| Chủ trì Diễn đàn (từ trái sang phải): Nhà báo Hà Minh Huệ, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam; PGS,TS Nguyễn Ngọc Oanh, Trưởng khoa Quan hệ quốc tế, Học viện Báo chí và Tuyên truyền; nhà báo Vũ Duy Hưng, Giám đốc Trung tâm Truyền hình Nhân dân, Báo Nhân Dâ |
Diễn đàn do Tạp chí Người Làm Báo, Cổng Thông tin điện tử - Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ Báo chí, Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với Khoa Quan hệ quốc tế - Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Báo Thế giới & Việt Nam - Bộ Ngoại giao phối hợp tổ chức.
Tham gia chia sẻ tại diễn đàn có các nhà báo Trần Trọng Dũng, Chủ tịch Hội Nhà báo TP. Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; Hà Minh Huệ, Nguyên Phó Tổng Giám đốc TTXVN, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam; Vũ Duy Hưng, Giám đốc Trung tâm Truyền hình Nhân dân, Báo Nhân Dân; PGS. TS Nguyễn Ngọc Oanh, Trưởng khoa Quan hệ quốc tế, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cùng các lãnh đạo, đại diện các cơ quan thông tấn báo chí, nhà nghiên cứu, chuyên gia về lĩnh vực thông tin đối ngoại...
| Ông Trần Trọng Dũng - Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam phát biểu tại diễn đàn. |
Phát biểu đề dẫn diễn đàn, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Trần Trọng Dũng đánh giá cao ý tưởng của Ban tổ chức Diễn đàn trực tuyến “Quản lý thông tin đối ngoại trong kỷ nguyên số” đúng dịp kỷ niệm 77 năm Ngày thành lập ngành Ngoại giao Việt Nam (28/8/1945 - 28/8/2022).
Cách đây 10 năm, ngày 14/2/2012, Bộ Chính trị (khóa XI) đã ban hành Kết luận số 16 KL/TW về Chiến lược phát triển thông tin đối ngoại giai đoạn 2011 - 2020, trong đó xác định thông tin đối ngoại là một nhiệm vụ rất quan trọng của đối ngoại Đảng và Nhà nước.
Có thể nói trong kỷ nguyên số hiện nay, việc định hướng và quản lý công tác thông tin đối ngoại có vai trò quan trọng, góp phần nâng cao hình ảnh, vị thế Việt Nam trong mắt bạn bè, đối tác quốc tế.
Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam nhấn mạnh, trong kỷ nguyên số, truyền thông đối ngoại cần bám sát các xu hướng công nghệ số, đặc biệt là trên mạng xã hội và các công cụ truyền thông đa phương tiện để truyền tải thông tin với nhiều hình thức phong phú, đa dạng, đúng như yêu cầu “Đổi mới nội dung phương pháp, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền đối ngoại” được nêu trong Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng.
"Có như vậy, hoạt động thông tin đối ngoại mới góp phần tạo môi trường quốc tế thuận lợi cho đối ngoại đa phương, làm cầu nối quan trọng đưa Việt Nam ra thế giới: thông tin đầy đủ, kịp thời và chính xác, giúp dư luận nước ngoài hiểu rõ hơn về các chủ trương, chính sách, đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong đó có đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, rộng mở, Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy trong cộng đồng quốc tế", ông Trần Trọng Dũng nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam còn lưu ý rằng thông tin đối ngoại cần phải quảng bá mạnh mẽ tiềm năng hợp tác, lợi thế của Việt Nam thu hút sự quan tâm của các doanh nghiệp, tổ chức quốc tế đa phương. Đồng thời phải chủ động, tích cực thông tin kịp thời, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, xuyên tạc hình ảnh Việt Nam của các thế lực thù địch.
