| Thủ tướng Morrison đang ở thế tiến thoái lưỡng nan trong quan hệ với Tổng thống Trump. (Nguồn: AP) |
Khi ông Trump "khát" đồng minh
Việc Australia từ chối ủng hộ chiến dịch tấn công quân sự do Mỹ dẫn đầu chống lại Iran đã làm dấy lên nhiều câu hỏi về tương lai liên minh an ninh Mỹ-Australia trong bối cảnh các chính sách của Tổng thống Donald Trump có nguy cơ làm rạn nứt mối quan hệ đồng minh lâu năm này.
Canberra đang điều động tàu khu trục và máy bay do thám tới gia nhập biệt đội của Mỹ để bảo vệ quyền tự do đi lại ở eo biển Hormuz. Tuy nhiên, ngày 20/9, Thủ tướng Australia Scott Morrison phát biểu tại Washington rằng Australia sẽ không bị lôi kéo vào cuộc chiến với Iran, cũng không giúp Mỹ gia tăng sức ép chống lại Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại.
Ông Trump đã nêu ý tưởng về cuộc không kích quân sự chống lại Iran tại cuộc họp báo với ông Morrison, thậm chí còn gợi ý rằng ông có thể sử dụng vũ khí hạt nhân. Mặc dù sau đó Tổng thống Trump đã rút lại lời đe dọa tấn công hạt nhân Iran, nhưng ông được cho là sẽ vận động các nhà lãnh đạo ủng hộ liên minh quân sự của ông tại Hormuz trong các cuộc họp tại Liên hợp quốc (LHQ) tuần này.
Ông Trump đã điều động thêm binh sĩ Mỹ và các hệ thống tên lửa tới Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất (UAE) để đáp trả cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhằm vào cơ sở dầu mỏ của Saudi Arabia mà chính quyền Trump cáo buộc do Iran gây ra. Tất cả các nước châu Âu đã từ chối can dự. Họ cho rằng căng thẳng ở Trung Đông là do ông Trump quyết định rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran. Mỹ đã áp đặt các lệnh trừng phạt kinh tế hà khắc đối với Iran, khiến Iran lớn tiếng đe dọa sẽ tái khởi động hoạt động sản xuất urani được làm giàu ở cấp độ cao.
Thế tiến thoái lưỡng nan của ông Morrison
Trong bối cảnh đó, Washington rõ ràng cần một đồng minh, và ông Trump nghĩ rằng ông đã nhận thấy đồng minh đó ở nhà lãnh đạo Morrison. Ông đã ca ngợi ông Morrison là “người đàn ông có sức mạnh thực sự”. Thế tiến thoái lưỡng nan của ông Morrison là chính quyền Trump gần như là sự lựa chọn tồi đối với Australia - quốc gia đang kẹt trong căng thẳng thương mại Mỹ-Trung và bị “mắc cạn” do Washington rút khỏi Hiệp định TPP. Hơn nữa, Australia đang rất tức giận bởi nỗi ám ảnh của ông Trump về Iran đang khiến ông xao nhãng khỏi các cam kết tái can dự vào các đảo ở Thái Bình Dương. Dường như, ông Trump đang bước sai nhịp với quân đội Mỹ, lực lượng đang mong muốn có một liên minh lớn mạnh hơn với Canberra.
| Quân đội Mỹ - Australia. (Nguồn: AP) |
Zack Cooper, học giả tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, cho rằng hiện có nhiều câu hỏi tương lai của liên minh Mỹ-Australia. Trong bài bình luận trên trang mạng của Viện Chính sách Chiến lược Australia, ông viết: “Các cuộc điều tra cho thấy người dân Australia đang lo ngại về cách tiếp cận của chính quyền Trump với thương mại và các liên minh. Các vấn đề đáng quan ngại khác bao gồm bản chất hay thay đổi của ông Trump và cách tiếp cận ‘Nước Mỹ trước tiên’, vốn đe dọa làm xói mòn các liên minh lâu đời của Mỹ ở cả châu Âu và châu Á. Trong khi đó, người dân Mỹ đang lo sợ Australia và Mỹ đang chia rẽ về Trung Quốc”.
Tuy nhiên, hầu hết các nhà phân tích cho rằng Australia không thể thu hẹp hiệp ước an ninh với đồng minh thân cận nhất của họ, thậm chí còn cần một mối quan hệ đối tác đầy đủ bởi năng lực phòng thủ của họ đang phải gắng sức đáp ứng các nhiệm vụ khác nhau ở Trung Đông và Thái Bình Dương, cũng như một vai trò đang gia tăng ở Biển Đông.
Một nghiên cứu được công bố hồi tháng trước bởi Trung tâm Nghiên cứu Mỹ thuộc trường Đại học Sydney đã kêu gọi hình thành một chính sách về “phòng thủ tập thể”, cho phép các nước đối phó với thách thức từ Trung Quốc qua việc cùng nhau đóng góp nguồn lực.
Báo cáo cho rằng Australia nên rút khỏi Trung Đông, nơi họ đã điều hải quân, lục quân và không quân kể từ năm 2001. Ông Morrison vẫn có thể là “người đàn ông của hành động” trong "điệu nhảy vụng về với ông Trump", hành động đủ để duy trì liên minh mạnh mẽ, nhưng không quá mức để khiến Australia bị vướng vào các chính sách của Mỹ hay cuộc mạo hiểm quân sự mới ở Iran. Học giả Yu Lei viết trên tờ Thời báo Hoàn cầu: “Liên minh Mỹ-Australia sẽ không mang lại các lợi ích mà Australia hy vọng. Nó sẽ mang lại sự đối đầu quân sự và chính trị lâu dài giữa Australia và các nước châu Á”.