Hà Nội sẵn sàng cho kỷ nguyên phát triển mới (Bài 2): Đối ngoại nhân dân - Động lực thúc đẩy phát triển Thủ đô

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, đối ngoại nhân dân đã và đang trở thành một kênh quan trọng, bổ trợ cho đối ngoại Đảng và ngoại giao Nhà nước, góp phần xây dựng hình ảnh Việt Nam hòa bình, thân thiện, hợp tác và phát triển.

Đối với Thủ đô Hà Nội, trung tâm chính trị, hành chính, văn hóa, khoa học, giáo dục của cả nước, hoạt động đối ngoại nhân dân không chỉ củng cố tình đoàn kết hữu nghị với bạn bè quốc tế mà còn trực tiếp thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tạo dựng môi trường hòa bình, hợp tác, thu hút đầu tư, giao lưu văn hóa và nâng cao vị thế của thành phố trên trường quốc tế.

Đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô

Ngay từ những ngày đầu sau Cách mạng tháng Tám 1945, Hà Nội đã là “đầu cầu” kết nối bạn bè quốc tế đến với Việt Nam. Tinh thần “thêm bạn bớt thù” được triển khai thông qua nhiều kênh nhân dân, góp phần mở rộng không gian ngoại giao và tranh thủ sự ủng hộ quốc tế. Truyền thống đó tiếp tục được gìn giữ và phát triển trong thời kỳ đổi mới, khi Hà Nội xác định đối ngoại nhân dân là một trong ba trụ cột ngoại giao (Đảng, Nhà nước, nhân dân).

Thông qua các kênh, Hà Nội đã duy trì và mở rộng quan hệ với hàng trăm tổ chức nhân dân, các tổ chức phi chính phủ, các hội hữu nghị và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Với phương châm “chủ động, linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả”, hoạt động đối ngoại nhân dân của Thủ đô đã tạo dựng niềm tin, vun đắp tình cảm, làm sâu sắc thêm quan hệ hữu nghị với các thủ đô, thành phố đối tác và bạn bè quốc tế.

Một trong những đóng góp rõ nét nhất của đối ngoại nhân dân là tăng cường kết nối, mở rộng hợp tác và thu hút nguồn lực quốc tế cho phát triển Thủ đô. Thông qua quan hệ hữu nghị với hơn 100 thủ đô, thành phố và địa phương trên thế giới, Hà Nội đã ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác về đầu tư, thương mại, du lịch, khoa học - công nghệ. Không ít chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ quốc tế, triển lãm sản phẩm… được tổ chức nhờ kênh kết nối nhân dân. Các hoạt động này không chỉ giúp doanh nghiệp Hà Nội tìm kiếm cơ hội đầu tư, mở rộng thị trường, mà còn tạo điều kiện quảng bá hình ảnh thành phố năng động, thân thiện.

Bên cạnh đó, góp phần quảng bá văn hóa, thúc đẩy du lịch. Là “trái tim” của cả nước, Hà Nội được UNESCO công nhận là “Thành phố vì hòa bình” (1999). Năm 2019, Hà Nội tiếp tục được vinh danh là thành viên “Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO” với mục tiêu lấy nguồn lực văn hóa và sáng tạo văn hóa làm nền tảng cho quá trình phát triển đô thị bền vững. Những danh hiệu quốc tế này có được một phần nhờ các nỗ lực đối ngoại nhân dân – nơi hình ảnh Thủ đô được quảng bá rộng rãi thông qua các sự kiện văn hóa, nghệ thuật, giao lưu hữu nghị.

Hằng năm, Hà Nội tổ chức nhiều chương trình ngoại giao nhân dân tiêu biểu như: Lễ hội hữu nghị nhân dân, chương trình đi bộ vì hòa bình, giao lưu văn hóa quốc tế, Ngày hội hữu nghị Việt Nam-ASEAN, triển lãm “Hà Nội trong mắt bạn bè quốc tế”. Các hoạt động này thu hút sự tham gia của đông đảo người dân, du khách và bạn bè quốc tế, qua đó góp phần quảng bá hình ảnh một Hà Nội thanh lịch, hiếu khách, hòa bình và sáng tạo.

Đối ngoại nhân dân còn giúp thúc đẩy ngành du lịch Thủ đô, vốn là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn. Nhiều sự kiện quốc tế lớn tổ chức tại Hà Nội (hội nghị, festival, triển lãm) đã trở thành “cầu nối” đưa du khách đến khám phá lịch sử, văn hóa và con người Hà Nội. Từ đó, đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế - xã hội của thành phố.

Đồng thời, tăng cường giao lưu học thuật, khoa học - công nghệ. Nhờ hoạt động đối ngoại nhân dân, các cơ sở giáo dục - đào tạo của Hà Nội đã mở rộng hợp tác quốc tế, trao đổi sinh viên, tổ chức diễn đàn học thuật, hội thảo khoa học. Không chỉ dừng lại ở hợp tác giáo dục, nhiều dự án nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực y tế, môi trường, đô thị thông minh, nông nghiệp công nghệ cao… cũng được hình thành qua kênh hợp tác nhân dân. Đây là nhân tố quan trọng giúp Hà Nội tiếp cận tri thức toàn cầu, phục vụ quá trình phát triển bền vững.