Qua trao đổi tại diễn đàn, các đại biểu đã phân tích, đánh giá tình hình cũng như đề xuất những giải pháp nhằm thực hiện hiệu quả hơn nữa công tác quản lý thông tin đối ngoại trong kỷ nguyên số.
| PGS. TS. Đinh Thị Thúy Hằng, nguyên Giám đốc, cố vấn cao cấp Trung tâm Bồi dưỡng Nghiệp vụ báo chí, Hội Nhà báo Việt Nam. |
PGS. TS. Đinh Thị Thúy Hằng: Công tác thông tin đối ngoại đã tạo ra sự gắn kết chặt chẽ giữa thông tin đối nội và đối ngoại, từ đó, giúp cộng đồng quốc tế hiểu hơn về sự phát triển của Việt Nam. Bên cạnh đó, công tác thông tin đối ngoại đã làm tốt công tác phản bác những thông tin sai trái của các thế lực thù địch.
Để làm được điều đó, công tác thông tin đối ngoại đã được đa dạng hóa phương thức truyền tải, phương tiện thông tin, tận dụng tối đa sự phát triển của các nền tảng truyền thông số để tăng cường thông tin bằng tiếng nước ngoài. Trong bối cảnh truyền thông số, thời gian tới, công tác thông tin đối ngoại cần tiếp tục thông tin đầy đủ, chính xác về tình hình đất nước, các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, thành tựu phát triển đất nước trên các lĩnh vực.
Cơ quan Nhà nước cần đẩy mạnh các chương trình, đề án nghiên cứu khảo sát về nhu cầu, xu hướng về những vấn đề trong nước, quốc tế mà kiều bào quan tâm, trăn trở. Từ đó, giúp các cơ quan báo chí xây dựng được nội dung tuyên truyền phù hợp, đúng và trúng, kịp thời phản bác những luận điệu sai trái, không đúng sự thật.
| PGS. TS. Dương Văn Quảng – nguyên Giám đốc Học viện Ngoại giao phát biểu tại diễn đàn. |
PGS. TS. Dương Văn Quảng: Chúng ta đang đối mặt với một thực trạng chưa từng thấy trong truyền thông. Thứ nhất là thông tin được truyền tải ngày càng nhiều về khối lượng, phong phú về nội dung và đa dạng về kỹ thuật; thứ hai là tin thật tin giả lẫn lộn, không dễ phân biệt, thứ ba là nhu cầu thông tin của công chúng ngày càng cao và càng đa dạng; thứ tư là nguồn thông tin rất đa dạng và có tính tương tác với nhau.
Giải pháp không phải là ngăn chặn hay sàng lọc thông tin vì công việc này ngày càng bất khả thi. Vấn đề đặt ra cho công tác quản lý thông tin là làm thế nào để hòa nhập vào dòng chảy nhiều loại thông tin, đa dạng đối tượng, mà không bị cuốn trôi, đồng thời có thể tham gia vào quá trình định hướng thông tin. Những biện pháp cụ thể sẽ là :
Đẩy mạnh hội nhập quốc tế về truyền thông, báo chí; phân biệt rõ thông tin đối nội và thông tin đối ngoại; đào tạo và sử dụng đội ngũ làm truyền thông đối ngoại vững vàng về quan điểm, sắc sảo về nghiệp vụ truyền thông, có kiến thức sâu rộng về quốc tế, nhạy cảm về thời cuộc, thông thạo về ngoại ngữ báo chí truyền thông; xây dựng kênh thông tin riêng về đối ngoại; áp dụng những kỹ thuật tiên tiến nhất về truyền thông, làm mới hình thức và nội dung của các thể loại báo chí.
