Trong động thái ngược lại, Thổ Nhĩ Kỳ ngày 10/8 cảnh báo Mỹ rằng các biện pháp trừng phạt và sức ép sẽ chỉ gây tổn hại tới mối quan hệ giữa hai đồng minh thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) này, đồng thời tuyên bố Ankara sẽ tiếp tục đáp trả các mức thuế của Mỹ nếu cần thiết.
Đồng minh cũng ăn miếng trả miếng
Trong bối cảnh các cuộc đàm phán tại Washington giữa phái đoàn Thổ Nhĩ Kỳ và giới chức Mỹ nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng ngoại giao giữa hai nước rơi vào bế tắc, Mỹ đã tiếp tục có thêm động thái trừng phạt đối với Thổ Nhĩ Kỳ về mặt kinh tế, khi quyết định tăng gấp đôi mức thuế đối với thép và nhôm nhập khẩu từ Thổ Nhĩ Kỳ.
| Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan khẳng định Ankara "sẽ không nhượng bộ trước các đe dọa của Mỹ". (Nguồn: Times) |
Trong một tuyên bố đăng tải trên Twitter ngày 10/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho hay, sản phẩm nhôm và thép của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải chịu mức thuế mới lần lượt là 20% và 50%.
Động thái trên của Mỹ diễn ra ngay sau khi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan tuyên bố nước này sẽ thắng trong "cuộc chiến kinh tế". Ngày 10/8, kênh truyền hình nhà nước TRT Haber dẫn lời ông Erdogan khẳng định, nước này sẽ không lùi bước trước cuộc chiến tranh kinh tế. Trong khi đó, Hãng Thông tấn nhà nước Anadolu cũng dẫn lời nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ nhấn mạnh, Ankara sẽ vượt qua sự khó khăn này như vượt qua "trận lũ lụt" đang diễn ra tại tỉnh Ordu.
Đồng thời, Tổng thống Erdogan cũng kêu gọi sự hỗ trợ của người dân thông qua việc bán vàng và các ngoại tệ như USD để mua đồng nội tệ Lira, vốn đã mất 25% giá trị tính từ đầu năm đến nay. Ông nhấn mạnh, "Đây sẽ là sự đáp trả của người dân Thổ Nhĩ Kỳ đối với những nước phát động cuộc chiến tranh kinh tế chống lại chúng ta".
Nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ còn mô tả cuộc khủng hoảng tiền tệ hiện nay là "cuộc đấu tranh dân tộc" chống lại các thế lực thù địch kinh tế, đồng thời trấn an người dân Thổ Nhĩ Kỳ.
Phản ứng lại quyết định tăng thuế của Mỹ đối với mặt hàng nhôm và thép, Thổ Nhĩ Kỳ đã cảnh báo Mỹ rằng các biện pháp trừng phạt và sức ép sẽ chỉ gây tổn hại tới mối quan hệ giữa hai đồng minh thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) này, đồng thời tuyên bố Ankara sẽ tiếp tục đáp trả các mức thuế của Mỹ nếu cần thiết. Tuy nhiên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ vẫn khẳng định, Ankara mong muốn các vấn đề được giải quyết thông qua ngoại giao, đối thoại, thiện chí và thỏa thuận song phương.
Bộ trưởng Thương mại Thổ Nhĩ Kỳ Ruhsar Pekcan cũng kêu gọi Tổng thống Mỹ Donald Trump trở lại bàn đàm phán về thuế, cho rằng bất đồng thương mại giữa hai đồng minh NATO có thể và cần được giải quyết thông qua đối thoại.
Bộ Thương mại Thổ Nhĩ Kỳ cũng ra một tuyên bố nói rằng, các mức thuế bổ sung đối với mặt hàng thép và nhôm mà Mỹ áp đặt là vi phạm nguyên tắc của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).
Nỗ lực nào để hóa giải bất đồng?
Nhằm gây sức ép với Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 1/8, Bộ Tài chính Mỹ đã đưa Bộ trưởng Tư pháp và Bộ trưởng Nội vụ Thổ Nhĩ Kỳ vào danh sách trừng phạt, với lý do hai quan chức này có vai trò quan trọng trong quyết định bắt và giam giữ linh mục Andrew Brunson.
Phản ứng lại quyết định trừng phạt của Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố sẽ “trả đũa”, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan khẳng định Ankara "sẽ không nhượng bộ trước các đe dọa của Mỹ".
Trong nỗ lực nhằm làm giảm căng thẳng, ngày 7/8, phái đoàn của Thổ Nhĩ Kỳ do Thứ trưởng Ngoại giao Sedat Onal đã tới Washington để cùng với giới chức Mỹ giải quyết cuộc khủng hoảng ngoại giao giữa hai đồng minh. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán tại Washington đều đã rơi vào bế tắc.
Trong lúc những căng thẳng ngoại giao giữa hai nước chưa được giải quyết, các nhà phân tích cho rằng, việc Tổng thống Mỹ Donald Trump nâng gấp đôi thuế nhập khẩu đối với nhôm và thép của Thổ Nhĩ Kỳ và việc Thổ Nhĩ Kỳ cảnh báo đáp trả Mỹ sẽ khiến cả hai nước chịu những tác động không nhỏ.
