không chỉ gây ấn tượng bởi lối diễn đỉnh cao trong phim Trạm cứu hộ trái tim, NSND Thu Hà còn ghi điểm bởi nhan sắc điểm 10.
Tay vợt cầu lông số 1 Việt Nam Nguyễn Thùy Linh chắc suất dự Olympic Paris 2024

Tay vợt cầu lông số 1 Việt Nam Nguyễn Thùy Linh chắc suất dự Olympic Paris 2024

Dù thất bại ở vòng 1/8 giải Tây Ban Nha Masters 2024, tay vợt nữ số 1 Việt Nam Nguyễn Thùy Linh vẫn cầm chắc vé dự Olympic Paris 2024.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Cụ thể hóa tầm nhìn chiến lược

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Cụ thể hóa tầm nhìn chiến lược

Chuyến công du Đông Nam Á của ông Jaishankar không chỉ thúc đẩy quan hệ với từng nước, mà còn góp phần nâng cao ảnh hưởng của Ấn Độ trong ...
Israel-Hezbollah leo thang nghiêm trọng nhất gần 20 năm qua, Mỹ tuyên bố phản đối một cuộc chiến

Israel-Hezbollah leo thang nghiêm trọng nhất gần 20 năm qua, Mỹ tuyên bố phản đối một cuộc chiến

Nhà Trắng kêu gọi Israel và Lebanon đặt ưu tiên hàng đầu đối với việc khôi phục ổn định sau các cuộc trả đũa nhau giữa Israel và Hezbollah.
Giao hữu quốc tế futsal: Đội tuyển Việt Nam hòa đối thủ đến từ châu Đại Dương

Giao hữu quốc tế futsal: Đội tuyển Việt Nam hòa đối thủ đến từ châu Đại Dương

Giải futsal giao hữu quốc tế năm 2024 khởi tranh tại TP. Hồ Chí Minh, 4 đội tuyển tham gia tranh tài gồm Việt Nam, New Zealand, Morocco và Iran.
PetroVietnam và các đối tác ký kết các thỏa thuận thương mại cho chuỗi dự án khí điện Lô B – Ô Môn

PetroVietnam và các đối tác ký kết các thỏa thuận thương mại cho chuỗi dự án khí điện Lô B – Ô Môn

PetroVietnam và các đối tác ký kết các thỏa thuận thương mại cho chuỗi dự án khí điện Lô B – Ô Môn
Những lễ hội độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ lỡ trong năm 2024

Những lễ hội độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ lỡ trong năm 2024

Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia có nền lịch sử lâu đời và nền văn hóa chứa đựng nhiều điều thú vị, đặc biệt là những lễ hội đặc sắc, ấn tượng.
Phú Thọ: Nhiều trải nghiệm cho du khách dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng năm 2024

Phú Thọ: Nhiều trải nghiệm cho du khách dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng năm 2024

Trong dịp Giỗ Tổ Hùng Vương-Lễ hội đền Hùng, tỉnh Phú Thọ sẽ tổ chức nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, mang lại cho du khách những trải nghiệm mới.
Choáng ngợp với sắc màu sặc sỡ và không khí sôi động tại lễ hội Holi

Choáng ngợp với sắc màu sặc sỡ và không khí sôi động tại lễ hội Holi

Hơn 1,2 tỷ tín đồ Hindu trên thế giới đã đón lễ hội Holi, một lễ hội mùa Xuân nổi tiếng với những sắc màu rực rỡ.
Du lịch thể thao: Mở ra cơ hội phát triển cho du lịch Hà Nội

Du lịch thể thao: Mở ra cơ hội phát triển cho du lịch Hà Nội

Việc khai thác lợi thế sẵn có về vị trí, dịch vụ sẽ mở ra những cơ hội lớn để thúc đẩy phát triển du lịch thể thao, thu hút du khách đến Hà Nội.
Đảo Cô Tô - Điểm hẹn hòn ngọc xanh

Đảo Cô Tô - Điểm hẹn hòn ngọc xanh

Đảo Cô Tô được mệnh danh là hòn ngọc xanh của vùng Đông Bắc, đồng thời là nơi có vị trí chiến lược về an ninh quốc phòng của Tổ quốc.
Chính thức khai hội Tây Thiên 2024

Chính thức khai hội Tây Thiên 2024

Được tổ chức từ ngày 15-17/2 Âm lịch hằng năm, Lễ hội Tây Thiên diễn ra nhiều hoạt động phong phú, thu hút số lượng du khách tới hành hương, chiêm bái.
Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Chính phủ Mexico vừa mua được ba cuốn sách cổ chép tay có tranh minh họa từ một gia đình đã lưu trữ các tài liệu của người Aztec qua nhiều thế hệ.
Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Đại diện dòng họ Hồ Thanh Hóa đã trình tấu chúc văn 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly và ôn lại truyền thống lịch sử, đóng góp to lớn của Hồ Quý ...
Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang đá Mạc Cao nằm tại trung tâm của Con đường Tơ lụa huyền thoại và trở thành giao điểm văn hóa, tôn giáo Đông Tây.
Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Là một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ, đền thờ Mặt trời Konark trở thành Di sản văn hóa thế giới do UNESCO công nhận năm 1984.
Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Được xây dựng từ thời Joseon, Thành Namhansanseong được vinh danh là di tích lịch sử quốc gia Hàn Quốc và di sản văn hóa thế giới.
Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Chiều 18/3, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam và họa sĩ Phan Ngọc Khuê phối hợp tổ chức khai mạc triển lãm 'Tranh truyện Hàng Trống'.
Phiên bản di động