Thông tin đối ngoại đang đứng trước những thách thức không nhỏ cả về nhận thức, con người và thông tin. Đồng thời, thông tin đối ngoại cũng có những thuận lợi chưa từng thấy. Đó là sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng, sự chỉ đạo kịp thời của Chính phủ. Đại hội XII của Đảng cũng đã khẳng định một cách rõ ràng đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, vì lợi ích quốc gia, dân tộc trên cơ sở hội nhập quốc tế toàn diện với tư cách là một thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế. Những kinh nghiệm mà Việt Nam thu được trong việc triển khai thông tin đối ngoại kể từ khi đổi mới đến nay sẽ tạo nên cơ sở vững chắc và tự tin để làm tốt hơn nữa công tác quản lý thông tin đối ngoại thời kỳ kỹ thuật số.
| TS. Nguyễn Minh Phong - nguyên Phó Vụ trưởng, Phó Ban tuyên truyền lý luận- Báo Nhân Dân phát biểu tại diễn đàn. |
TS. Nguyễn Minh Phong cho biết: Bối cảnh chuyển đổi số đã và đang đặt ra nhiều thách thức và cơ hội mới cho công tác thông tin đối ngoại nói chung và công tác tham mưu thông tin đối ngoại nói riêng.
Để không ngừng nâng cao chất lượng thông tin đối ngoại, công tác lãnh đạo và tham mưu thông tin đối ngoại cần bám sát chỉ đạo của cấp trên, chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, tôn trọng và chấp hành nghiêm các quy phạm về trách nhiệm xã hội, ý thức, đạo đức nghề nghiệp, quyền tác giả, quyền sở hữu trí tuệ của người làm báo, tuân thủ các tôn chỉ, mục tiêu và nhiệm vụ chính trị của tờ báo, các nguyên tắc, tiêu chí nghề nghiệp cụ thể, rõ ràng, chặt chẽ, đồng thời, phát huy tính năng động, sáng tạo của cá nhân, cấp dưới, phân công và phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng, đồng bộ các bộ phận, đơn vị và cá nhân có liên quan trong quy trình xuất bản chung….
Các cơ quan chức năng quản lý thông tin đối ngoại cần tăng cường năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng thông tin, tuyên truyền về thông tin đối ngoại; coi trọng nghiên cứu, dự báo tình hình, các tình huống và các vấn đề có thể xảy ra để có phương án chủ động tuyên truyền; hình thành cơ chế chặt chẽ và chính sách hiệu quả để cung cấp thông tin liên quan cần thiết cho các cơ quan báo chí; hỗ trợ, bảo đảm kinh phí cho công tác tuyên truyền; khen thưởng kịp thời những cơ quan báo chí, tổ chức và cá nhân làm tốt công tác này; tăng cường sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa các bộ, ban, ngành, địa phương, các cơ quan báo chí để bảo đảm công tác thông tin đối ngoại được triển khai thống nhất.
Công tác tham mưu đối ngoại cần tập trung nguồn lực, trí tuệ tham mưu xây dựng kế hoạch chu đáo, xác định đúng yêu cầu về các chủ đề, nội dung và hình thức thể hiện, quan điểm tiếp cận và xử lý thông tin tham khảo nguồn nước ngoài; xác định rõ tính chất và yêu cầu, thời lượng, dung lượng, nội dung các chuyên trang, chuyên mục; nhất là báo điện tử và truyền hình; cần tạo điểm nhấn rõ nét cho một số chuyên trang, chuyên mục quan trọng; điều chỉnh các chuyên mục bám sát hiệu quả thực tế, cập nhật những yêu cầu và xu hướng mới của báo chí hiện đại; bảo đảm thực hiện tốt các đề tài mũi nhọn, các kế hoạch tuyên truyền trọng điểm; các tin quan trọng bảo đảm chất lượng, số lượng, đúng thời gian; bảo đảm tính độc lập, khách quan, đề cao tính bình, tính phát hiện, không trùng lặp, khô khan trong các bài bình luận quốc tế. Thông tin đối nội và đối ngoại cần gắn kết, phối hợp nhịp nhàng, không tạo sơ hở để các thế lực thù địch lợi dụng.