Đối với Thổ Nhĩ Kỳ, tác động có thể nhìn thấy rõ nhất là đồng Lira của Thổ Nhĩ Kỳ đã giảm xuống mức thấp kỷ lục so với USD, với tỉ giá 6,30 Lira/USD vào ngày 10/8. Trước đó một tuần, đồng Lira cũng đã giảm giá hơn 10% kể từ sau khi Mỹ áp đặt trừng phạt đối với Bộ trưởng Tư pháp và Bộ trưởng Nội vụ Thổ Nhĩ Kỳ.
Trong thời gian gần đây, Lira liên tục mất giá do giới đầu tư lo ngại ông Erdogan siết chặt chính sách tiền tệ trong bối cảnh đang xảy ra khủng hoảng ngoại giao với Mỹ.
Thổ Nhĩ Kỳ được biết đến là nước sản xuất thép lớn thứ 8 trên thế giới và là nước xuất khẩu thép sang Mỹ lớn thứ 6 sau Canada, Brazil, Hàn Quốc, Mexico và Nga. Chính vì vậy, việc Tổng thống Mỹ Donald Trump nâng gấp đôi thuế nhập khẩu đối với nhôm và thép của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ khiến hàng tỉ USD hàng xuất khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ bị ảnh hưởng mỗi năm.
Không những vậy, Mỹ còn đang cân nhắc xem xét lại việc miễn thuế cho Thổ Nhĩ Kỳ theo chương trình Cơ chế Ưu đãi Chung (GSP) mà Mỹ đã dành cho nước này lâu nay. Nếu điều này xảy ra thì các loại phương tiện giao thông gắn động cơ và phụ tùng, đồ trang sức, kim loại quý và các sản phẩm đá quý, là những mặt hàng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bị ảnh hưởng.
Cần nỗ lực hóa giải bất đồng để đạt lợi ích chung
Các lệnh trừng phạt của Washington nhằm vào Ankara còn được cho là sẽ gây phương hại đến nền kinh tế vốn yếu kém của thành viên NATO này. Mức lạm phát của Thổ Nhĩ Kỳ đã lên tới mức gần 16% hồi tháng 7 vừa qua, cao nhất trong vòng 14 năm. Trong khi đó, đồng nội tệ Lira vốn đã mất giá tới hơn 30% kể từ đầu năm nay.
| Lira của Thổ Nhĩ Kỳ đã giảm xuống mức thấp kỷ lục so với USD, với tỉ giá 6,30 Lira/USD vào ngày 10/8. (Nguồn: Reuters) |
Theo cuộc thăm dò ý kiến của các nhà kinh tế mới đây do hãng tin Reuters thực hiện, kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ trong năm 2018 dự kiến tăng trưởng 4,1%, thấp hơn mục tiêu đề ra của chính phủ nước này là tăng 5,5%. Trong khi đó, tỷ lệ lạm phát của Thổ Nhĩ Kỳ dự kiến sẽ ở mức 10% vào cuối năm 2018, cao hơn mức dự đoán 9,3% của cuộc thăm dò ý kiến hồi đầu năm 2018 của Reuters và mức mục tiêu 7% của chính phủ nước này.
Trước tình hình trên, Bộ trưởng Tài chính Thổ Nhĩ Kỳ Berat Albayrak cho biết, nước này sẽ áp dụng một mô hình kinh tế mới nhằm mang lại phát triển bền vững và dựa trên một "tâm lý chiến lược". Theo đó, bước đầu của giải pháp kinh tế mới sẽ là "tái cân bằng nền kinh tế", được kỳ vọng sẽ mang lại tăng trưởng bền vững và phân bổ tài sản công bằng hơn.
Trong khi đó, đối với Mỹ, theo nhận định của nhà kinh tế trưởng của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) - Maurice Obstfeld, việc Mỹ tăng thuế nhập khẩu đối với nhôm và thép của Thổ Nhĩ Kỳ cũng như với các đối tác khác không phải là cách làm hiệu quả để giảm thâm hụt thương mại của Mỹ, ngược lại tình hình thâm hụt còn có thể tăng hơn nữa, do chính sách kích thích tài khóa theo kế hoạch của nước này.
Ông Obstfeld cho rằng, USD thường được xem là một đồng tiền trú ẩn an toàn, có thể sẽ tăng hơn nữa khi Mỹ mở rộng việc đánh thuế hàng nhập khẩu, khiến các mặt hàng xuất khẩu của Mỹ trở nên đắt đỏ hơn so với phần còn lại của thế giới. Hệ quả là khi xuất khẩu của Mỹ giảm và nhập khẩu tăng, thâm hụt thương mại của nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ tăng hơn nữa. Ông Obstfeld cũng nhận định rằng, tình hình cán cân thương mại hiện nay là một phần quan trọng trong cách thức mà nước Mỹ đang hưởng lợi từ thương mại, chẳng hạn như nhôm nhập khẩu được dùng để chế tạo máy bay và sau đó sản phẩm này được xuất khẩu ra toàn thế giới.
Trong bối cảnh quan hệ Mỹ - Thổ không chỉ có ý nghĩa về mặt chiến lược mà còn gắn bó về kinh tế-thương mại, các nhà phân tích cho rằng, hai nước cần nỗ lực hóa giải bất đồng để đạt được lợi ích chung. Theo Phòng Đại diện Thương mại Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ là đối tác thương mại lớn thứ 32 của Mỹ và kim ngạch trao đổi hàng hóa hai chiều năm 2016 là 17,4 tỷ USD, trong khi thương mại dịch vụ cũng có tổng kim ngạch 5 tỷ USD.