Những kết quả nổi bật

Trong nhiều năm qua, hoạt động đối ngoại nhân dân Thủ đô đạt nhiều kết quả nổi bật. Quan hệ đối ngoại được mở rộng, Hà Nội đã thiết lập quan hệ hữu nghị với hàng trăm thành phố, địa phương trên thế giới; duy trì đối thoại nhân dân thường niên với nhiều nước. Văn hóa - du lịch được quảng bá rộng rãi, hình ảnh Hà Nội - Thành phố sáng tạo, thành phố vì hòa bình được bạn bè quốc tế biết đến nhiều hơn, thu hút lượng khách du lịch quốc tế ngày càng tăng...

Các hoạt động đó góp phần nâng cao vị thế Thủ đô. Hà Nội nhiều lần đăng cai tổ chức sự kiện quốc tế lớn, để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng bạn bè thế giới, khẳng định vị thế trung tâm chính trị - ngoại giao quan trọng của Việt Nam. Trong giai đoạn 2020-2025, Thành phố đã chủ động, tích cực triển khai các hoạt động đối ngoại chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục, tổ chức thành công các sự kiện, diễn đàn mang tầm khu vực và quốc tế.

Thành phố đã triển khai ký kết nhiều thỏa thuận quốc tế, bản ghi nhớ và văn kiện hợp tác cấp địa phương, tham gia các dự án chung, trao đổi chuyên gia với các đối tác nước ngoài; tổ chức các đoàn ra của lãnh đạo Thành phố thăm song phương và tham dự các hội nghị, diễn đàn đa phương cấp địa phương; đón chính thức gần 20 đoàn đại biểu do lãnh đạo địa phương nước ngoài và hơn 300 đoàn khách quốc tế thăm và làm việc với Thành phố; phối hợp chặt chẽ với Bộ Ngoại giao đón nhiều đoàn lãnh đạo cấp cao các nước thăm chính thức Việt Nam, trong đó, có những chuyến thăm có ý nghĩa lịch sử như các chuyến thăm Việt Nam của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình, các Tổng thống Mỹ Joe Biden và Donald Trump, Tổng thống Nga Vladimir Putin… tham gia, phối hợp tổ chức, bảo đảm an ninh, an toàn cho các sự kiện đối ngoại lớn của đất nước.

Thành phố đăng cai tổ chức thành công các Hội nghị quốc tế lớn được lãnh đạo Trung ương, các địa phương trong nước và quốc tế đánh giá cao như: Hội nghị hợp tác địa phương Việt Nam-Pháp lần thứ 12, Hội nghị hợp tác Hành lang kinh tế Việt Nam-Trung Quốc lần thứ 10…

Công tác ngoại giao văn hóa và đối ngoại nhân dân được đẩy mạnh, triển khai ngày càng bài bản, đồng bộ, gắn liền với ngoại giao chính trị và ngoại giao kinh tế, là cầu nối giữa Hà Nội với các địa phương và quốc tế, góp phần tạo nên sức mạnh tổng hợp, phục vụ triển khai các mục tiêu đối ngoại chung của Thủ đô. Các sự kiện như “Hà Nội - Kết nối thế giới”, “Ngày hội Văn hóa vì hòa bình”… đã góp phần nâng cao hình ảnh Thủ đô, tôn vinh những giá trị nhân văn, hòa bình, sáng tạo. Thành phố hợp tác hiệu quả với các tổ chức quốc tế, đặc biệt là UNESCO trong bảo tồn di sản văn hóa, khẳng định vị thế của một trung tâm văn hóa lớn trong khu vực.

Theo các chuyên gia, để đối ngoại nhân dân tiếp tục đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội, Hà Nội cần tập trung vào một số nhiệm vụ và giải pháp. Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa của đối ngoại nhân dân trong cán bộ và người dân Thủ đô. Đồng thời, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động: gắn đối ngoại nhân dân với phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học - công nghệ, môi trường… nhằm tạo giá trị thiết thực. Tăng cường nguồn lực và đào tạo nhân lực, xây dựng đội ngũ cán bộ đối ngoại nhân dân có trình độ ngoại ngữ, am hiểu luật pháp quốc tế, năng động, sáng tạo.

Ngoài ra, cần phát huy vai trò của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài như huy động trí thức kiều bào tham gia các dự án phát triển Thủ đô, kết nối thương mại, đầu tư, quảng bá văn hóa. Gắn đối ngoại nhân dân với ngoại giao số và truyền thông quốc tế, tận dụng công nghệ để lan tỏa hình ảnh Hà Nội hiện đại, sáng tạo, hội nhập nhưng vẫn đậm bản sắc.

