Xem trực tiếp livestream của Báo Thế giới & Việt Nam tại Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024 tại đây:
| Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu khai mạc Diễn đàn. (Ảnh: Tuấn Anh) |
Tại Phiên khai mạc Diễn đàn, về phía Việt Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính có bài phát biểu chính thức, cùng tham dự là Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp.
Về phía bạn bè quốc tế, có Thủ tướng Lào (Chủ tịch ASEAN 2024) Sonexay Siphandone và Tổng thư ký ASEAN TS. Kao Kim Hourn có bài phát biểu; Thủ tướng Malaysia (Chủ tịch ASEAN 2025) Dato' Seri Anwar Ibrahim và Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres gửi thông điệp ghi hình đến Hội nghị. Bên cạnh đó, Tổng thống Philippines Ferdinand R. Marcos Jr., Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin, Thủ tướng Timor-Leste Xanana Gusmão gửi thông điệp chúc mừng; cùng sự hiện diện của các Đại sứ ASEAN tại Việt Nam; đại diện các đại sứ quán ASEAN tại Việt Nam cùng các tổ chức, học giả, doanh nghiệp và thanh niên các nước ASEAN.
| Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu khai mạc Diễn đàn. (Ảnh: Tuấn Anh) |
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, sự tham gia đông đảo của 500 đại biểu là các Đại sứ, học giả, cộng đồng doanh nghiệp từ ASEAN, các đối tác, các tổ chức quốc tế đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc, phản ứng tích cực với Việt Nam, sự nỗ lực tiếp tục định hình tương lai chung của khu vực.
Theo Thủ tướng, bàn về tương lai và hoạch định tương lai trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết trong bối cảnh thế giới đứng trước bước ngoặt lớn, với ba xu hướng chiến lược.
Một là cạnh tranh phân tách ngày càng gay gắt với các khu vực, đặt ra những thách thức lớn với môi trường hòa bình, đoàn kết, hợp tác, phát triển ở cấp độ khu vực và toàn cầu.
Hai là xu hướng bùng nổ của các xu hướng mới, vừa mở ra cơ hội phát triển đột phá, vừa tiềm ẩn nguy cơ tụt hậu, nhất là các nước đang phát triển.
Ba là xu hướng phát triển bền vững, bao trùm và kinh tế số, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn… vừa là cơ hội, vừa tạo sức ép lớn, đòi hỏi phải có tư duy, cách tiệm cận mới mang tính toàn cầu, toàn diện, toàn dân, vì lợi ích lâu dài.
Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: “Trong bối cảnh đó, sau gần 6 thập kỷ hình thành và phát triển, có thể khẳng định, chưa bao giờ ASEAN ở vị thế tốt như hiện nay và cũng chưa bao giờ khu vực phải đối mặt với nhiều thách thức như hiện nay”.
Thủ tướng cho rằng, ASEAN là hạt nhân thúc đẩy đối thoại, hợp tác, phát triển, là tâm điểm của hang loạt sáng kiến, liên kết ở khu vực nhưng cũng là trọng điểm của cạnh tranh chiến lược gay gắt. Vai trò trọng tâm của ASEAN đang được thừa nhận rộng rãi, dù có lúc chưa thực sự hiệu quả. ASEAN là khối kinh tế lớn thứ 5 thế giới nhưng chênh lệch trình độ còn đáng kể. Hợp tác, liên kết nội khối còn chưa thực sự bền chặt.
“Những thực tế nói trên đòi hỏi ASEAN càng cần có tầm nhìn chiến lược, toàn diện và khả năng thích ứng để nắm bắt cơ hội, hóa giải thách thức, phát triển ổn định và bền vững”, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định.
Gần ba thập kỷ tham gia ASEAN, Việt Nam luôn coi ASEAN là một trong những ưu tiên hang đầu trong chính sách đối ngoại, an ninh, kinh tế, quốc phòng; luôn nỗ lực hết mình vì cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh, có vai trò, vị thế ngày càng cao trong khu vực và trên thế giới.
Con đường phát triển của Việt Nam trong quá trình đổi mới và hội nhập luôn gắn liền với ASEAN và đã gặt hái được nhiều thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực trong mối quan hệ chặt chẽ này. Thành công của Việt Nam thể hiện tính đúng đắn, chiến lược của các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước Việt Nam.
Bên cạnh 3 nền tảng chính, Thủ tướng Phạm Minh Chính thông tin, Việt Nam thực hiện những nhiệm vụ trọng tâm như:
Thứ nhất, thực hiện đường lối đối ngoại, độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa, là bạn bè tốt, là đối tác tin cậy của tất cả các nước trên thế giới, là thành viên có trách nhiệm với cộng đồng thế giới, vì mục tiêu hòa bình, hợp tác, phát triển.