| Nhà báo Nguyễn Văn Bốn - Giám đốc Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Sóc Trăng, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Sóc Trăng phát biểu tại diễn đàn. |
Nhà báo Nguyễn Văn Bốn: Đứng trước sự bùng nổ của mạng xã hội, với đa dạng các loại thông tin trên internet, Đài PT-TH Sóc Trăng đã chỉ đạo phát triển mảng OTT (Over The Top) là giải pháp cung cấp nội dung cho người sử dụng dựa trên nền tảng internet. Đài PT-TH Sóc Trăng đã nhanh chóng thành lập các kênh Youtube và facebook, đặc biệt là kênh Youtube STV Dân tộc. Đây là những kênh chính thống vừa tuyên truyền các chủ trương chính sách của Đảng, nhà nước, vừa phản biện các luận điệu tuyên truyền, xuyên tạc của các thế lực thù địch.
Tuy nhiên trước sự phát triển của mạng xã hội, lĩnh vực truyền hình đang chứng kiến sự dịch chuyển lớn từ truyền hình truyền thống sang truyền hình Internet với sự phát triển đa nền tảng, từ đó có sự cạnh tranh gay gắt về công nghệ, về quảng cáo, mà ở đó sự yếu thế, thiệt thòi thường thuộc về các đài địa phương. Đặc biệt là các kênh truyền hình phục vụ nhiệm vụ chính trị. Vấn đề khác là cần tăng cường đào tạo tiếng Khmer cho cán bộ, viên chức để có nhiều hàm lượng ngôn ngữ trong chương trình tiếng Khmer. Tăng cường phối hợp với ban đảng, các sở ngành để tổ chức trao đổi chuyên đề theo từng lĩnh vực, nhằm cung cấp thêm nhiều thông tin bổ ích cho đội ngũ những người làm báo về công tác tuyên truyền chính sách pháp luật, những mặt làm được, những mô hình hay, những cách làm đột phá của các ban ngành, các địa phương trong tỉnh, từ đó đội ngũ phóng viên, biên tập có sự thuận lợi trong hoạt động báo chí, nâng cao hiệu quả tuyên tuyền. Khi nguồn thông tin chính thống đủ mạnh và dồi dào thì chúng ta dễ dàng chiến thắng trên mặt trận tư tưởng, thiết thực cổ vũ phong trào thi đua yêu nước đối với cán bộ, chiến sĩ và nhân dân tỉnh nhà.
| Nhà báo Hà Minh Huệ - nguyên Phó Tổng Giám đốc TTXVN, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam. |
Nhà báo Hà Minh Huệ: Công tác thông tin nói chung, thông tin đối ngoại nói riêng hiện nay có rất nhiều thuận lợi nhưng lại đan xen với khó khăn, đòi hỏi những người quản lý, cũng như những người trực tiếp làm công tác thông tin hết sức quan tâm quản lý, xử lý một cách hiệu quả nhất.
Thứ nhất, lực lượng tham gia làm công tác thông tin đối ngoại ngày càng đông đảo hơn, đa dạng hơn, bằng nhiều ngôn ngữ hơn, đưa tới lượng độc giả rộng lớn hơn. Do vậy, quản lý làm sao để những thông tin chính thống, chuẩn xác phải được đưa nhanh nhất, đáp ứng nhu cầu của từng đối tượng; quản lý luồng thông tin đồng bộ, không để thông tin đối ngoại mang tính một chiều, xung đột với thông tin đối nội trên các phương tiện thông tin đại chúng rất phát triển của chúng ta hiện nay.
Thứ hai, trong bối cảnh thế giới bước sang kỷ nguyên số, với lợi thế về tiện ích không giới hạn của các phương tiện thông tin đa phương tiện; vậy nên hệ thống báo chí điện tử, các chương trình truyền hình, phát thanh chính thống đưa trên mạng phải có những chương trình, chuyên mục, chuyên đề chất lượng, hấp dẫn, đi trúng vào nhu cầu của độc giả, khán, thính giả người nước ngoài và người Việt ở nước ngoài. Thông tin chính thống nhanh hơn những thông tin của mạng xã hội nhưng cần đẩy mạnh tính chuẩn xác.
