| Nhiều quốc gia Đông Nam Á lựa chọn mở cửa để vực dậy nền kinh tế. Hình ảnh người dân trên đường phố khu mua sắm Orchard Road ở Singapore hôm 7/9. (Nguồn: AFP) |
"Giấc mơ xa xôi"
Tại các nhà máy ở Việt Nam và Malaysia, trong các tiệm cắt tóc ở Manila, Philippines hay các tòa tháp văn phòng của Singapore, các cơ quan quản lý đang thúc đẩy kế hoạch mở cửa trở lại, tìm giải pháp cân bằng giữa việc ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh và hoạt động khôi phục kinh tế.
Các biện pháp thử nghiệm bao gồm quân đội hỗ trợ giao thực phẩm, công nhân "sản xuất, cách ly, ăn nghỉ tại chỗ", phong tỏa theo từng khu vực và cho phép những người đã tiêm vaccine đến nhà hàng và văn phòng.
Tỷ lệ tiêm chủng vaccine Covid-19 thấp khiến Đông Nam Á trở thành một trong những khu vực dễ bị tổn thương nhất trên thế giới đối với biến thể Delta. Trong bối cảnh tình hình tài khóa ngày càng căng thẳng do các đợt kích thích kinh tế trước đó và sức mạnh của chính sách tiền tệ đang suy yếu, các biện pháp phong tỏa và giãn cách xã hội ngày càng trở nên ít khả thi hơn.
Nhà kinh tế của ngân hàng ANZ Krystal Tan nhận định: "Đó là một sự cân bằng khó khăn giữa mạng sống và sinh kế". Bà lưu ý rằng, Singapore cũng phải vật lộn với sự gia tăng đột biến các ca nhiễm mặc dù nước này có tỷ lệ tiêm chủng cao hàng đầu thế giới.
Việc các nhà máy ở Đông Nam Á ngừng hoạt động đã gây ra sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng. Các nhà sản xuất ô tô như Toyota Motor thu hẹp sản xuất và nhà bán lẻ hàng may mặc Abercrombie & Fitch cũng cảnh báo tình hình đang "vượt quá tầm kiểm soát".
Tỷ lệ tử vong hằng ngày ở nhiều quốc gia trong khu vực đã vượt qua mức trung bình toàn cầu, khiến các nước này bị đẩy xuống vị trí cuối cùng của Bảng xếp hạng Khả năng phục hồi hậu Covid-19 của Bloomberg.
Tuy nhiên, quan chức các nước đang ngày càng lo lắng về những tác động kinh tế nếu các biện pháp hạn chế kéo dài quá lâu trong khi hoạt động tiêm chủng diễn ra chậm chạp.
Malaysia đã cắt giảm một nửa dự báo tăng trưởng năm 2021 xuống còn 3-4% khi số ca nhiễm mới hằng ngày đạt kỷ lục. Hy vọng vào sự phục hồi của ngành du lịch Thái Lan cũng đang mờ dần.
Triển vọng kinh tế của khu vực được dự báo tương đối sáng sủa, như Việt Nam dự kiến tăng trưởng 6% trong năm nay và các quan chức Singapore dự đoán tăng trưởng của nước này lên tới 7%.
Tuy nhiên, các quốc gia đang phải đối mặt với áp lực lớn trong việc giải quyết vấn đề tắc nghẽn chuỗi cung ứng toàn cầu và thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư nước ngoài đối với khu vực năng động này.
Theo chuyên gia kinh tế Wellian Wiranto của ngân hàng OCBC (Singapore), ngân sách của các nước Đông Nam Á đang bị "bào mòn" bởi chi phí của các đợt "khóa cửa" liên tiếp và tâm lý của người dân ngày càng tồi tệ hơn khi cuộc khủng hoảng kéo dài.
Ông Wiranto dự đoán, hy vọng về việc mở cửa biên giới có thể tạo điều kiện thuận lợi cho dòng chảy thương mại và du lịch qua các quốc gia ASEAN sẽ vẫn là một giấc mơ xa vời.
Việt Nam là nước có ảnh hưởng lớn đối với chuỗi cung ứng toàn cầu. Các biện pháp giãn cách xã hội nghiêm ngặt đã làm tăng chi phí của các nhà sản xuất và xuất khẩu tại nước này.
Phòng Thương mại châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) ước tính, 18% các doanh nghiệp châu Âu hoạt động tại đây đã chuyển một phần dây chuyền sản xuất của họ sang các nước khác để đảm bảo chuỗi cung ứng được bảo vệ và dự kiến tỷ lệ này sẽ tăng lên.
Tại Singapore và Philippines, các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong việc lập kế hoạch dài hạn do thiếu sự chắc chắn các chính sách của chính phủ.
Vực dậy nền kinh tế
Hiện nay, chiến lược sống chung với Covid-19 bắt đầu trở nên phổ biến ở Đông Nam Á như Singapore, Malaysia, Indonesia và Thái Lan. Hai quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng cao nhất ở Đông Nam Á là Singapore với 80% dân số và Malaysia với khoảng một nửa dân số.
Indonesia, nền kinh tế lớn nhất khu vực, tập trung vào những biện pháp mang tính dài hạn. Các bộ trưởng nước này đang cố gắng duy trì quy định đeo khẩu trang bắt buộc trong nhiều năm tới, thay vì các biện pháp hạn như hạn chế đi lại trong ngắn hạn.
Thay vì phong tỏa toàn quốc hay các tỉnh thành, Philippines đang tìm cách áp dụng các biện pháp hạn chế di chuyển ở những khu vực nhỏ hơn, ví dụ như khu phố hoặc khu nhà.
Việt Nam cũng đang thử nghiệm chiến lược này, với việc Hà Nội thiết lập các chốt kiểm soát đi lại giữa các vùng có nguy cơ lây nhiễm khác nhau trong thành phố.
Một số nơi áp dụng mô hình "bong bóng vaccine", tức là cho phép những người đã tiêm vaccine đến một số địa điểm cụ thể như nơi công cộng hoặc văn phòng làm việc.
Chính quyền thành phố Jakarta, Indonesia quy định những người đã tiêm chủng được phép đến các trung tâm mua sắm và nơi thờ tự. Malaysia áp dụng biện pháp này ở các rạp chiếu phim, và các nhà hàng ở Singapore được yêu cầu kiểm tra chứng nhận tiêm phòng của thực khách.
Tại Manila của Philippines, các quan chức cũng đang xem xét áp dụng "bong bóng vaccine" cho nơi làm việc và phương tiện giao thông công cộng.
Mặc dù chiến lược sống chung với Covid-19 có thể giúp giảm bớt những thiệt hại mà đại dịch gây ra đối với nền kinh tế, nhưng rủi ro của việc phân phối vaccine không đồng đều và tiêm chủng chậm chạp có thể gây ra bất lợi đối với những người dân có thu nhập thấp và những người không có khả năng tiếp cận với vaccine.