AMM Retreat lần này là những hoạt động đầu tiên có ý nghĩa định hướng quan trọng cho ASEAN trong cả năm 2023. Tham dự các hội nghị, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã đóng góp nhiều ý kiến quan trọng, thúc đẩy hợp tác ASEAN và với các đối tác, góp phần vào thành công chung.

Từ ngày 3-4/2, tại Trụ sở Ban thư ký ASEAN ở thủ đô Jakarta, Indonesia, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam đã dự Hội đồng điều phối ASEAN lần thứ 32 và Hội nghị hẹp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM Retreat).

Tham dự các hội nghị có Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN, Tổng thư ký ASEAN, Bộ trưởng Ngoại giao và hợp tác Timor Leste Adaljiza Albertina Xavier Reis Magno với tư cách quan sát viên.

Mặc dù là thông lệ họp hàng năm của ASEAN nhưng có lẽ mỗi AMM Retreat – AMMR “khởi sự” cho một năm ASEAN đều có “sứ mệnh” riêng. Năm 2023 đặt ra cho ASEAN nhiều bài toán phải giải quyết, từ cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, bất ổn và nguy cơ suy thoái kinh tế, các vấn đề phi truyền thống đến diễn biến phức tạp tại nhiều điểm nóng. Do đó, điều quan trọng nhất là làm sao duy trì đoàn kết, vai trò trung tâm và nâng cao khả năng ứng phó của ASEAN trước tác động cộng hưởng của rất nhiều thách thức cả bên trong và bên ngoài.

Tổng thống Indonesia Joko Widodo và Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn.

Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Retno Marsudi đón Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn.

Thông điệp xuyên suốt về các ưu tiên của ASEAN trong năm 2023 được Bộ trưởng Ngoại giao nước Chủ tịch Indonesia Retno Matsudi nhấn mạnh trong khuôn khổ các cuộc họp lần này là trong bối cảnh ASEAN đối mặt với nhiều bất ổn và thách thức, cả bên trong và bên ngoài, điều quan trọng là ASEAN cần duy trì đoàn kết, vai trò trung tâm và sức sống của ASEAN; khẳng định vai trò của ASEAN là nhân tố bảo đảm hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực.

Trên tinh thần chủ đề “Một ASEAN tầm vóc: tâm điểm của tăng trưởng”, Indonesia sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và bền vững ở khu vực, duy trì ASEAN là động lực tăng trưởng kinh tế toàn cầu, nâng cao khả năng ứng phó và tự cường của ASEAN trước các biến động, chú trọng an ninh năng lượng, an ninh lương thực, tự cường y tế và ổn định tài chính-kinh tế và xử lý các vấn đề xuyên biên giới, tăng cường hiệu quả hoạt động của các cơ chế ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác, củng cố lập trường, vai trò và trách nhiệm của ASEAN trong các vấn đề khu vực, toàn cầu.

Các Bộ trưởng bày tỏ ủng hộ và cam kết hợp tác chặt chẽ với Chủ tịch Indonesia hiện thực hóa các ưu tiên đề ra.

Trả lời phỏng vấn báo chí về kết quả AMMR, Đại sứ Vũ Hồ, Quyền Trưởng SOM ASEAN cho biết với chủ đề được Indonesia lựa chọn cho năm 2023 “Một ASEAN tầm vóc: Tâm điểm của tăng trưởng”, các nước đã thảo luận tích cực, thống nhất các ưu tiên của ASEAN trong năm nay và nỗ lực tìm kiếm giải pháp cho nhiều vấn đề mà ASEAN đang phải đối mặt.

Các Hội nghị lần này đã đạt được các kết quả chính sau:

Một là, trong 2023, ASEAN sẽ chú trọng hợp tác bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh lương thực, tự cường y tế và ổn định tài chính-kinh tế.

Những vấn đề này không chỉ phù hợp quan tâm và lợi ích của các nước mà còn được kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy tăng trưởng mạnh mẽ và bền vững ở khu vực, duy trì vị thế của ASEAN là động lực tăng trưởng toàn cầu, nâng cao năng lực ứng phó và tự cường của ASEAN trong môi trường khu vực, quốc tế đầy biến động.

Để thực hiện thành công các ưu tiên đề ra, các nước đều cho rằng hơn bao giờ hết, ASEAN cần một môi trường hòa bình, ổn định, thuận lợi cho phục hồi và phát triển. ASEAN cần giữ vững độc lập, tự cường, duy trì đoàn kết, phát huy vai trò trung tâm, đề cao đối thoại, hợp tác, hành xử trách nhiệm phù hợp với luật pháp quốc tế, và khuyến khích các đối tác đóng góp xây dựng, cùng giải quyết các thách thức chung.

Hai là, Cộng đồng ASEAN vững mạnh. Trong đó, các nước đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu cấp thiết nâng cao năng lực thể chế của ASEAN để từng bước chuẩn bị cho giai đoạn phát triển tiếp theo của ASEAN; theo đó, trước mắt sẽ nghiên cứu biện pháp tăng cường chức năng, vai trò của một số cơ quan trong ASEAN, nâng cao hiệu quả của cơ chế ra quyết định và thúc đẩy các giải pháp huy động nguồn lực.

