Liên hợp quốc luôn đồng hành cùng Việt Nam

Trưởng Phái đoàn đại diện thường trực Việt Nam tại LHQ, Đại sứ Nguyễn Phương Nga đã nhấn mạnh như vậy khi trả lời phỏng vấn TG&VN.

Ngày 20/9/1977, Việt Nam chính thức là thành viên của LHQ. Đại sứ nhận xét gì về sự trợ giúp và hợp tác của LHQ đối với công cuộc xây dựng và phát triển của Việt Nam?

Trong suốt hơn 40 năm qua, LHQ đã luôn đồng hành cùng Việt Nam trên các chặng đường phát triển.

LHQ đã hỗ trợ Việt Nam vào những giai đoạn rất khó khăn, khi chiến tranh vừa chấm dứt, Việt Nam bị bao vây, cấm vận. Ngay sau khi Việt Nam tham gia LHQ, Đại hội đồng LHQ khóa 32 (1977) đã thông qua Nghị quyết kêu gọi các nước, các tổ chức quốc tế viện trợ, giúp đỡ Việt Nam tái thiết sau chiến tranh.

Sự hỗ trợ quý báu của các tổ chức LHQ, đặc biệt là Chương trình Phát triển LHQ (UNDP), Chương trình Lương thực thế giới (WFP), Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF), Quỹ Dân số LHQ (UNFPA), Cao Ủy LHQ về Người tị nạn (UNHCR), Tổ chức Y tế thế giới (WHO)… đã góp phần giúp Việt Nam giải quyết hậu quả nặng nề của chiến tranh, khôi phục sản xuất, phát triển kinh tế xã hội.

Trong những năm qua, hợp tác giữa Việt Nam và LHQ không ngừng phát triển trên nhiều lĩnh vực. LHQ tiếp tục dành sự trợ giúp quan trọng cho công cuộc đổi mới ở Việt Nam thông qua các hoạt động tư vấn chính sách, trợ giúp kỹ thuật, các chương trình, dự án hỗn hợp song phương, đa phương. LHQ là cầu nối giúp Việt Nam tiếp cận và huy động được nguồn vốn quan trọng từ các nước tài trợ và các tổ chức tài chính quốc tế.

Hỗ trợ phát triển của LHQ có ý nghĩa hết sức to lớn, đã góp phần đắc lực giúp Việt Nam trong nhiều lĩnh vực thiết yếu về phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, xây dựng thể chế, pháp luật, phát triển nguồn nhân lực, giáo dục, chăm sóc, bảo vệ bà mẹ và trẻ em, dân số và kế hoạch hóa gia đình, y tế, phòng chống HIV/AIDS, thực hiện bình đẳng giới.

Với việc Việt Nam trở thành nước thu nhập trung bình, hợp tác giữa Việt Nam và LHQ chuyển trọng tâm từ hỗ trợ kỹ thuật sang tư vấn chính sách thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, tập trung vào các lĩnh vực như xoá đói giảm nghèo bền vững, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng, đào tạo nguồn nhân lực, xây dựng thể chế, bình đẳng giới...

Việt Nam đã phát huy vai trò như thế nào tại diễn đàn đa phương quan trọng này và có những đóng góp nổi bật gì trên ba trụ cột là hoà bình và an ninh quốc tế, phát triển và quyền con người?

LHQ có vai trò quan trọng hàng đầu trong việc gìn giữ hoà bình, an ninh quốc tế, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội và bảo vệ, thúc đẩy quyền con người. Cách đây hơn 70 năm, từ năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư bày tỏ sẵn sàng hợp tác với LHQ.

Kể từ khi gia nhập LHQ, Việt Nam đã tham gia ngày càng sâu, đảm nhận những cương vị quan trọng trong hệ thống LHQ và tích cực hoạt động trên cả ba trụ cột của LHQ.

