Tượng đồng Nữ thần Durga đã được vận chuyển an toàn về lưu giữ tại kho bảo quản của Bảo tàng Lịch sử quốc gia từ ngày 18/6.
| Các đại biểu tham dự Lễ công bố tượng Nữ thần Durga. (Ảnh: Minh Thu) |
Bảo tàng Lịch sử quốc gia đã thành lập Hội đồng thẩm định, mời các chuyên gia đầu ngành về lĩnh vực lịch sử, khảo cổ, văn hóa, nghệ thuật và cổ vật để xem xét, đánh giá hiện trạng, xác định tính chất, niên đại, nguồn gốc và giá trị của Tượng, đồng thời, lấy mẫu phân tích thành phần hợp kim.
Về đánh giá và thẩm định chuyên gia, Hội đồng xác định đây là tượng Nữ thần Durga 4 tay, có thể khối lớn (cao toàn bộ 191cm, trong đó, tượng cao 157cm, nặng 101kg), niên đại vào thế kỷ VII với hiện trạng còn tương đối nguyên vẹn.
Tượng có nguồn gốc Việt Nam, thuộc phong cách nghệ thuật văn hóa Champa. Tuy nhiên, thông tin về nguồn gốc xuất xứ, địa điểm cụ thể phát hiện tượng Nữ thần Durga như đã nêu trong hồ sơ cần được tiếp tục nghiên cứu thêm.
Phát biểu tại lễ công bố, Tiến sĩ Nguyễn Văn Đoàn, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia, cho biết đây là pho tượng đồng lớn nhất, đại diện tiêu biểu của nghệ thuật văn hóa Champa được phát hiện cho đến nay; là cổ vật thuộc loại quý hiếm, có giá trị rất lớn về văn hóa cũng như mỹ thuật Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử.
Với những giá trị quý hiếm, tượng đồng Nữ thần Durga đang được Bảo tàng lưu giữ trong kho đảm bảo an ninh, an toàn cũng như điều kiện, tiêu chuẩn, môi trường bảo quản đặc biệt.
Tham dự buổi lễ, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc Evans Knapper bày tỏ tự hào vì nước Mỹ đã góp phần mang di sản văn hóa lịch sử này về Việt Nam, giúp cổ vật được hồi hương, những kẻ đánh cắp cổ vật bị đưa ra trước công lý.
Thời gian qua, những cổ vật của Việt Nam được tiếp nhận, hồi hương là kết quả hợp tác, trao đổi thông tin trong nhiều năm, là sự nỗ lực của Việt Nam cũng như các quốc gia liên quan, đặc biệt là Mỹ, trên tinh thần tuân thủ các điều ước quốc tế, trong đó có Công ước của UNESCO 1970 về các biện pháp cấm buôn bán, xuất nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu tài sản văn hóa.
Sau khi công bố, tượng đồng Nữ thần Durga sẽ được hoàn thiện hồ sơ pháp lý, bảo quản và tiếp tục nghiên cứu để trưng bày, giới thiệu tới công chúng trong và ngoài nước trong thời gian tới.
| Tượng đồng Nữ thần Durga được công bố. (Ảnh: Minh Thu) |
Dịp này, nhân kỷ niệm 79 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Bảo tàng Lịch sử quốc gia phối hợp với Hội Di sản văn hoá Việt Nam và nhà sưu tập Đào Danh Đức tổ chức trưng bày chuyên đề "Báu vật Champa - Dấu ấn thời gian".
Trưng bày gồm hai phần:Tượng và linh vật tôn giáo, Đồ trang sức và vật dụng mang biểu tượng tôn giáo, quyền uy hoàng tộc
Tượng và linh vật tôn giáo giới thiệu một số hiện vật tiêu biểu như: tượng thần Shiva, tượng nam thần, nữ thần, tượng thần Ganesha, tượng Phật, tượng Bồ tát Avalokitesvara, Linga - Yoni, kosalinga, đầu thần Shiva, tượng bò thần Nandin… bằng chất liệu vàng, bạc gắn đá quý.
Đồ trang sức và vật dụng mang biểu tượng tôn giáo, quyền uy hoàng tộc giới thiệu những hiện vật thuộc loại hình đồ trang sức và vật dụng mang biểu tượng quyền uy hoàng tộc và tôn giáo, gồm: khuyên tai, nhẫn, dây chuyền, trâm cài tóc, lược, vòng tay, bao tay, thắt lưng, hộp đựng đồ trang sức, các đồ đội dạng mũ, vương miện, bịt tóc... được trang trí những biểu tượng mang tính tôn giáo và tín ngưỡng truyền thống của nghệ thuật Champa.
Đây là những vật dâng cúng cho thần linh hoặc được sử dụng trong hoàng tộc Champa. Những hiện vật này đều được thể hiện rất tinh mĩ với trình độ chế tác kim hoàn kỹ thuật cao, có giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật đặc biệt.