Thứ hai, thực hiện đường lối quốc phòng 4 không: Không có liên minh quân sự, không đi với nước này chống nước đi, không sử dụng lãnh thổ nước này để chống nước khác và không đe dọa dung vũ lực trong hợp tác quốc tế.
Thứ ba, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tích cực hội nhập quốc tế.
Thứ tư, xây dựng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc.
Thứ năm, tăng cường phòng chống tham nhũng, tiêu cực.
Thứ sáu, bảo đảm công bằng xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.
Tuy nhiên, Thủ tướng thông tin, Việt Nam cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Là nước đang phát triển, có nền kinh tế đang chuyển đổi, với quy mô khiêm tốn, độ mở cao, sức chống chịu của Việt Nam còn hạn chế với các cú sốc bên ngoài. Đây cũng là thách thức chung mà nhiều quốc gia ASEAN phải đối mặt. Thủ tướng cho rằng, trên hành trình phát triển, đòi hỏi phải có sự chung sức, đồng lòng của tất cả các thành viên, sự hợp tác, hỗ trợ của các đối tác, bạn bè quốc tế để theo đuổi cách tiếp cận toàn cầu, toàn dân, toàn diện để “ngôi nhà chung” ASEAN vững vàng trong mọi hoàn cảnh, phát triển nhanh, bền vững.
ASEAN đang hướng đến mục tiêu đến năm 2045 với khát vọng về một cộng đồng năng động, gắn kết, tự cường. Để thực hiện mục tiêu này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị cần thực hiện các tăng cường sau:
Thứ nhất, đoàn kết, hợp tác, thống nhất, nêu cao tinh thần độc lập, tự cường, tự chủ chiến lược của ASEAN. Đồng thời, phát huy vai trò trung tâm của ASEAN, tôn trọng sự khác biệt, bảo đảm hài hòa lợi ích.
Thứ hai, tăng cường tin cậy chiến lược trong ASEAN trong quan hệ với các đối tác, góp phần ngăn ngừa xung đột, duy trì môi trường hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng ở khu vực và trên thế giới.
Thứ ba, tăng cường chuyển đổi số, phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, tạo ra động lực tăng trưởng mới cho ASEAN trong thời gian tới.
Thứ tư, làm mới lại các động lực tăng trưởng truyền thống là tiêu dùng, xuất khẩu, đầu tư.
Thứ năm, tăng cường, huy động mọi nguồn lực xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nhất là hợp tác công – tư tạo đột phá chiến lược về thể chế, nhân lực, hạ tầng và quản trị quốc gia giúp ASEAN phát triển nhanh, bền vững.
Thủ tướng Phạm Minh Chính bày tỏ: “Tin tưởng rằng, ASEAN ngày càng chủ động, tích cực hơn cùng cộng đồng quốc tế trong định hình tương lai của thế giới. Ngày mai bắt đầu tư hôm nay. Việt Nam sẽ nỗ lực hơn nữa cùng các quốc gia thành viên, đối tác và bạn bè quốc tế, nhất là các đối tác ASEAN chung tay viết tiếp câu chuyện thành công, mở ra tương lai, đóng góp tích cực cho hòa bình, hợp tác, phát triển ở khu vực và trên thế giới, lấy con người làm trung tâm, chủ thể cho phát triển, không để ai bị bỏ lại phía sau”.
| Thủ tướng Lào phát biểu tại Phiên khai mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN. (Ảnh: Tuấn Anh) |
Tiếp đó, trong phát biểu của mình, với vai trò đại diện cho CHDCND Lào, Chủ tịch ASEAN 2024, Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone nhấn mạnh vào chủ đề “Hợp tác vì một ASEAN gắn kết và tự cường”, đồng thời điểm lại quá trình ASEAN thích ứng với những thay đổi trong môi trường và xu thế của khu vực và quốc tế qua từng thời kỳ, từng bước đạt được những thành tựu.
Trong bối cảnh khu vực ASEAN tiếp tục gặp vô số thách thức phát sinh từ bối cảnh địa chính trị, địa kinh tế và tài chính ngày càng phức tạp, là Chủ tịch ASEAN 2024, Lào đã xác định chủ đề của năm là “ASEAN: Tăng cường kết nối và tự cường” nhằm xây dựng một ASEAN gắn kết và kiên cường hơn, thông qua việc thực hiện các lĩnh vực ưu tiên của năm Chủ tịch để giúp ASEAN ứng phó kịp thời với những thách thức đang nổi lên và kịp thời nắm bắt các cơ hội để củng cố Cộng đồng ASEAN hướng tới sự phát triển nhanh chóng và bền vững của một Cộng đồng ASEAN lấy người dân làm trung tâm.
Hướng đến tương lai ASEAN, Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone nhấn mạnh, ASEAN cần tiếp tục đề cao các nguyên tắc cơ bản của ASEAN hay Phương thức ASEAN, đồng thời tăng cường sự gắn kết, thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN.
