John Bolton và cuốn hồi ký đầy tranh cãi

Vào tháng 9/2019, khi ông John Bolton bị Tổng thống Mỹ Donald Trump đột ngột sa thải khỏi vị trí Cố vấn An ninh Quốc gia vì có nhiều bất đồng với Tổng thống Trump về các chính sách ngoại giao. Một tuần sau đó, ông Bolton được cho là đã lên kế hoạch để viết một cuốn sách về quãng thời gian 17 tháng làm việc tại Nhà Trắng.

Ngày 23/6, quyển sách có tựa đề The Room Where It Happened: A White House Memoir (Căn phòng nơi điều đó xảy ra: Hồi ký Nhà Trắng) của cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton chính thức được ra mắt tới đông đảo bạn đọc khắp nước Mỹ. Cuốn sách đã đạt được những thành công nhất định, kể cả từ trước khi được bày bán rộng rãi, khi trở thành cuốn sách được quan tâm hàng đầu trên Amazon.

Theo New York Times, được tiết lộ khi chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ đang vào giai đoạn nước rút, cuốn sách mô tả lại 17 tháng đầy biến động của ông Bolton bên cạnh Tổng thống Trump với vô số các thách thức và khủng hoảng đối ngoại. Thế nhưng, nó cũng khiến cho chính quyền của Tổng thống Trump vô cùng quan ngại bởi nội dung mang đầy những câu chuyện bí mật, có thể gây hại tới uy tín và vị thể, cũng như gây ảnh hưởng nặng nề tới cơ hội tái thắng cử của ông Trump vào tháng 11 tới đây.

Những câu chuyện giật gân

Báo chí Mỹ đưa tin, Tổng thống Donald Trump cáo buộc cựu Cố vấn an ninh quốc gia John Bolton đã cố tình pha trộn những lời dối trá và câu chuyện hư cấu trong cuốn sách sắp xuất bản với ý đồ bôi xấu nhà lãnh đạo.

“Cuốn sách của Bolton, mà người ta đã cho đánh giá khủng khiếp, là một tập hợp những câu chuyện dối trá và hư cấu, được thiết kế nhằm khiến cho tôi trông thật tồi tệ. Nhiều phát ngôn lố bịch trong đó là do ông ta tự gán cho tôi chứ chưa bao giờ được nói ra, đó chỉ thuần tuý là hư cấu”, - ông Trump viết trên Twitter.

Trên nhiều tờ báo hàng đầu của Mỹ đồng loạt đưa ra các đoạn trích từ cuốn sách, trong đó mô tả về tính cách có phần khó chịu của ông Trump và chỉ trích hành động của ông, nhất là nói đậm về những bất đồng của ông Bolton đối với các quyết định của tổng thống. Ông Bolton còn miêu tả ông Trump là người điều khiển hoạt động ngoại giao của Mỹ tùy ý và nhằm phục vụ cho lợi ích cá nhân, nhất là mục tiêu kiếm phiếu cho cuộc bầu cử tổng thống tới.

Thế nhưng, đa phần những gì được ông Bolton viết trong cuốn sách của mình đều gặp phải phản ứng gay gắt từ thế giới.

Ví dụ, với vấn đề Triều Tiên, theo miêu tả của ông Bolton, ông Trump đã gặp gỡ Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un một cách có tính toán, kí kết “một văn bản không có nội dung gì quan trọng” và “tổ chức họp báo nhằm tuyên bố chiến thắng” để kết thúc cuộc họp thay vì tập trung vào những lo ngại về vấn đề hạt nhân thực sự.

Ngoài ra, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in, người rất muốn cải thiện quan hệ với Triều Tiên, đã đưa ra những kỳ vọng không thực tế đối với cả ông Kim và ông Trump vào trong chương trình nghị sự “thống nhất” của riêng mình và bị “gạt” ra một bên. Và rồi, phía Hàn Quốc đính chính lại với việc Cố vấn An ninh Quốc gia Hàn Quốc Chung Eui-yong nói rằng cuốn sách này đã đặt ra “tiền lệ nguy hiểm”, khi việc đơn phương tiết lộ những thông tin nhạy cảm và không đúng sự thật “đã vi phạm các nguyên tắc cơ bản về ngoại giao và có thể phá hoại nghiêm trọng các cuộc đàm phán tương lai”.

Hồi ký tiết lộ rằng, tại cuộc họp G20 tại Osaka (Nhật Bản) tháng 6/2019, ông Trump đã đề nghị tới Chủ tịch Tập Cận Bình rằng, Trung Quốc nên tiếp tục mua nông sản từ Mỹ, vì điều này đóng vai trò quan trọng tới khả năng ông có thể giành được nhiệm kỳ thứ hai tại Nhà Trắng. Tuy nhiên, theo Reuters, Cố vấn thương mại của Nhà Trắng, ông Peter Navarro, hôm 21/6 cho biết rằng ông có mặt trong phòng khi Tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp nhau, nhưng không hề nghe thấy câu chuyện nhờ vả kia.