Ba là, trên cơ sở các quyết định của Lãnh đạo ASEAN tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 40, 41 vừa qua, các Bộ trưởng đã thảo luận cụ thể về kế hoạch triển khai Đồng thuận 5 điểm về Myanmar, khẳng định tiếp tục hỗ trợ Myanmar tìm kiếm giải pháp hòa bình và bền vững vì lợi ích của người dân Myanmar, nhấn mạnh cần sớm chấm dứt bạo lực, thúc đẩy đối thoại giữa các bên liên quan. Hội nghị đã hoàn tất Tài liệu hướng dẫn quy chế quan sát viên cho Timor Leste và nhất trí xây dựng lộ trình kết nạp nước này.

Sự tham dự lần đầu tiên của Bộ trưởng Ngoại giao và hợp tác Timor Leste với tư cách quan sát viên cả ở Hội nghị Hội đồng Điều phối ASEAN và Hội nghị hẹp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN là dấu mốc quan trọng trong quá trình chuẩn bị và hỗ trợ Timor Leste trở thành thành viên đầy đủ của ASEAN.

Cuối cùng, trên tinh thần cởi mở và thẳng thắn, các nước đã chia sẻ quan điểm về nhiều vấn đề được quan tâm ở khu vực và thế giới, từ những điểm nóng tiềm ẩn nhiều hệ lụy phức tạp như Biển Đông, Myanmar, xung đột Nga-Ukraine đến các thách thức đang nổi lên hiện nay như biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, môi trường….

Nhìn chung, các nước đều nhận định ASEAN cần duy trì đoàn kết, củng cố lập trường nguyên tắc, đồng thời có sự chuẩn bị sẵn sàng để ứng phó kịp thời và hiệu quả với những biến động khó lường, có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Theo Đại sứ Vũ Hồ, ngay từ sớm, Việt Nam đã khởi động quá trình chuẩn bị tổng thể cho sự tham gia của Việt Nam trong cả năm 2023, trong đó các hội nghị lần này được đánh giá có ý nghĩa rất quan trọng với cả ASEAN và Việt Nam.

Phát huy tinh thần chủ động, tích cực, trách nhiệm, linh hoạt và sáng tạo, đoàn Việt Nam do Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn dẫn đầu đã tham gia, đóng góp nhiều ý kiến quan trọng tại các hội nghị, thúc đẩy hợp tác ASEAN và với các đối tác, góp phần vào thành công chung của các hội nghị.

Một là, không chỉ cùng các nước tham gia thảo luận, xác định các trọng tâm, ưu tiên của ASEAN, Việt Nam đã chủ động đề xuất nhiều sáng kiến thiết thực, phù hợp quan tâm chung của các nước và khu vực. Bộ trưởng đã thông báo kế hoạch Việt Nam tổ chức một số hoạt động về thúc đẩy phục hồi bao trùm trong ASEAN, ứng phó biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng, cũng như một số hoạt động hợp tác với các đối tác như Ngày ASEAN-Hàn Quốc, họp ASEAN-Trung Quốc về thực hiện DOC…

Hai là, trong tổng thể các nỗ lực xây dựng Cộng đồng, Bộ trưởng nhấn mạnh ý nghĩa của một Cộng đồng thực sự phục vụ người dân và vì lợi ích của người dân. Theo đó, Bộ trưởng đề nghị ASEAN chú trọng và dành nhiều quan tâm hơn tới hợp tác và phát triển đồng đều, bao trùm tại các tiểu vùng, góp phần bảo đảm người dân được thụ hưởng một cách công bằng các thành quả của tiến trình xây dựng Cộng đồng.

Ba là, chia sẻ quan ngại chung của các nước về các biến động phức tạp và khó lường, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đã chủ động nêu quan điểm, lập trường của Việt Nam về nhiều vấn đề tác động trực tiếp đến ASEAN và hòa bình, an ninh ở khu vực.

Những chia sẻ của Việt Nam về Biển Đông, Myanmar… được đánh giá cân bằng, xây dựng, thúc đẩy các giá trị đối thoại, hợp tác, đề cao luật pháp quốc tế, vừa phát huy tinh thần đoàn kết, tương trợ, vừa củng cố lập trường nguyên tắc của ASEAN.

Đoàn Việt Nam cũng tích cực tham gia thảo luận, góp phần tạo dựng đồng thuận của ASEAN về nhiều quyết định quan trọng như về các biện pháp nâng cao hiệu quả thể chế của ASEAN, triển khai Đồng thuận 5 điểm, hỗ trợ Timor Leste…

Có thể khẳng định, sự tham gia tích cực của Việt Nam trong khuôn khổ AMMR lần này góp phần nâng cao thêm một bước hình ảnh, uy tín và vị thế của ASEAN ở khu vực và quốc tế.

Từ khi gia nhập ASEAN đến nay, Việt Nam luôn thể hiện vai trò một thành viên chủ động, tích cực, có trách nhiệm, sẵn sàng dẫn dắt, đóng góp xây dựng luật chơi của Hiệp hội. Đặc biệt, kể từ nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2020 đến nay, đóng góp của Việt Nam cũng như kỳ vọng từ các thành viên khác vào Việt Nam lại càng tăng lên.