Đồng thời, ASEAN phải làm chủ vận mệnh của mình bằng cách nhất quán duy trì các mục tiêu cơ bản của ASEAN là duy trì và thúc đẩy hòa bình, ổn định, an ninh và hợp tác nhằm củng cố Cộng đồng ASEAN và thúc đẩy khả năng cạnh tranh của ASEAN và vai trò của ASEAN.
Đối mặt với bối cảnh khó khăn của kinh tế thế giới, ASEAN cần tiếp tục nỗ lực tăng cường hội nhập kinh tế khu vực và giữa ASEAN với các đối tác bên ngoài, trong đó bao gồm thông qua thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN và nâng cao năng cạnh lực tranh kinh tế của các quốc gia thành viên ASEAN.
Thủ tướng Lào cũng đề cao sự tăng cường hợp tác của ASEAN để nâng cao năng lực trong mọi lĩnh vực, bao gồm xây dựng năng lực thể chế nhằm ứng phó hiệu quả với các thách thức và nắm bắt các cơ hội do các xu hướng lớn mang lại trong thời gian tới. Trong đó tập trung vào phát triển khoa học và công nghệ, chung tay giải quyết các vấn đề về biến đổi khí hậu và môi trường.
Ngoài ra, ASEAN cần tăng cường hơn nữa hợp tác với các đối tác bên ngoài để hợp tác thực chất và có ý nghĩa, đồng thời nâng cao vai trò trung tâm và đoàn kết của ASEAN, qua đó góp phần vào nỗ lực tập thể hướng đến củng cố Cộng đồng ASEAN.
Thủ tướng Malaysia Anwar bin Ibrahim gửi thông điệp ghi hình tới Diễn đàn.
Thủ tướng Anwar bin Ibrahim cho rằng, trong những năm gần đây, căng thẳng địa chính trị tạo ra sự đứt gãy, phân mảnh địa kinh tế trên toàn thế giới. Vì thế ASEAN cần tự đặt ra hướng đi rõ ràng cho tương lai của mình. ASEAN cần mạnh dạn chuyển đổi cách tiếp cận để đối phó thách thức. Chúng ta cần mạnh dạn điều chỉnh ưu tiên và kế hoạch của khu vực để đảm bảo một ASEAN kiên cường, năng động và luôn hoàn thành trách nhiệm cốt lõi của tổ chức này.
Việc ASEAN nỗ lực vượt trội để thúc đẩy lòng tin chiến lược và tin cậy lẫn nhau giữa các quốc gia trong khu vực thông qua cơ chế đối thoại bền vững và thiện chí là điều rất cần thiết. ASEAN nên khai thác các giá trị nội tại của mình để tạo dựng quan hệ đối tác mạnh mẽ hơn và có tính tương trợ, từ đó xây dựng một khu vực mở, bao trùm và dựa trên kiến trúc khu vực dựa trên luật lệ.
| Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn phát biểu tại Phiên khai mạc. (Ảnh: Tuấn Anh) |
Trong phát biểu của mình, Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn bày tỏ cảm ơn nồng nhiệt nhất đối với Việt Nam vì đã tổ chức Diễn đàn tương lai ASEAN lần đầu tiên này.
Ông cho rằng, Việt Nam có tầm nhìn xa và trông rộng về vấn đề này và việc tổ chức Diễn đàn tập trung vào tương lai của Asian sẽ rất là phù hợp với những gì ASEAN hiện đang theo đuổi trong việc xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 và bốn phiên bản chiến lược của tầm nhìn. Kế hoạch này đã được bắt đầu trong thời gian Việt Nam đặt nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020, với việc các nhà lãnh đạo ASEAN đã thông qua Tuyên bố Hà Nội về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN năm sau năm 2025 vào tháng 11/2022.
Diễn đàn Tương lai ASEAN lần này diễn ra rất kịp thời và rất là cấp thiết trước vô số thách thức mà khu vực và Chính phủ các nước thành viên ASEAN đang phải đối mặt. Con người luôn có xu hướng tập trung quá mức vào những thách thức trước mắt của ngày hôm nay, đến mức không có đủ thời gian để suy nghĩ thấu đáo về những gì sẽ trở lại cho chính mình.
Theo ông, phía trước, các chính phủ luôn ưu tiên tập trung vào những gì hiện đang cần và cấp bách. Như một số người đã nói, chính phủ luôn bận rộn “dập lửa”. Nhưng một diễn đàn như thế này, một một sáng kiến khởi xướng bởi thành viên của ASEAN sẽ rất hữu ích trong việc cung cấp cho chúng ta những suy nghĩ, kiến tạo và giúp ta có thể suy nghĩ thấu đáo về những gì phía trước và cần được đón đầu. ASEAN đang ngày càng đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc xác định lại các diễn biến toàn cầu, tiến trình toàn cầu. Như vậy, ASEAN không chỉ hướng nội mà phải hướng ngoại. Tuy nhiên ASEAN cần tiếp tục phải củng cố nội khối ngay cả khi hướng ra bên ngoài. Với vị thế của Việt Nam là thành viên chủ chốt của ASEAN về các vấn đề chính trị, an ninh, kinh tế, văn hóa và xã hội, Việt Nam có thể đóng một vai trò tiên phong trong một lĩnh vực nào đó.