"Mỗi người dân Thủ đô cũng phải góp phần làm đối ngoại"

Phát biểu tại Hội nghị Triển khai công tác đối ngoại Thành phố năm 2025 do Sở Ngoại vụ Hà Nội ngày 15/1, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trần Sỹ Thanh chỉ rõ, với vai trò là thủ đô, trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của cả nước, Hà Nội mang trong mình trọng trách lớn trong công tác đối ngoại. Đây không chỉ là "bộ mặt" mà còn là "cánh tay nối dài" cho công tác đối ngoại cấp Trung ương. Do đó, sự coi trọng và nâng cao yêu cầu đối với công tác này ngày càng tăng.

Theo Chủ tịch Trần Sỹ Thanh, Hà Nội những năm qua ghi nhận nhiều thành tựu đáng kể trong lĩnh vực đối ngoại. Thành phố đã tổ chức thành công nhiều sự kiện quốc tế, tiếp đón hàng trăm lượt du khách quốc tế, và mở rộng quan hệ hợp tác với các địa phương, tổ chức, cá nhân ở nước ngoài. Đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại của Hà Nội cũng không ngừng nâng cao trình độ và năng lực, đáp ứng tốt hơn các yêu cầu và nhiệm vụ mới.

Tuy nhiên, Chủ tịch Trần Sỹ Thanh thẳng thắn nhìn nhận vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục. Trong đó, sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị chưa thực sự chặt chẽ, một số hoạt động chưa đạt hiệu quả cao, và nguồn lực cho công tác này vẫn chưa đủ đáp ứng nhu cầu. Để vượt qua những hạn chế, cần có sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao từ cấp ủy và chính quyền, tăng cường phối hợp giữa các đơn vị, và bố trí nguồn lực một cách hợp lý và đầy đủ.

Chủ tịch TP. Hà Nội lưu ý trách nhiệm trong công tác đối ngoại không chỉ dừng ở các cơ quan chức năng mà sẽ là toàn bộ hệ thống từ lãnh đạo đến người dân. "Mỗi người dân Thủ đô cũng phải góp phần làm đối ngoại, đặc biệt trong bối cảnh thành phố đang thay đổi về hình hài, đây là một trọng trách lớn", Chủ tịch Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh.

Ngày 8/8 vừa qua, Ban Thường vụ Thành uỷ Hà Nội đã ban hành Chỉ thị số 45/CT-TU về tăng cường đối ngoại nhân dân của Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đây là kim chỉ nam cho hoạt động đối ngoại nhân dân Thủ đô trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội lưu ý các nhiệm vụ trọng tâm trong công tác đối ngoại nhân dân thời gian tới bao gồm: Tích cực phổ biến, quán triệt, tạo chuyển biến sâu sắc trong nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác đối ngoại nhân dân; xác định công tác đối ngoại nhân dân là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, của từng cán bộ, đảng viên và nhân dân Thủ đô.

Đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại nhân dân của Thủ đô góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc và thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng, phát triển Thủ đô Hà Nội “Văn hiến – Văn minh – Hiện đại”; đưa công tác đối ngoại nhân dân của Hà Nội trở thành tiêu biểu cho đối ngoại nhân dân cả nước, xứng tầm với vị trí, vai trò của Thủ đô trong khu vực và vươn tầm quốc tế; góp phần củng cố trụ cột đối ngoại nhân dân trong nền ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại. Đúng như định hướng của Tổng Bí thư Tô Lâm tại cuộc làm việc với Thành ủy Hà Nội năm 2025: “Phát triển Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, tài chính, công nghệ và văn hóa Việt Nam, mang bản sắc riêng nhưng hội nhập sâu với mạng lưới đô thị toàn cầu. Hướng đến xây dựng hình ảnh một “Thủ đô xanh, thông minh, đáng sống và có sức hút quốc tế”.

Năm nay diễn ra nhiều sự kiện đối ngoại quan trọng của Trung ương và Thành phố, trong đó có Đại lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, cùng các hoạt động kỷ niệm năm chẵn, năm tròn quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam với các nước. Đảng bộ, Chính quyền và nhân dân Hà Nội luôn nỗ lực cao nhất; khai thác hiệu quả các tiềm năng, lợi thế; tận dụng tối đa những thời cơ, vận hội; huy động, phát huy mọi nguồn lực để Hà Nội phát triển bứt phá, xứng đáng với vai trò, vị thế của Thủ đô.

Có thể nói, đối ngoại nhân dân không chỉ là một kênh đối ngoại quan trọng của Thủ đô Hà Nội, mà còn là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân và khẳng định vị thế quốc tế của thành phố. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, phát huy sức mạnh của đối ngoại nhân dân chính là một giải pháp thiết thực để Hà Nội xây dựng Thủ đô “Văn hiến – Văn minh – Hiện đại”, xứng đáng là trái tim của cả nước và là bạn bè tin cậy của bạn bè quốc tế.