Trong khuôn khổ tham dự các cuộc họp lần này, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cũng đã có cuộc gặp với Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Enrique A. Manalo; Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia Dato’s Seri Zambry Abdul Kadir; Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Campuchia Prak Sokhonn; Bộ trưởng Ngoại giao và hợp tác Timor-Leste Adaljiza Albertina Xavier Reis Magno; cuộc gặp ngắn với các Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia, Lào, Singapore và Brunei để trao đổi, thúc đẩy quan hệ song phương.

Tại cuộc gặp với Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Campuchia Prak Sokhonn, hai bên vui mừng trước những phát triển tốt đẹp của quan hệ hai nước thời gian qua, đặc biệt là việc phối hợp tổ chức thành công chuyến thăm chính thức của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tới Campuchia trong năm 2022 và nhiều hoạt động ý nghĩa trong khuôn khổ “Năm Hữu nghị Việt Nam-Campuchia 2022” kỷ niệm lần thứ 55 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao (24/6/1967-2022).

Hai bên nhất trí tiếp tục thúc đẩy việc trao đổi các chuyến thăm cấp cao trên tất cả các kênh, tăng cường giao lưu nhân dân, duy trì và phát huy hiệu quả của các cơ chế hợp tác song phương hiện có; đẩy mạnh kết nối hai nền kinh tế, tăng cường hợp tác giữa các địa phương, nhất là giữa các tỉnh có chung biên giới; nỗ lực phục hồi du lịch; thúc đẩy đàm phán tiến tới hoàn thành công tác phân giới cắm mốc đối với 16% đường biên giới còn lại trên đất liền, nhằm tiếp tục xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển bền vững giữa hai nước.

Nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao trong năm nay giữa Việt Nam và Malaysia, hai Bộ trưởng khẳng định coi trọng và mong muốn thúc đẩy hơn nữa quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Malaysia; tiếp tục thúc đẩy triển khai các nội dung hợp tác đã được lãnh đạo cấp cao hai nước thông qua trong khuôn khổ Chương trình hành động Đối tác chiến lược giai đoạn 2021-2025, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế, thương mại và đầu tư, phấn đấu đưa kim ngạch thương mại hai chiều đạt 18 tỷ USD vào năm 2025; tăng cường phối hợp lập trường và ủng hộ lẫn nhau giữa hai nước trong các vấn đề cùng quan tâm tại các diễn đàn khu vực và quốc tế, nhất là bảo đảm lập trường chung của ASEAN trong vấn đề Biển Đông, đảm bảo thực thi đầy đủ Tuyên bố chung của các bên ở Biển Đông (DOC), sớm đạt được một Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) hiệu lực, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982.

Tại cuộc gặp giữa hai Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam và Philippines, để làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hai nước trong thời gian tới, hai bên đã cùng nhấn mạnh sự cần thiết tăng cường trao đổi đoàn và tiếp xúc cấp cao, đặc biệt là phối hợp chặt chẽ để bảo đảm thành công của chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Ferdinand Romualdez Marcos trong năm 2023, tích cực thúc đẩy các cơ quan liên quan của hai nước sớm nối lại các cơ chế hợp tác song phương bị gián đoạn bởi dịch bệnh Covid-19, trong đó có việc tổ chức Kỳ họp lần thứ 10 Ủy ban hỗn hợp về hợp tác song phương cấp Bộ trưởng Ngoại giao.

Bên cạnh đó, hai bên nhất trí cần triển khai hiệu quả Chương trình hành động quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Philippines giai đoạn 2019-2024, hướng tới kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược; nhất trí mở rộng hợp tác sang các lĩnh vực biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi số, thương mại điện tử… như tinh thần Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Tổng thống Bongbong Marcos đã thống nhất tại cuộc gặp nhân dịp tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN (11/2022).

Tại cuộc gặp với Bộ trưởng Ngoại giao và hợp tác Timor-Leste Adaljiza Albertina Xavier Reis Magno, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn chúc mừng Timor-Leste được chấp thuận về nguyên tắc là thành viên thứ 11 của ASEAN, khẳng định sẽ cùng các nước thành viên ASEAN thảo luận, thống nhất quy trình, thủ tục cũng như các biện pháp cần thiết để hỗ trợ Timor-Leste sớm trở thành thành viên chính thức.

Hai bên nhất trí thúc đẩy trao đổi đoàn cấp cao và các cấp; sớm tổ chức kỳ họp lần thứ nhất Ủy ban hỗn hợp về hợp tác song phương cấp Bộ trưởng Ngoại giao như đã được thống nhất tại Hiệp định khung về Hợp tác kỹ thuật và kinh tế (4/2010); triển khai các hiệp định đã ký kết, đồng thời thúc đẩy đàm phán, ký kết một số thỏa thuận mới nhằm đẩy mạnh du lịch và giao lưu nhân dân.

Thực hiện: Phạm Hằng | Ảnh: TTX, TGVN… | Đồ họa: Lim Dim