Thứ ba, để làm được những điều đó, thì cần không ngừng đổi mới, sáng tạo, đa dạng hóa nội dung thông tin, phương thức thông tin, không để thông tin đối ngoại khô cứng, một chiều. Do đó, cần chú trọng đầu tư phát triển nguồn nhân lực chất lượng, giỏi nghiệp vụ, sành ngoại ngữ, khả năng nắm bắt và ứng dụng nền tảng công nghệ báo chí truyền thông mới, đáp ứng yêu cầu mới của kỷ nguyên số hiện nay.
| Nhà báo Trần Tiến Duẩn - Tổng Biên tập báo VietnamPlus phát biểu tại diễn đàn. |
Nhà báo Trần Tiến Duẩn cho biết: “Thông tấn xã Việt Nam là cơ quan báo chí đối ngoại của Quốc gia với khoảng 400 nhà báo làm việc trực tiếp bằng ngôn ngữ nước ngoài, 30 cơ quan thường trú ở nước ngoài, TTXVN đã cung cấp cho hệ thống thông tin trong nước và ngoài nước bằng rất nhiều ngôn ngữ (Trung Quốc, Anh, Pháp, Tây Ban Nha..). Bên cạnh đó thì các tờ báo in và điện tử luôn hướng tới phát triển nhân lực và có các kế hoạch tuyên truyền về thông tin đối ngoại rất cụ thể khẳng định vị thế chủ lực quốc gia, đồng thời đẩy mạnh công tác quản lý, điều tiết tần suất, mức độ và cường độ của việc thông tin đối ngoại thế nào cho phù hợp từng bối cảnh. Đặc biệt, báo Vietnam Plus đã không ngừng tăng cường các loại hình báo chí theo công nghệ số, thông tin đồ họa, mạng xã hội mới, bằng các ngôn ngữ khác nhau để đáp ứng với xu thế mới. Kiến nghị các cơ quan báo chí quản lý thông tin đối ngoại có sự đổi mới, tổ chức các hội thảo trao đổi kinh nghiệm, đào tạo cho các nhà báo về lĩnh vực thông tin đối ngoại ; tăng cường đấu tranh với dư luận, phản bác với những luận điệu thiếu tích cực, sai trái ở Việt Nam”.
| Nhà báo Hoàng Diễm Hạnh - Tập sự Phó Tổng biên tập, Trưởng ban Thư ký tòa soạn, Báo Thế giới & Việt Nam, Bộ Ngoại giao, phát biểu tại diễn đàn. |
Nhà báo Hoàng Diễm Hạnh cho biết: Báo Thế giới & Việt Nam luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo của cơ quan chủ quản là Bộ Ngoại giao trong công tác tuyên truyền đối ngoại. Công tác định hướng tuyên truyền được quán triệt sâu sắc thông qua việc tham gia các cuộc họp giao ban hằng ngày ở Bộ Ngoại giao, cuộc họp giao ban các Tổng Biên tập hằng tuần, sự phối hợp chặt chẽ của Vụ Thông tin Báo chí và các đơn vị trong Bộ cũng như các đơn vị ở các ban, bộ, ngành và tổ chức khác.
Trong bối cảnh hiện nay, sự cạnh tranh nước lớn gia tăng, nhiều vấn đề nhạy cảm nảy sinh trong việc xử lý quan hệ giữa nước ta với các nước lớn và các đối tác, đòi hỏi phải có cách truyền thông khéo léo để tiếp tục củng cố và thúc đẩy một cách hài hòa các mối quan hệ, tranh thủ được các yếu tố tích cực, hạn chế được bất đồng để phục vụ tốt nhiệm vụ bảo vệ và phát triển đất nước, nâng cao vị thế quốc gia.
| Nhà báo Tiến Long – Trưởng ban VOV5, Đài Tiếng nói Việt Nam. |
Nhà báo Nguyễn Tiến Long: Trong quy trình tác nghiệp trước khi xây dựng tác phẩm báo chí đối ngoại của VOV5, các phóng viên phải tiếp xúc với nguồn tư liệu, báo chí, âm thanh, văn bản... bằng tiếng nước ngoài, thêm một công đoạn dịch tài liệu, chuyển đổi ngôn ngữ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt. Trong nhiều trường hợp, do đối tượng tiếp cận, giao tiếp để lấy thông tin, phỏng vấn là người nước ngoài nên phóng viên, biên tập viên phải biết tiếng nước ngoài.
