Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ 12: Thành công tốt đẹp với số lượng kỷ lục các diễn giả

Hội thảo do Học viện Ngoại giao (DAV), Quỹ hỗ trợ nghiên cứu Biển Đông (FESS) và Hội Luật gia Việt Nam (VLA) đồng tổ chức trong hai ngày 16-17/11.

Các phiên thảo luận tại Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ 12 bám sát thực tiễn hơn, thảo luận các chủ đề cấp bách với sự tham gia sâu rộng hơn của giới hoạch định và thực thi chính sách, tiếp tục đóng vai trò cầu nối tốt hơn giữa kênh chính thức và bán chính thức nhằm góp phần tạo ra những chuyển biến thực chất, đóng góp cho hòa bình, hợp tác ở Biển Đông.

Đây là lần đầu tiên hội thảo mời được nhiều nhà báo quốc tế tham dự với vai trò diễn giả, thảo luận về vai trò của truyền thông trong định hình nhận thức của công chúng đối với tình hình Biển Đông.

Hội thảo cũng lần đầu tiên dành một phiên đặc biệt cho các lãnh đạo trẻ nhằm tạo dựng thế hệ kế tiếp quan tâm thúc đẩy hoà bình, ổn định và hợp tác ở Biển Đông. Các học giả tham dự Hội thảo cũng bày tỏ nguyện vọng được gặp mặt trực tiếp tại Việt Nam trong chuỗi Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông sắp tới, khi đại dịch Covid-19 đi qua.

Đặc biệt tại Hội thảo lần này, Bộ trưởng Quốc phòng Canada Harjit Sajjan và Chuẩn đô đốc Juergen Ehle, Cố vấn cao cấp của Cơ quan đối ngoại Liên minh châu Âu (EEAS) có các bài diễn văn quan trọng.

Phát biểu tại Hội thảo dưới hình thức trực tuyến, Bộ trưởng Harjit Sajjan khẳng định, Canada hết sức coi trọng vai trò của ASEAN trong các cơ chế đa phương ở khu vực. Là đối tác đối thoại của ASEAN trong hơn 40 năm qua, Canada đoàn kết nhất trí với ASEAN trong việc duy trì trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982.

Ông Harjit Sajjan nhấn mạnh, Canada kêu gọi tất cả các nước tuân thủ UNCLOS 1982, đồng thời phản đối các hành động đơn phương làm leo thang căng thẳng khu vực và phá hoại sự ổn định ở Biển Đông, phản đối sử dụng vũ lực và đe doạ sử dụng vũ lực, cải tạo đảo trên diện rộng, xây dựng đồn bốt trên các điểm tranh chấp và sử dụng chúng cho các mục đích quân sự.

Bộ trưởng Quốc phòng Canada thúc giục tất cả các bên tuân thủ cam kết phi quân sự hoá các điểm tranh chấp và các cam kết trong Tuyên bố về ứng xử các bên ở Biển Đông (DOC), trông đợi một Bộ Quy tắc ứng xử (COC) dựa trên luật pháp quốc tế và không ảnh hưởng đến quyền lợi của các nước thứ ba.

Về phần mình, Đô đốc Juergen Ehle cho biết, an ninh an toàn, tự do hàng hải là quan tâm tối thượng của châu Âu. EU không muốn các hành động bất hợp pháp ở Biển Đông tạo tiền lệ xấu đối với các vùng biển gần châu Âu như Biển Arctic hay Biển Azov.

Theo Đô đốc Juergen Ehle, EU đề cao tính phổ quát và nhất quán của UNCLOS, là khuôn khổ pháp lý cho tất cả các hoạt động trên biển và đại dương. EU ủng hộ việc xây dựng COC nếu kết quả thương lượng công bằng, hợp lý, trên cơ sở hài hoà lợi ích của tất cả các bên liên quan.

Từ năm 2018, EU đã có chính sách chung về thúc đẩy hợp tác an ninh với các nước châu Á, nhất là ASEAN, trong đó có hợp tác an ninh biển và mong muốn sự hợp tác này ngày càng trở nên thực tiễn hơn. Các nước thành viên EU cũng đang tiến tới xây dựng một cách tiếp cận thống nhất về các vấn đề chiến lược đối với khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Thảo luận các vấn đề đánh bắt cá, bảo vệ môi trường biển, nghiên cứu khoa học biển và phát triển kinh tế biển bền vững, các đại biểu tham dự cũng cho rằng đây là những lĩnh vực cần được các nước quan tâm chú ý do đây là các lĩnh vực hợp tác đầy tiềm năng, có hiệu quả thực tiễn, cho thấy thiện chí hợp tác của các nước nhằm làm giảm căng thẳng, đóng góp vào quá trình xây dựng lòng tin tại khu vực. Đồng thời, việc hợp tác trong các lĩnh vực này cũng góp phần đáp ứng lợi ích chung của người dân các nước trong khu vực về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững…

Tuy nhiên, các đại biểu cũng thảo luận về những khó khăn gặp phải khi các nước đề xuất các dự án trên thực địa, đồng thời xuất hiện nhiều yếu tố nhạy cảm trong tiến trình hợp tác như vị trí địa lý, cơ chế tổ chức, tài chính và nhân sự...

Ngoài ra, gần đây một số nước đối tác của ASEAN cũng đề xuất các ý tưởng, sáng kiến hợp tác “kinh tế biển xanh” với ASEAN, do đó khó tránh khỏi chồng chéo và phức tạp giữa các sáng kiến này.

Các đại biểu đã đề xuất tìm kiếm các biện pháp để đồng bộ hoá các sáng kiến, kể cả việc xây dựng các cơ chế hợp tác biển đa phương của ASEAN và giữa ASEAN với các nước đối tác để thúc đẩy hợp tác biển.