Trong lĩnh vực hoà bình, an ninh, chúng ta nỗ lực bảo vệ, đề cao sự cần thiết tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương LHQ và luật pháp quốc tế, đặc biệt là bình đẳng chủ quyền, tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hoà bình, không sử dụng hoặc đe doạ sử dụng vũ lực… Việt Nam có nhiều đóng góp tích cực, chủ động trong lĩnh vực giải trừ quân bị và chống phổ biến, nhất là giải trừ vũ khí hạt nhân và các loại vũ khí huỷ diệt hàng loạt khác. Từ tháng 6/2014, Việt Nam đã bắt đầu cử lực lượng tham gia các hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ và hiện đang tích cực hoàn tất công tác chuẩn bị để có thể sớm triển khai đóng góp thêm một Bệnh viện dã chiến cấp II.

Trên cương vị Uỷ viên không thường trực HĐBA LHQ nhiệm kỳ 2008-2009, Việt Nam đã tham gia tích cực vào các nỗ lực ngăn ngừa khủng hoảng, gìn giữ hoà bình, có những đề xuất quan trọng về bảo vệ phụ nữ và trẻ em, thúc đẩy quyền con người trong xung đột và xây dựng hoà bình, hậu xung đột, cải tổ phương pháp làm việc của HĐBA... Hiện nay, chúng ta đang triển khai vận động ứng cử vào HĐBA nhiệm kỳ 2020-2021.

Trong lĩnh vực phát triển, Việt Nam là ví dụ điển hình về hợp tác thành công giữa LHQ với quốc gia thành viên. Với sự hợp tác hiệu quả của LHQ, Việt Nam đã thực hiện thành công hầu hết các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ (MDGs). Đồng thời chúng ta tích cực thúc đẩy hợp tác Nam - Nam thông qua việc chủ động xây dựng mô hình và tham gia vào các dự án hợp tác ba bên. Chúng ta cũng đã cùng LHQ thực hiện thí điểm thành công Sáng kiến Thống nhất hành động (DaO), xây dựng Ngôi nhà Xanh chung LHQ tại Hà Nội, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng cường gắn kết hệ thống của các tổ chức LHQ tại Việt Nam.

Chúng ta cũng tích cực tham gia các tiến trình đàm phán nhằm phát triển luật pháp quốc tế, xây dựng các khuôn khổ mở rộng hợp tác, củng cố môi trường hoà bình, ổn định, chú trọng bảo vệ lợi ích của các nước đang phát triển.

Trong lĩnh vực quyền con người, Việt Nam đã thực hiện nghiêm túc các nghĩa vụ quốc gia, thể hiện qua việc bảo vệ thành công hai Báo cáo kiểm điểm định kỳ (UPR). Được tín nhiệm bầu vào Hội đồng Nhân quyền (nhiệm kỳ 2014-2016), chúng ta đã tham gia tích cực vào các nỗ lực thúc đẩy quyền con người trên thế giới, đã đề xuất và được thông qua Nghị quyết về tác động của biến đổi khí hậu với quyền trẻ em, đưa ra và tham gia nhiều sáng kiến như bảo vệ quyền lao động của người khuyết tật, bảo đảm môi trường làm việc an toàn cho người lao động trên biển, tăng cường giáo dục, phòng chống buôn bán phụ nữ và trẻ em gái.

Theo Đại sứ, Việt Nam có những thuận lợi và khó khăn gì trong hoạt động tại LHQ trong bối cảnh phức tạp của tình hình thế giới hiện nay?

Tình hình thế giới hiện nay đặt ra những vấn đề rất mới đối với hoạt động của Việt Nam tại LHQ.

Thuận lợi lớn là xu hướng chính hiện vẫn là hoà bình và hợp tác. Việc các nước thành viên LHQ thông qua và bắt tay vào triển khai thực hiện Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững và hàng loạt thoả thuận quan trọng khác thể hiện mong muốn và quyết tâm của cộng đồng quốc tế chung tay ứng phó với các thách thức chung, hướng tới hoà bình, phát triển bền vững.

Cùng với thành tựu về mọi mặt của đất nước, với đường lối đối ngoại nhất quán là hoà bình, độc lập, tự chủ, đa dạng hoá, đa phương hoá quan hệ quốc tế, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế và uy tín của mình trên thế giới. Bạn bè quốc tế tin tưởng và coi trọng tiếng nói của Việt Nam. Do đó, chúng ta có những thuận lợi nhất định để tăng cường quan hệ với các tổ chức trong hệ thống LHQ, mở rộng quan hệ song phương và đa phương với các nước và tổ chức quốc tế.