Thông qua trưng bày, Bảo tàng Lịch sử quốc gia mong muốn công chúng trong và ngoài nước có cơ hội thưởng lãm các cổ vật có giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật đặc sắc và hiểu biết sâu sắc hơn về một giai đoạn của lịch sử văn hóa của Champa dường như còn ít được biết tới; từ đó, biết trân trọng, nâng cao ý thức bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Bên cạnh đó, trưng bày còn góp phần tiếp tục thực hiện đẩy mạnh vai trò của Bảo tàng Lịch sử quốc gia, cũng như các bảo tàng công lập trong việc phối hợp, hỗ trợ để các bảo tàng, sưu tập tư nhân có điều kiện phát huy giá trị di sản tới rộng rãi công chúng.
Trưng bày diễn ra từ ngày 28/8 đến tháng 10/2024.
| Quang cảnh khai mạc sự kiện tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia. (Ảnh: Lê An) |
| Tháng 8/2023, Đại sứ quán Việt Nam tại Anh thông tin cho Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH,TT&DL) về việc Bộ Tư pháp và Bộ An ninh nội địa Mỹ phối hợp với Cảnh sát Đô Thành London tịch thu tượng đồng Nữ thần Durga, có nguồn gốc Việt Nam từ một vụ điều tra buôn bán cổ vật bất hợp pháp và đề xuất khả năng trao trả cổ vật này về Việt Nam. Ngay sau khi nhận được thông tin, Bộ VHTT&DL đã chỉ đạo các đơn vị chức năng nghiên cứu, đối sánh tư liệu xác định tượng đồng Nữ thần Durga và đề xuất phương án tiếp nhận, hồi hương pho tượng này. Căn cứ các quy định của Luật Di sản văn hóa, Bộ VHTT&DL đã cho phép tiếp nhận, hồi hương cổ vật tượng đồng Nữ thần Durga từ các cơ quan chức năng Mỹ và Anh, giao Bảo tàng Lịch sử quốc gia là đơn vị tiếp nhận, vận chuyển pho tượng từ Anh về Việt Nam lưu giữ, bảo quản tại Bảo tàng; đồng thời có công văn gửi Đại sứ quán Việt Nam tại Anh về việc xác nhận tượng đồng Nữ thần Durga là của Việt Nam và ủy quyền Đại sứ quán thay mặt Bộ VHTT&DL tiếp nhận cổ vật từ đại diện Bộ An ninh nội địa Hoa Kỳ và Cảnh sát Đô Thành London, Anh. Ngày 13/9/2023, đại diện Bộ An ninh nội địa Mỹ, Cảnh sát đô thành London đã phối hợp với các cơ quan chức năng bàn giao tượng đồng Nữ thần Durga cho Đại sứ quán Việt Nam tại Anh. Lễ bàn giao được diễn ra tại Công ty Constantine, London, Anh, nơi pho tượng đang được lưu giữ sau khi bị tịch thu và đưa đến Công ty Constantine từ ngày 17/7/2023. Tháng 1/2024, Bộ VHTT&DL đã cử đoàn công tác sang Anh để thực hiện nhiệm vụ đánh giá thực trạng, chuẩn bị thủ tục bàn giao và giám sát đóng gói, thống nhất phương án vận chuyển tượng đồng Nữ thần Durga từ Anh về Việt Nam. Trong thời gian làm việc tại London, Đoàn công tác đã phối hợp với Đại sứ quán Việt Nam tại Vương quốc Anh, Cảnh sát Đô Thành London thực hiện việc tiếp nhận, đánh giá hiện trạng tượng đồng Nữ thần Durga, xác định sơ bộ tính xác thực của cổ vật, thu thập tư liệu, tài liệu, hồ sơ pháp lý, hồ sơ khoa học liên quan đến tượng để làm cơ sở cho việc nghiên cứu, phát huy giá trị của cổ vật, đồng thời trao đổi, thống nhất với Công ty Constantine phương án vận chuyển tượng đồng Nữ thần Durga từ Anh về Việt Nam bảo đảm an ninh, an toàn. Sau khi hoàn tất các thủ tục xin cấp phép xuất khẩu, thủ tục hải quan, ngày 21/2, Tượng được vận chuyển từ Anh về đến sân bay Nội Bài. Dưới sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Bộ VHTT&DL, sau rất nhiều nỗ lực của Bảo tàng Lịch sử quốc gia, Nhà Tài trợ Đào Danh Đức, Nguyễn Ngọc Thúy cùng sự phối hợp tích cực của các Bộ, ngành, cơ quan, đơn vị liên quan thuộc Bộ VHTT&DL, Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính, Tổng Công ty Hàng không Việt Nam, Công ty Cổ phần Dịch vụ hàng hóa Nội Bài, Công ty Constantine, ngày 18/6, tượng đồng Nữ thần Durga đã được vận chuyển an toàn về lưu giữ tại kho bảo quản của Bảo tàng Lịch sử quốc gia. |