Mỹ định mua Greenland: Vì sao cố đấm ăn xôi?

TGVN. Chuyện nghe như đùa bỡn ở thời nay và chưa được bên nào xác nhận chính thức nhưng đã gây sôi động trên thế giới. Đấy là câu chuyện Tổng thống Mỹ đương nhiệm Donald Trump có ý định mua đảo Greenland cho nước Mỹ. Phân tích của Báo Thế giới và Việt Nam.

TIN LIÊN QUAN
	Puerto Rico đối mặt thảm họa sau khi bị bão Maria quần nát
	Mỹ trả tự do cho nhà đấu tranh đòi độc lập cho Puerto Rico

my dinh mua greenland vi sao co dam an xoi

Ông Trump có ý định mua đảo Greenland (Biếm hoạ của Dave Granlund – Mỹ)

Mưu tính công khai

Greenland là hòn đảo rất đặc biệt trên thế giới. Về địa lý, nó được coi là thuộc về Bắc Mỹ. Về địa chất, nó thuộc về Bắc Cực. Về chính trị hành chính, đảo lớn nhất thế giới này thuộc về Đan Mạch. Greenland chiếm tới 92% lãnh thổ của Đan Mạch nhưng chỉ có hơn 1% dân số Đan Mạch sống trên đảo. Đan Mạch là thành viên EU nhưng đảo này lại tự quyết định ở ngoài EU. Đan Mạch là thành viên NATO và trên đảo này có căn cứ quân sự của Mỹ. Năm 1946, tổng thống Mỹ Harry Truman ngỏ ý mua đảo này với giá hơn 100 triệu USD. Ông Trump không phải là tổng thống Mỹ đầu tiên có ý định mua Groenland và ông Trump hiện cũng chưa đi xa đến mức như người tiền nhiệm năm 1946 trong chuyện này.

Greenland có quyền tự trị rất sâu rộng ở Đan Mạch. Về lý thuyết, việc Mỹ hay bất cứ quốc gia nào khác trên thế giới này bỏ tiền ra mua về đảo Greenland không thể bị loại trừ. Người dân trên đảo này có quyền tự quyết định gắn số phận và tương lai hòn đảo này vào nhà nước nào. Nói theo cách khác, về lý thuyết thì Greenland vào thời điểm nào đấy trong tương lai có thể trở thành như Puerto Rico đối với nước Mỹ. Trên thực tế, khả năng này sẽ không dễ xảy ra bởi hiện tại người dân trên đảo không muốn, nhà nước Đan Mạch càng không muốn và trên thế giới nói chung việc mua đất bán dân giữa các quốc gia hiện đâu có còn đơn giản như trong thế kỷ 19.

Không có lửa thì làm sao có khói. Ông Trump chưa có phát ngôn công khai nào về việc mua đảo Greenland nhưng chắc chắn đã có trao đổi trong nội bộ với các cộng sự. Ông Trump nổi tiếng về thường có những quyết định ngẫu hứng. Nhưng việc ông Trump đề cập đến một dự định hiện chưa thể khả thi và cả trong tương lai cũng không biết có khả thi hay không hoặc không biết đến khi nào mới khả thi đối với nhà nước Mỹ đủ thấy là ông Trump và cộng sự có chủ ý chứ không phải là chuyện bỡn đùa ngẫu hứng, nói theo cách khác thì đấy không phải là công khai hoá những suy tính của họ mà mưu tính công khai.

Một truyền thống Mỹ

Ba nguyên do sau đây giúp lý giải vì sao ông Trump cố đấm ăn xôi trong chuyện này.