Một yếu tố có ý nghĩa rất quan trọng là Việt Nam là một thành viên của ASEAN - liên kết khu vực được coi là thành công và đang phát huy tiếng nói chung tích cực tại các diễn đàn LHQ.

Bên cạnh đó, cũng có không ít khó khăn. Tình hình thế giới diễn biến hết sức nhanh chóng, khó lường. Chủ nghĩa đa phương, luật pháp quốc tế đứng trước nhiều thách thức. Chủ nghĩa dân tộc, cực đoan bạo lực, xu hướng bảo hộ gia tăng. Tập hợp lực lượng tại LHQ biến động linh hoạt, lợi ích đan xen phức tạp. Thách thức lớn đặt ra cho chúng ta là phải nhận định, đánh giá tình hình, xác định chủ trương, xử lý, giải quyết từng vấn đề kịp thời, đúng đắn, bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc, tăng cường quan hệ với các đối tác, đồng thời đóng góp vào hoà bình và phát triển trên thế giới.

Trong bối cảnh nguồn lực tài chính quốc tế ngày càng khan hiếm, hợp tác phát triển giữa Việt Nam với LHQ và các nước tài trợ đang chuyển sang quan hệ đối tác, Việt Nam không còn là đối tượng ưu tiên được nhận hỗ trợ phát triển. Thực tế này đòi hỏi chúng ta phải đổi mới tư duy, phát huy hơn nữa tinh thần tự lực, tự cường, kết hợp giữa huy động nguồn lực trong nước với sáng tạo, linh hoạt, năng động trong việc tìm kiếm và huy động các nguồn lực mới, hình thức hợp tác mới hiệu quả, cùng có lợi.

Một thách thức lớn khác là việc triển khai Chương trình nghị sự 2030 và các mục tiêu phát triển bền vững đòi hỏi không chỉ nguồn lực mà cả biện pháp thực hiện, sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các bộ, ngành, địa phương, giữa trong nước với bên ngoài, hội nhập quốc tế thực sự sâu rộng. Thời gian đến 2030 còn rất ít, chúng ta cần nhanh chóng, tích cực triển khai thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia, thực hiện Chương trình nghị sự 2030 để không bị bỏ lại phía sau.

Là người đại diện cho Việt Nam tại LHQ, Đại sứ có suy nghĩ và kỳ vọng như thế nào về vai trò của Việt Nam tại LHQ trong tương lai?

Chúng ta đang triển khai thực hiện chủ trương của Đại hội Đảng lần thứ XII tích cực tham gia vào các cơ chế đa phương, đặc biệt là ASEAN và LHQ. Vai trò của Việt Nam tại LHQ cũng như tại các diễn đàn đa phương khác phụ thuộc chính vào hành động của chúng ta, vào việc chúng ta biến cam kết thành hiện thực.

Để nâng cao hiệu quả hợp tác với LHQ, chúng ta cần tích cực thực hiện Chương trình hợp tác giai đoạn 2017-2021 giữa Việt Nam và LHQ. Thành công của Chương trình này sẽ góp phần đáp ứng yêu cầu của Việt Nam về phát triển đất nước, nâng cao uy tín, vai trò của cả Việt nam và LHQ. Chúng ta cần chuẩn bị tốt để bảo vệ thành công Báo cáo kiểm điểm tự nguyện của quốc gia về việc thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vào tháng 7/2018.

Là thành viên tích cực, có trách nhiệm của LHQ, chúng ta cần tiếp tục chủ động tham gia tích cực vào các công việc chung của LHQ, trong đó có triển khai các cam kết về tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình của LHQ, ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống LHQ.

Thời gian tới, chúng ta sẽ tập trung nỗ lực để thực hiện thành công mục tiêu ứng cử vào HĐBA LHQ nhiệm kỳ 2020-2021, tiếp tục phát huy vai trò và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.