Tổng thư ký ASEAN cho rằng, Diễn đàn tương lai sẽ có thể đóng vai trò tiên phong ở ba cấp độ: Thứ nhất là góp phần xây dựng Cộng đồng ASEAN, hội nhập và Cộng đồng ASEAN và đây cũng là ưu tiên hàng đầu của ASEAN. Điều này nhằm bảo đảm thúc đẩy ASEAN thông qua tăng cường thương mại nội khối và thông qua du lịch và kết nối nội khối, đặt trong một tổng thể về thúc đẩy hợp tác bên trong ASEAN. Theo đó, chúng ta cần thúc đẩy ASEAN thông qua tăng cường các cơ chế giữa ASEAN và cùng các thành viên tiếp thêm sinh lực cho các cơ chế này cũng như sẽ không thể có như hiện tại, hay nói cách khác, không thể ngủ quên trên chiến thắng của mình. Chúng ta cũng cần thúc đẩy một bản sắc ASEAN cho người giữ, với người dân ASEAN. Giới trẻ của ASEAN cần bảo đảm sự thống nhất và đoàn kết của ASEAN, thúc đẩy hợp tác tiểu vùng phải được thúc đẩy như là xương sống của việc xây dựng Cộng đồng ASEAN và đây cũng là điều mà tôi nghĩ Diễn đàn tương lai ASEAN lần này có thể ưu tiên thảo luận. Thứ ba là tiếp tục chính sách hợp tác của ASEAN với các đối tác bên ngoài. ASEAN có những cơ chế có thể hợp tác với các đối tác và bạn bè quốc tế. Vì vậy, cần củng cố và phát huy những thành tựu đã đạt được. Chúng ta cần tăng cường các cơ chế hiện tại và xác định các lĩnh vực mà chúng ta phải tận dụng và xem xét việc củng cố những cơ chế này, đồng thời xem xét thành lập một số những cơ chế mới trong tương lai.
Ông nói: “Tôi xin chỉ ra một số cơ quan chuyên ngành có thể thu hút hợp tác với những đối tác đối thoại, thu hút sự tham gia của tất cả các đối tác đối thoại, trong khi một số chỉ thu hút một vài hướng đối thoại mà thôi. ASEAN vẫn luôn chủ động. Do đó, chúng ta cần giữ vững tinh thần chủ động gắn kết cũng như xây dựng quan hệ đối tác với tất cả bạn bè của ASEAN”.
Tổng thư ký nhấn mạnh, tình hình trong khu vực hiện nay đang trở nên khó khăn hơn bao giờ hết và chúng ta phải đang bận rộn giải quyết rất nhiều vấn đề với việc mở rộng quan hệ đối ngoại và ASEAN, giữ vững vai trò trung tâm trong việc củng cố các mối quan hệ đối tác thông qua việc khởi xướng các chương trình nghị sự, các dự án, các hoạt động hợp tác thiết thực nhằm hỗ trợ xây dựng Cộng đồng ASEAN.
Ông lưu ý khả năng tiếp thu của ASEAN để thúc đẩy việc mở rộng các quan hệ đối tác mới. Quan hệ đối ngoại của ASEAN không phải là chỉ về vấn đề số lượng và quan trọng hơn là về việc các đối tác này có thể đóng góp như thế nào vào việc xây dựng Cộng đồng ASEAN cũng như hòa bình, ổn định thị và thịnh vượng trong khu vực và toàn cầu? Một câu hỏi căn bản là làm thế nào ASEAN có thể làm việc với tất cả các đối tác của mình để duy trì vai trò và sự linh chính sách linh hoạt, trong khi vẫn đảm bảo khu vực này vẫn hấp dẫn về mặt thương mại, du lịch và đầu tư. Hay nói cách khác làm thế nào để ASEAN vẫn có thể hứng những cái sự hợp tác và mình. ASEAN có thể là một lực lượng như vậy nếu tân nếu chúng ta tuân thủ các nguyên tắc mà đã định hướng ASEAN trong nhiều thập kỷ qua như nguyên tắc đồng.
