| Công nhân làm việc tại một xưởng may ở Hà Nội. (Nguồn: AFP) |
Hiệp định Thương mại tự do giữa Liên minh châu Âu (EU) và Việt Nam sẽ cắt giảm hoặc loại bỏ tới 99% thuế quan đối với hàng hóa được giao dịch giữa hai bên. Đối với ngành dệt may, 77,3% thuế quan sẽ được dỡ bỏ sau 5 năm và 22,7% còn lại sau 7 năm.
Theo Chủ tịch Phòng Thương mại châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) Nicolas Audie, Hiệp định EVFTA xuất hiện vào đúng thời điểm thuận lợi cho các công ty châu Âu. Dự kiến, EVFTA sẽ mở ra các dịch vụ của Việt Nam, bao gồm các thị trường bưu chính, ngân hàng, vận chuyển và mua sắm công. Đây là thỏa thuận thứ hai của EU với một thành viên của ASEAN, sau Singapore và là Hiệp định hiếm hoi mà EU ký kết với một đất nước đang phát triển.
Cũng theo Chủ tịch EuroCham, EVFTA sẽ mang lại lợi ích lớn cho nhiều công ty Việt Nam để có thể giới thiệu sản phẩm của mình tới thị trường châu Âu. "Doanh nghiệp tại Việt Nam đã có thể nhanh chóng phục hồi trở lại do đất nước Việt Nam đã xử lý thành công đại dịch Covid-19. Nhờ EVFTA, đầu tư của EU vào Việt Nam sẽ gia tăng trong những tháng tới", ông Nicolas Audie dự đoán.
Vẫn phụ thuộc vào chuỗi cung ứng Trung Quốc
Trong khi nhiều người trong khu vực hoan nghênh Hiệp định EVFTA thì một số nhà phân tích lại cho rằng, Hiệp định này vẫn khó có khả năng trở thành “viên đạn bạc” cho sự phục hồi sau đại dịch Covid-19 của Việt Nam. Bên cạnh đó, đừng vội mong đợi một cuộc di cư của các nhà sản xuất từ Trung Quốc đến Việt Nam.
Các nhà kinh tế của Ngân hàng doanh nghiệp và đầu tư của Pháp Natixis cho biết, sự phụ thuộc của Việt Nam vào hàng nhập khẩu của Trung Quốc đã tăng lên trong những năm qua. Mối liên kết của Việt Nam với Trung Quốc cũng tăng đáng kể từ năm 2014-2018 so với các nước ASEAN khác.
Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, sản xuất hàng dệt may Việt Nam phụ thuộc phần lớn vào Trung Quốc, ví dụ như nguồn vải may mặc. Năm ngoái, Việt Nam đã xuất khẩu hàng dệt may trị giá 1,59 tỷ USD sang Trung Quốc và nhập khẩu 11,52 tỷ USD nguyên liệu đầu vào.
Trinh Nguyen, nhà kinh tế cấp cao thuộc Ngân hàng Natixis cho rằng, để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, Việt Nam cần cải thiện giáo dục đại học và thúc đẩy đào tạo và nội địa hóa các nhà cung cấp.
Ông Trinh Nguyen cho biết, EVFTA đã quy định quy tắc xuất xứ đối với hàng dệt may, buộc nhiều chuỗi cung ứng phải chuyển sang Việt Nam. Nhưng mối lo ngại ngắn hạn cho ngành dệt may Việt Nam là nguồn nguyên liệu đầu vào, vốn đang phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc.
“Trong bối cảnh này, tôi hy vọng sẽ có thêm dòng vốn đầu tư để đảm bảo nguồn nguyên liệu đầu vào được sản xuất tại thị trường Việt Nam", ông Trinh Nguyen chia sẻ thêm.
Hiện tại, thế giới đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng sau đại dịch Covid-19 cùng căng thẳng thương mại ngày một gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc. Điều này khiến Chính phủ các nước kêu gọi đa dạng hóa chuỗi cung ứng nhằm giảm bớt sự phụ thuộc vào nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này.
Song, theo ông Trinh Nguyen, Việt Nam sẽ chỉ có thể đón nhận chuỗi cung ứng của các lĩnh vực thế mạnh như dệt may, giày dép và điện tử. Tuy nhiên, lĩnh vực điện tử đòi hỏi sản xuất phải huy động lực lượng lao động lớn, trong khi đó, Việt Nam hiện vẫn chưa thể đạt được quy mô giống như Trung Quốc.
Còn Deng Yingwen, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á tại Đại học Tế Nam đưa ra ý kiến: “So với Trung Quốc, Việt Nam là thị trường rất nhỏ, chỉ với dân số 100 triệu người. Các công ty nước ngoài không có khả năng di dời khỏi Trung Quốc do quốc gia này sở hữu thị trường rộng lớn và năng lực sản xuất lớn".
Rủi ro cho Trung Quốc
Tuy nhiên Trung Quốc vẫn không thể tránh khỏi những tác động từ Hiệp định EVFTA. Một bài báo có tiêu đề “Cân nhắc và tác động của FTA Việt Nam-EU” được xuất bản vào tháng 5 vừa qua tại Trung Quốc đã viết rằng, khả năng cạnh tranh của một số sản phẩm chính của Trung Quốc tại thị trường EU - như dệt may, đồ gia dụng và giày dép - sẽ bị ảnh hưởng khi thỏa thuận thương mại giữa Việt Nam và EU có hiệu lực.
Hiện tại, Việt Nam là nước xuất khẩu hàng may mặc lớn thứ ba thế giới, sau Trung Quốc và Bangladesh.
Một số chuyên gia phân tích cho biết, có khả năng các công ty châu Âu sẽ tăng đầu tư nhiều tại Việt Nam và giảm đầu tư vào Trung Quốc, đó là một vấn đề đáng quan tâm.