Địa bàn tác nghiệp của phóng viên VOV5 có liên quan đến các yếu tố nước ngoài, thậm chí là ở nước ngoài, dẫn đến cần có yêu cầu đặc thù về việc biết tiếng nước ngoài để tác nghiệp và đòi hỏi có kế hoạch sản xuất mang tính đặc thù, trang thiết bị đủ hiện đại để tác nghiệp trong môi trường đặc thù, nguồn kinh phí khổng lồ để di chuyển, tác nghiệp ở địa bàn nước ngoài. Nguồn tin của VOV5 cần thiết phải có từ đội ngũ cộng tác viên nước ngoài và các các hãng truyền thông nước ngoài.
Sản phẩm báo chí đối ngoại của VOV5 mang tính đặc thù về tính chính trị, tính đối ngoại, tính đối tượng, mục tiêu chính là truyền tải các thông điệp mang giá trị đặc thù và riêng biệt nên cách tiếp cận và tổ chức sản xuất cũng mang tính đặc thù, không bao gồm cả các giá trị kinh tế hay lợi nhuận.
| Qua trao đổi tại diễn đàn, đại diện các đại biểu đã phân tích, đánh giá tình hình cũng như đề xuất những giải pháp nhằm thực hiện hiệu quả hơn nữa công tác quản lý thông tin đối ngoại trong kỷ nguyên số. |
Nhà báo Hà Minh Huệ, phát biểu tổng kết tại diễn đàn: Trong quá trình hội nhập hiện nay, công tác thông tin đối ngoại tiếp tục đổi mới tư duy, đổi mới nội dung và phương thức, tích cực góp phần củng cố niềm tin của các tầng lớp nhân dân trong và ngoài nước vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, góp phần nâng cao vị thế và uy tín Việt Nam trên trường quốc tế.
Đặc biệt, công tác quản lý thông tin đối ngoại cũng bám sát, phát huy hiệu ứng lan tỏa từ các đối ngoại quan trọng. Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền về những thành tựu đạt được, những đóng góp của Việt Nam đối với cộng đồng quốc tế, tập trung vào các nội dung chính như: Thành tựu của Đảng, Nhà nước ta trên các lĩnh vực, trong đó có thành tựu đối ngoại.
Nhằm tăng cường tính đồng bộ, phát huy sức mạnh tổng hợp, tham mưu các biện pháp thông tin đối ngoại, góp phần tạo đồng thuận xã hội và đáp ứng nhu cầu thông tin của các đối tác nước ngoài. Chủ động đấu tranh, phản bác thông tin sai sự thật, luận điệu xuyên tạc, kích động của các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang phát triển mạnh mẽ trên thế giới, chúng ta có cơ hội to lớn để khẳng định “Việt Nam không chỉ là đất nước hòa bình, ổn định, năng động, đổi mới và phát triển nhanh, bền vững mà còn là điểm đến tươi đẹp, an toàn, thân thiện về đầu tư, thương mại và du lịch”, qua đó nâng cao hình ảnh, vị thế của đất nước trên trường quốc tế, góp phần vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong đó công tác thông tin đối ngoại cũng góp một phần quan trọng. Và để công tác thông tin đối ngoại hoạt động hiệu quả đúng tôn chỉ mục đích thì công tác quản lý thông tin đối ngoại phải chặt chẽ và đúng pháp luật.