Thứ nhất là cơ chế ra quyết định bằng được nguyên tắc đồng thuận với một vài người cho rằng cơ chế này là quá chậm. Nhưng tôi cho rằng đây là một điểm mạnh của Asian khi chúng ta có nguyên tắc đồng thuận và khi chúng ta có đồng thuận thì chúng ta có thể làm bất cứ điều gì. Thứ hai là đối thoại và ngoại giao và đây là tinh hoa của bản chất, là phải tham vấn và thứ tư. Thứ ba là chúng ta phải minh bạch và cởi mở. Đây là chìa khóa để xây dựng niềm tin không chỉ giữa các quốc gia thành viên ASEAN và giữa ASEAN với đối tác. Thứ tư là chúng ta phải chúng ta phải tăng cường sự hợp tác của các đối tác thông qua tầm nhìn ASEAN về khu vực Ấn Độ Dương Thái Bình Dương và cũng như các cơ chế do ASEAN sẽ dắt cũng như các tài liệu về các lĩnh vực hợp tác thực tế, các hiệp định khu vực tự do thương mại tự do FTA. Chúng ta cũng cần tiếp tục tăng cường củng cố các cơ chế hiện có và tiếp tục phát triển, phát giữa những cái sự đại diện, đạt cái kính đại diện cấp cao để đối thoại, để đối thoại và đảm bảo chính sách được duy trì ở các cái cấp cao nhất.
Ông đánh giá cao những tuyên bố của các đối tác ủng hộ vai trò Trung tâm và đoàn kết và gắn kết ASEAN ASEAN ngày nay là một ASEAN toàn cầu. Thực tế là, ASEAN đang làm việc với rất nhiều đối tác đã chứng tỏ cái năng lực này của chúng ta. Vì vậy, chúng ta cần nâng cao hơn nữa vị thế của ASEAN và thúc đẩy những lợi ích của ASEAN thông qua thực hiện những điều sau. Thứ hai, tư vấn cho Ủy ban ASEAN tại các nước. Thứ ba, để họ có thể hoạt động tích cực hơn và tham gia thường xuyên hơn trong hợp tác với các nước sở tại. Chúng ta cần phải chủ động hơn trong hợp tác với Liên hợp quốc và khu vực. Các cơ chế hiện có và chúng ta có thể thu hút sự hợp tác với Liên hợp quốc.
| Các đại biểu dự Phiên khai mạc. (Ảnh: Tuấn Anh) |
Bên lề Đại hội đồng Liên hợp quốc vào tháng 9 hàng năm, ASEAN cũng cần tiếp tục tham sự tham gia của các tổ chức khu vực khác như Liên minh châu Âu, Hội đồng hợp tác vùng Vịnh, Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á- Thái Bình Dương và các tổ chức tài chính quốc tế như Quỹ tiền tệ quốc tế IMF, Ngân hàng thế giới, Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế OECD, Ngân hàng phát triển châu Á, Diễn đàn kinh tế thế giới.
Tổng thư ký cho rằng, Hiệp hội cần tiếp cận với các tổ chức khác và khi mà chúng ta vươn tay với ra với những tổ chức này thì chúng ta mới biến họ thành bạn bè và nâng cao vai trò của ASEAN khi hợp tác với các đối tác của mình. Cần phải thúc đẩy quá trình ASEAN hóa, tức là xã hội hóa có giá trị và chuẩn mực của ASEAN cho các đối tác..
ASEAN luôn là một phần của các giải pháp trong nhiều năm qua. ASEAN là tiếng nói đại diện cho hòa bình, là tiếng nói đại diện cho hợp tác chứ không phải xung đột, là tiếng nói ủng hộ, gắn kết chứ không phải thỏa hiệp. Với Diễn đàn Tương lai ASEAN, tôi mong rằng diễn ra lần này sẽ đóng vai trò như một cơ chế của ASEAN để hoan nghênh tất cả các ý tưởng và khuyến nghị chính sách mới. Đây sẽ là giá trị gia tăng của Diễn đàn. Thành viên ASEAN đã trở thành một công cụ rất quan trọng trong tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, trong đó có cả quá trình thúc đẩy tiến trình thanh niên hòa bình và an ninh. ASEAN cần bảo đảm rằng thanh niên có một nền tảng để cất lên ý tưởng của họ, sẽ không có khoảng cách nào giữa thế hệ hiện nay và thế hệ tương lai, giống như chúng ta đã làm tại đối thoại ngày hôm qua.
| Khai mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN lần đầu tiên tại Việt Nam sáng nay, 23/4 (Ảnh: Tuấn Anh) |
Phát biểu qua thông điệp video gửi tới Diễn đàn, Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đánh giá các nước ASEAN đã xây dựng những nền kinh tế năng động, kiên cường và đầy đa dạng trong gần 6 thập kỷ qua.
Tổng thư ký Liên hợp quốc nhận định ASEAN đại diện cho tiếng nói mạnh mẽ của hoà bình, đối thoại thẳng thắn, giải trừ vũ khí, và không phổ biến vũ khí trên toàn cầu. Và Diễn đàn Tương lai ASEAN sẽ giúp khu vực phát triển bền vững và xác định mục tiêu cho quãng đường phía trước.
