| Toàn cảnh Hội nghị. (Ảnh: BTC) |
Ngày 9/3, tại Hà Nội, Hội Bảo trợ tư pháp cho người nghèo Việt Nam tổ chức Hội nghị góp ý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). Chủ tịch Hội Bảo trợ tư pháp cho người nghèo Việt Nam Tạ Thị Minh Lý chủ trì Hội nghị. Tham dự Hội nghị còn có các đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tư pháp, các luật sư, cán bộ hỗ trợ tư pháp, chuyên gia đến từ một số tỉnh, thành khu vực phía Bắc.
Một trong những nội dung nhận được nhiều ý kiến đóng góp đến từ các chuyên gia tại Hội nghị là liên quan đến vấn đề thu hồi, đền bù giải phóng mặt bằng và xác định giá đất.
Nêu thực trạng thi hành Luật Đất đai 2013, có ý kiến cho rằng, khiếu kiện về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư đã và đang diễn ra gay gắt, phức tạp, việc thu hồi đất gặp nhiều khó khăn, nguyên nhân là do có sự bất hợp lý giữa Luật Đất đai 2013 và các Nghị định.
Theo chuyên gia Bùi Văn Phòng, Trung tâm Bảo trợ tư pháp tỉnh Thái Bình, quy định của Luật Đất đai năm 2013 thì các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nông nghiệp sẽ được Nhà nước bồi thường bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do UBND cấp tỉnh quyết định tại thời điểm quyết định thu hồi đất.
Tuy nhiên, khoản b, Điều 5, Nghị định số 47/2014 ngày 15/5/2014 lại quy định đối với đất nông nghiệp sử dụng có nguồn gốc do được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm thì không được bồi thường về đất nhưng được bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại (nếu có). Như vậy đã có sự đối lập giữa Luật và Nghị định.
Do đó, ông Phòng kiến nghị dự thảo Luật cần tách bạch, làm rõ nội hàm của mục đích thu hồi đất, trên cơ sở đó Nhà nước xây dựng đơn giá đền bù phù hợp với mục đích thu hồi, người dân dễ dàng chấp nhận và khắc phục cơ bản lợi ích nhóm trong thu hồi đất.
Đồng thời, cần sửa đổi quy định thẩm quyền giải quyết tranh chấp là của Tòa án, bỏ thẩm quyền giải quyết của các cơ quan hành chính (Điều 203) và bổ sung quy định trách nhiệm của cơ quan hành chính trong việc cung cấp hồ sơ tài liệu, chứng cứ theo yêu cầu của người dân hoặc Tòa án; xem xét bổ sung quy định về việc giao cho tổ chức thẩm định độc lập, tiến hành thẩm định giá đất thị trường, bảo đảm tính khách quan và công bố khi lấy ý kiến người dân về việc lập thẩm định phê duyệt phương án bồi thường tái định cư.
Tại Hội thảo, một số ý kiến cho rằng, cần sửa đổi luật để giá thị trường và giá bồi thường tiệm cận nhau, có sự cân bằng tương đối giữa giá đất nhà nước và giá thị trường.
| Các chuyên gia sôi nổi thảo luận. (Ảnh: BTC) |
Các trường hợp thu hồi đất cần được phân định rõ ràng đâu là trường hợp nhà nước thu hồi đất, đâu là trường hợp nhà đầu tư phải thỏa thuận về việc sử dụng đất với người dân. Hiện nay, xảy ra thực trạng rất nhiều doanh nghiệp lợi dụng quy định pháp luật chưa rõ ràng cài cắm, lồng ghép các mục đích công cộng trong các dự án thương mại để được áp dụng chính sách Nhà nước thu hồi đất và bồi thường theo giá đất nhà nước quy định trong khi đúng ra các dự án này phải thỏa thuận với người dân về cách thức sử dụng và giá đất.
Các thông tin về vấn đề quy hoạch phải được công khai để người dân được biết, thường phải có nghị quyết của Hội đồng nhân dân, căn cứ vào đó để thu hồi. Thực tế nhiều dự án không có trong nghị quyết nhưng vẫn thu hồi và sau đó hợp thức hóa. Các thông tin về quy hoạch bị giấu đi dẫn đến người dân không biết, không bảo vệ được quyền lợi cho mình…
Bà Phạm Thị Tuyết, Trưởng phòng Kiểm sát viên cao cấp (Viện Kiểm sát Tối cao) cho rằng, Nhà nước cần bổ sung thêm quy định về việc giao cho tổ chức thẩm định độc lập, tiến hành thẩm định giá đất thị trường, bảo đảm tính khách quan và công bố khi lấy kiến người dân về việc thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường tái định cư. Ngoài ra, dự thảo Luật cần làm rõ mục đích thu hồi đất, từ đó, sẽ góp phần hạn chế tranh chấp, khiếu kiện liên quan đến đất đai và bảo vệ quyền lợi của người dân.
Tiến sỹ Tạ Thị Minh Lý, Chủ tịch Hội bảo trợ Tư pháp cho người nghèo Việt Nam đề nghị, dự thảo Luật nên có quy định phù hợp đối với diện tích đất thổ cư tối đa được sở hữu cho một hộ gia đình. Quá trình thực hiện tách sổ, tách hộ đã gặp vướng mắc, nhiều hộ gia đình cha mẹ trao quyền thừa kế về đất đai cho các con, có trường hợp đất ở chia cho 3-4 người con thì diện tích đất ở quá nhỏ không đủ điều kiện làm sổ đỏ. Tiến sỹ Tạ Thị Minh Lý cũng đề nghị tăng hạn mức đất ở để đảm bảo quyền lợi cho người dân.