Ngăn chặn bất thành

Chứa đựng nhiều thông tin bí mật tới mức giật gân, chính quyền của Tổng thống Trump có lý do không muốn cuốn sách này được lưu hành rộng rãi. Ngày 15/6, đài ABC đưa tin rằng, chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump muốn khởi kiện ra tòa liên bang với mục tiêu đạt được một sắc lệnh của tòa cấm xuất bản cuốn sách của ông Bolton do nó gây ra nhiều lo ngại nghiêm trọng cho an ninh quốc gia. Ông Trump cho rằng ông Bolton đã vi phạm luật pháp liên bang khi viết ra cuốn sách này, do tất cả những gì ông từng trao đổi với tư cách là tổng thống đều là những thông tin tuyệt mật.

Tuy nhiên, ngày 20/6, thẩm phán Royce Lamberth đã ra phán quyết từ chối yêu cầu của chính quyền ông Trump về việc ban lệnh ngăn xuất bản quyển sách của John Bolton. Hàng trăm ngàn bản sao đã được lan truyền toàn cầu và đã xuất hiện thiệt hại nhất định, mọi việc đã quá trễ. Ngoài ra, theo nhiều nhà quan sát, chuyện để lộ an ninh quốc gia khó có thể xảy ra với một người có quan điểm cứng rắn, kín kẽ và không nhượng bộ về quyền lợi quốc gia như ông Bolton. Ông Bolton từng nói với báo Washington Post rằng mối quan tâm duy nhất của ông là an ninh quốc gia Mỹ.

Gánh chịu chỉ trích

Với việc khăng khăng xuất bản cuốn hồi ký của mình, ông John Bolton đã phải hứng chịu vô vàn những chỉ trích ngắm vào mình, xuất phát từ phe Dân chủ đối lập và cả đảng Cộng hoà của mình. Tất cả dường như đều chung một ý kiến: tức giận vì hành động của ông Bolton.

Theo Politico, nhiều thành viên Đảng Cộng hòa đã trực tiếp chĩa mũi dùi về phía ông Bolton, gọi ông là một tác giả bất mãn với chính quyền, suy nghĩ ra những câu chữ giật gân để kiếm thêm tiền từ việc bán sách. New York Times thì đưa tin, hợp đồng viết sách của ông Bolton với nhà xuất bản Simon & Schuster trị giá tới 2 triệu USD.

Thượng Nghị sĩ Lindsey Graham nói rằng, thật khó để tin tưởng “một người khẳng định đã chứng kiến hành vi phản quốc và cản trở công lý, nhưng quyết định đem kể trong một cuốn sách”. Về phần mình, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo gọi cựu Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton là kẻ phản bội, đã gây tổn hại cho nước Mỹ bằng cách lợi dụng lòng tin thiêng liêng của người dân, còn cuốn sách của ông này viết về Nhà Trắng là dối trá, là những sự thật nửa vời và lời bịa đặt trực tiếp.

Dường như, ông Bolton đã mất hết đồng minh ở Đảng Cộng hoà, cho dù ông từng được coi là một trong những chính trị gia hàng đầu về các vấn đề đối ngoại và an ninh quốc gia.

Thế nhưng, dù đã đưa nhiều thông tin về Tổng thống Trump, ông Bolton cũng không kiếm được thêm bất cứ người bạn mới nào đến từ Đảng Dân chủ. Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi hôm 18/6 đã chỉ trích ông Bolton vì không chịu ra làm chứng trong phiên tòa luận tội Tổng thống Trump và lập luận nếu ông Bolton có thông tin đáng giá, đáng lẽ ông nên ra điều trần. Bà Pelosi cũng nói rằng sẽ không mua cuốn hồi ký của ông Bolton vì ông này không có tinh thần yêu nước và dùng trò chơi chính trị để làm lợi cho bản thân.

Dù vậy, Đảng Dân chủ có thể thấy cuốn sách của ông Bolton khá hấp dẫn. Do đó, họ đã nhanh chóng quyết định không bác bỏ hoàn toàn các cáo buộc của ông Bolton và có thể sẽ sử dụng những thông tin này để tiếp tục những cuộc điều tra riêng về hành vi của ông Trump, sau khi những nỗ lực luận tội tổng thống vào đầu năm nay đã thất bại.

Nhiều chuyên gia nhận xét, cuốn hồi ký của ông Bolton như một “quả bom” dội thẳng vào chính quyền của Tổng thống Trump, vốn đang gặp không ít khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 và làn sóng biểu tình sắc tộc. Dù là với mục tiêu gì, ông Bolton cũng đã khiến cho chính trường Mỹ, nhất là khiến cho cuộc đua vào Nhà Trắng ngày một sống động thêm.