Đề cập đến Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai vào tháng 9 tới, ông Antonio Guterres khẳng định đây sẽ là cơ hội để thế giới đoàn kết và chia sẻ giải pháp nhằm hình thành tương lai tốt đẹp và thịnh vượng hơn.
“Các nước ASEAN có vai trò then chốt trong bối cảnh đó, và chúng tôi mong đợi nâng cao quan hệ đối tác với ASEAN lên tầm cao mới”, Tổng thư ký Liên hợp quốc bày tỏ kỳ vọng.
Trong thông điệp gửi tới Diễn đàn, Tổng thống Philippines Ferdinand Romualdez Marcos Jr, diễn biến địa chính trị trên thế giới gần đây đặt ra những thách thức nghiêm trọng đối với các tổ chức quốc tế và khu vực, bao gồm ASEAN, trong việc quản lý và giải quyết căng thẳng, cũng như hình thành kiến trúc an ninh khu vực và quỹ đạo phát triển khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. ASEAN cần bảo vệ trật tự quốc tế dựa trên quy tắc, đảm bảo hòa bình, thịnh vượng, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của các quốc gia và dân tộc.
Philippines cam kết với các nguyên tắc của ASEAN về sự tôn trọng lẫn nhau đối với độc lập, chủ quyền, bình đẳng và toàn vẹn lãnh thổ các nước, không can thiệp, luôn giải quyết hòa bình tranh chấp, từ bỏ đe dọa hoặc sử dụng vũ khí và tôn trọng quyền con người.
Trong hơn 5 thập kỷ qua, ASEAN đã và đang trở thành trụ cột của hòa bình và ổn định khu vực, Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin nhấn mạnh trong thông điệp chúc mừng Diễn đàn. Điều này cho phép chúng ta thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội. ASEAN hiện là nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới và được ghi nhận rộng rãi là bên ủng hộ đối với chủ nghĩa khu vực và chủ nghĩa đa phương. Xây dựng tiềm lực khu vực, chúng ta nên hướng tới một ASEAN kết nối, bền vững, đoàn kết và tự cường hơn nhằm đạt được tương lai mà tất cả chúng ta đều mong muốn. Một ASEAN kết nối hơn là chìa khóa phát huy toàn bộ tiềm năng khu vực và nâng cao sức cạnh tranh toàn diện.
| Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn phát biểu tại Diễn đàn Tương lai ASEAN, ngày 23/4. (Ảnh: Tuấn Anh) |
Trước đó, trong phát biểu chào mừng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn bày tỏ vui mừng tham dự Diễn đàn Tương lai ASEAN lần thứ nhất và lòng biết ơn sâu sắc về sự hiện diện và hỗ trợ mạnh mẽ của các đại biểu.
Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn cho biết, thời điểm ASEAN bước sang thập kỷ thứ sáu tồn tại và phát triển cũng là lúc Hiệp hội đang chuẩn bị bước vào một giai đoạn tăng trưởng mới sau khi hoàn thành việc thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025.
Đồng thời, thế giới đang trải qua những thay đổi sâu sắc. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn đã quay trở lại, khiến những diễn biến về địa chính trị trở nên phức tạp hơn bao giờ hết và có thể làm tổn hại nghiêm trọng đến hòa bình và ổn định không chỉ tại khu vực của chúng ta mà còn ở phạm vị rộng hơn thế. Cùng với đó là những chuyển biến nhanh chóng trong tình hình kinh tế xã hội. Thế giới ngày nay sẽ rất khác trong 10 đến 15 năm tới.
Theo Bộ trưởng, chính bối cảnh toàn cầu và khu vực này đã thôi thúc Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra tuyên bố về việc Việt Nam sẽ đăng cai Diễn đàn Tương lai ASEAN tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43 tại Jakarta vào tháng 9 năm ngoái.
Bộ trưởng nhấn mạnh, Diễn đàn đối thoại 1.5 này hướng đến giải quyết những thách thức chung của khu vực, chẳng hạn như làm thế nào để duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trước những thay đổi trong môi trường chiến lược, cách cân bằng những lợi ích đa dạng của các quốc gia thành viên, làm thế nào để đảm bảo sự hài hòa giữa đổi mới và bảo tồn các giá trị cốt lõi của ASEAN. Và ASEAN và các đối tác có thể làm gì để đảm bảo tăng trưởng nhanh và bền vững cũng như xây dựng một cộng đồng ASEAN luôn đặt người dân làm trung tâm.
Bằng cách tụ hội nhiều bên liên quan, bao gồm các nhà lãnh đạo, bộ trưởng, quan chức cấp cao, học giả, đại diện thanh niên và các tổ chức, diễn đàn hướng đến thúc đẩy trao đổi và thảo luận toàn diện, qua đó đưa ra ý tưởng và giải pháp có thể phục vụ nhu cầu của người dân một cách tốt nhất.