Thứ nhất, nước Mỹ có truyền thống về mở rộng lãnh thổ quốc gia bằng nhiều cách thức khác nhau, trong đó có bằng cách bỏ tiền ra mua lãnh thổ từ chủ sở hữu khác bên cạnh hình thức tiến hành chiến tranh. Khi lập quốc năm 1776, nước Mỹ có diện tích chỉ bằng một phần rất nhỏ so với hiện tại - 13 thuộc địa của Anh tuyên bố độc lập năm 1776 thành lập nước Mỹ có diện tích chỉ là 151000 km2. Nhờ chiến tranh và nội chiến mà lãnh thổấy được mở rộng. Năm 1803, Mỹ bỏ ra 15 triệu USD mua vùng lãnh thổ lớn ở Louisiana từ Pháp. Hay như nước Mỹ mua vùng Florida với cái giá 5 triệu USD năm 1819 từ Tây Ban Nha. Năm 1845, Mỹ sát nhập Texas. Năm 1848, Mỹ trả tổng cộng 18,3 triệu USD để mua về khu vực lãnh thổ rất rộng lớn từ Tây Ban Nha và Mexico. Mexico mất khoảng một phần ba lãnh thổ đất nước cho Mỹ để rồi Mỹ có được các bang như California, Arizona, New Mexico, Utah, Nevada, một phần Colorado và Wyoming ngày nay. Năm 1853/1854, ông chủ ngành đường sắt Mỹ James Gadsen bỏ ra 10 triệu USD mua về vùng sa mạc rộng lớn của Mexico, đây hiện cũng là nơi ông Trump muốn xây dựng trước hết hàng rào ngăn cách giữa Mỹ và Mexico. Lần cuối cùng Mỹ mua lãnh thổ là năm 1862 với giá 7,2 triệu USD cho Alaska từ nước Nga Sa hoàng. Sau đó chỉ còn có chuyện Mỹ chiếm Hawaii.

Truyền thống này xem ra đã trở nên thâm căn cố đế ở Mỹ. Năm 1946, Mỹ mời chào mua đảo Greenland nhưng không thành công. Với ý định mua Greenland, ông Trump chỉ tiếp tục chứ đâu có đi ngược lại truyền thống này ở Mỹ.

Thứ hai, đảo Greenland có tầm quan trọng đặc biệt đối với Mỹ từ rất lâu nay rồi chứ không phải mãi đến bây giờ mới được Mỹ nhòm ngó, về địa chiến lược cũng như quân sự và an ninh, về kinh tế cũng như thương mại và giao thông hàng hải. Nó càng thêm quan trọng đối với Mỹ khi Bắc Cực trở thành khu vực bị tranh chấp và ganh đua trên nhiều phương diện giữa nhiều bên mà Mỹ không những chỉ không muốn mất phần mà còn muốn phần to nhất. Thay đổi khí hậu trái đất khiến băng giá tưởng vĩnh cửu ở khu vực này bị dần tan và mở ra tiềm năng lợi ích mới cho Mỹ và nhiều bên khác. Trung Quốc cũng đã nhòm ngó và thầm lặng dần gây dựng sự hiện diện trên đảo khiến Mỹ không chỉ có lo ngại mà còn không thể bỏ qua và phải ứng phó.

Lý do sâu xa hơn

Thứ ba, ông Trump thể hiện sự quan tâm và coi trọng của Mỹ dành cho Greenland, công khai tranh thủ dân trên đảo này nhưng đồng thời cũng ngầm phát đi thông điệp là Mỹ để mắt đến đảo và mọi quyết định của đảo không thể độc lập và biệt lập, lại càng không thể đối lập được với lợi ích của Mỹ. Đồng thời, ông Trump cũng còn làm cho người dân trên đảo thấy rằng Mỹ vẫn luôn để ngỏ khả năng đảo này có thể về với Mỹbất cứ khi nào trong tương lai nếu người dân trên đảo mong muốn vậy. Rất có thể phía Mỹ trù liệu rằng người dân trên đảo sẽ tính chuyện ly khai Đan Mạch khi chính phủ Đan Mạch không còn đủ khả năng trên thực tế đáp ứng yêu cầu về cuộc sống của người dân và về phát triển đảo nữa.

Trong chuyện này, bên ngoài hiện có thể coi ông Trump cố đấm ăn xôi. Nhưng trong mưu tính lợi ích chiến lược cho lâu dài của quốc gia, việc cố đấm ăn xôi hiện tại đâu có phải luôn luôn vô cớ và vô nghĩa.

Dịch Dung