Do đó, Diễn đàn Tương lai ASEAN là sáng kiến cấp thiết nhằm tạo ra một nền tảng toàn diện hướng đến đối thoại thực chất và tìm ra giải pháp cho những vấn đề cấp bách và có tác động lớn đến tương lai của người dân ASEAN.
Người đứng đầu ngành Ngoại giao hy vọng Diễn đàn Tương lai ASEAN có thể đóng vai trò là kênh cung cấp các ý tưởng và sáng kiến cho quá trình hoàn thiện và thực hiện Tầm nhìn ASEAN 2045, đồng thời góp phần nâng cao tiếng nói của khu vực tại Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai của Liên hợp quốc sắp tới vào tháng 9 năm nay và hơn thế nữa. Sáng kiến sẽ là minh chứng cho sự tương hỗ giữa các nỗ lực chung khu vực và chương trình nghị sự toàn cầu, sự đóng góp tích cực của ASEAN trong nền quản trị toàn cầu và tái khẳng định cam kết của Hiệp hội là thành viên có trách nhiệm và chủ động của cộng đồng quốc tế.
Bộ trưởng kỳ vọng Diễn đàn Tương lai ASEAN sẽ trở thành Diễn đàn thường niên của ASEAN. Bởi ASEAN và vì ASEAN, vì lợi ích của người dân ASEAN.
Với chủ đề “Xây dựng Cộng đồng ASEAN phát triển nhanh, bền vững, lấy người dân làm trung tâm”, Bộ trưởng cho rằng, Diễn đàn sẽ thể hiện những mối quan tâm và khát vọng chung. Đối với một khu vực có dân số gần 700 triệu người, tất cả đều khao khát một tương lai tốt đẹp hơn, tăng trưởng bền vững phải là trọng tâm trong chiến lược phát triển của chúng ta. ASEAN phải cố gắng tạo ra một cộng đồng không chỉ thúc đẩy tiến bộ kinh tế mà còn bảo đảm rằng nguồn lợi từ tăng trưởng được chia sẻ một cách công bằng giữa tất cả các dân tộc.
Khi tiến về phía trước, chúng ta hãy đón nhận các quan điểm và ý tưởng đa dạng được tổng hợp tại diễn đàn lần này. Thông qua các cuộc thảo luận cởi mở, toàn diện và hướng tới tương lai, chúng ta có thể khai thác trí tuệ tập thể của chính phủ, học giả, chuyên gia, doanh nghiệp, thanh niên và người dân để tạo ra các giải pháp và sáng kiến sáng tạo, hướng tới một ngày mai tươi sáng hơn.
Qua Diễn đàn, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn mong mỏi những bên tham gia nắm bắt cơ hội này để định hình một tương lai mà tất cả có thể tự hào - một tương lai mà mọi công dân ASEAN đều có thể được hưởng những lợi ích từ hòa bình, thịnh vượng và tiến bộ.
Thông điệp của Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ S. Jaishankar
Thông điệp của ông Tony Blair, nguyên Thủ tướng Vương quốc Anh và Bắc Ireland, Chủ tịch Viện Tony Blair gửi thông điệp chúc mừng Diễn đàn.
| Công tác chuẩn bị cho Diễn đàn được tiến hành gấp rút vào đêm ngày 22/4, rạng sáng ngày 23/4. (Ảnh: Trần Trung) |
Dự kiến, trong buổi sáng, bên cạnh Phiên khai mạc, sẽ diễn ra Phiên toàn thể thứ nhất với chủ đề “ASEAN phát triển nhanh vì tương lai bền vững”.
Buổi trưa, các đại biểu dự hai phiên ăn trưa làm việc với hoạt động Tọa đàm với Doanh nghiệp ASEAN và đối tác “Cộng đồng doanh nghiệp ASEAN gắn kết, tự cường và bền vững: Nắm bắt thời cơ trong thời đại số” và chủ đề “Tái xác định vai trò trung tâm của ASEAN”.
Buổi chiều tiếp tục với Phiên toàn thể thứ hai chủ đề “Bảo đảm an ninh toàn diện vì Cộng đồng ASEAN lấy người dân làm trung tâm” và Phiên bế mạc Diễn đàn.
Về nội dung, tại Phiên toàn thể thứ nhất, các đại biểu tập trung thảo luận về những định hướng tương lai nhằm thúc đẩy Cộng đồng ASEAN phát triển bền vững, bao trùm và tự cường. Đại sứ Dino Pati Djalal, người sáng lập Cộng đồng Chính sách đối ngoại Indonesia chủ trì phiên họp.
| Trong thông điệp gửi tới Diễn đàn, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn cho rằng, Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024 lần đầu tiên được tổ chức tại Hà Nội theo sáng kiến của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính là một trong những minh chứng cho cam kết, quyết tâm và đóng góp của Việt Nam vào nỗ lực chung xây dựng Cộng đồng ASEAN. |
Các diễn giả chính sẽ tham gia là: Bộ trưởng Erywan Yusof, Bộ trưởng Ngoại giao (thứ hai) Brunei; Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Việt Nam Nguyễn Mạnh Hùng.
Các tham luận tại phiên họp sẽ được nhiều diễn giả trình bày. Đó là ông Kishore Mahbubani, nguyên Đại sứ Singapore tại Liên hợp quốc, Nghiên cứu viên cao cấp, Đại học Quốc gia Singapore; GS. Tetsuya Watanabe, Chủ tịch Viện Nghiên cứu kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA); TS. Eduardo Pedrosa, Tổng thư ký, Hội đồng Hợp tác kinh tế Thái Bình Dương, Philippines (PECC); GS. Ian Goldin, nguyên Phó Chủ tịch Ngân hàng thế giới, Giáo sư về Toàn cầu hóa và Phát triển của Đại học Oxford, Giám đốc Chương trình Oxford Martin về Thay đổi Công nghệ và Kinh tế; ĐS. Brian McFeeters, Phó Chủ tịch cấp cao kiêm Giám đốc Điều hành Khu vực, Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ-ASEAN (USABC).
Nội dung trọng tâm của phiên 1 là những mô hình quản trị và chính sách giúp các nước ASEAN ứng phó hiệu quả với môi trường chiến lược phức tạp và những thách thức đang nổi lên để duy trì động lực tăng trưởng.
Các đại biểu cũng sẽ trao đổi về những phương cách áp dụng tiến bộ khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo để đạt được mục tiêu hài hòa giữa thịnh vượng và phát triển bền vững. Ngoài ra, phiên thảo luận cũng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của năng lượng tái tạo, nền kinh tế tuần hoàn, chuỗi cung ứng bền vững và đổi mới sáng tạo trong cung cấp các giải pháp giúp các quốc gia tăng trưởng kinh tế, xã hội nhưng vẫn gắn với bảo vệ môi trường.
Thảo luận tại phiên toàn thể 1 cũng hướng tới sự gắn kết giữa Cộng đồng ASEAN với các mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030 (SDG 2030), giữa Diễn đàn Tương lai ASEAN và Hội nghị thượng đỉnh Tương lai của Liên hợp quốc, giúp ASEAN đóng góp thiết thực hơn vào các tiến trình đa phương toàn cầu.
| Đại sứ Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Trưởng SOM ASEAN Việt Nam phát biểu tại Bàn tròn "ASEAN trong tôi, ngôi nhà của chúng ta" do Báo Thế giới & Việt Nam thực hiện ngày 19/4. (Ảnh: Anh Tuấn) |
Phiên toàn thể thứ hai thảo luận về cách tiếp cận toàn diện của ASEAN trong bảo đảm an ninh khu vực, thông qua xem xét tất cả các khía cạnh kinh tế, xã hội, và môi trường, trao đổi, đề xuất những hướng đi giúp ASEAN đóng góp hiệu quả hơn vào việc giải quyết các thách thức toàn cầu, khẳng định vai trò và đóng góp tích cực cho hòa bình, an ninh khu vực và toàn cầu do Đại sứ Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Trưởng SOM ASEAN Việt Nam chủ trì với các diễn giả chính là: nghị sĩ Sue Lines, Chủ tịch Thượng viện Australia (thông điệp ghi hình), Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Retno Marsud và Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ TS Subrahmanyam Jaishankar (thông điệp ghi hình).
Các đại biểu tham gia tham luận là: ông Kung Phoak, Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Campuchia; Học giả George Yeo, nguyên Bộ trưởn Ngoại giao Singapore; Học giả Kavi Chongkittavorn, Nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu an ninh và quốc tế của Đại học Chulalongkorn; GS. Dương Khiết Miễn, Chủ tịch Hội đồng Học thuật Viện Nghiên cứu quốc tế Thượng Hải (SIIS); Thông điệp ghi hình của nguyên Thủ tướng Anh Tony Blair; TS. Damian Hickey, Giám đốc Khu vực Đông Nam Á, Viện Tony Blair vì sự phát triển toàn cầu.
Theo kế hoạch, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn sẽ có bài phát biểu tại Phiên bế mạc Diễn đàn.
| Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn và các đại biểu tham dự Đối thoại Tổng thư ký ASEAN với thanh niên chụp ảnh chung tại Quảng trường ASEAN vừa khánh thành tại khuôn viên Học viện Ngoại giao, ngày 22/4. (Ảnh: Nguyễn Hồng) |
| Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn đối thoại với thanh niên ASEAN, ngày 22/4. (Ảnh: Nguyễn Hồng) |
Trước đó, trong khuôn khổ các hoạt động của Diễn đàn, chiều ngày 22/4, tại Học viện Ngoại giao diễn ra phiên Đối thoại trực tiếp giữa Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn và thanh niên ASEAN với chủ đề: “Thanh niên ASEAN - Tương lai ASEAN: Vai trò của thanh niên trong định hình tương lai của ASEAN” với hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.