Nâng cao hiệu quả hợp tác nông nghiệp Việt Nam - châu Phi

Xin Thứ trưởng cho biết mục đích của việc tổ chức Hội thảo “Hợp tác nông nghiệp Việt Nam - châu Phi: Tăng cường kết nối, cùng phát triển bền vững” lần này?

Việt Nam và các quốc gia châu Phi có quan hệ hợp tác hữu nghị truyền thống, luôn dành cho nhau sự giúp đỡ quý báu trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây, cũng như trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay.

Quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa hai bên thời gian qua phát triển khá tích cực, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp. Hai bên đã đạt được nhiều kết quả hợp tác khả quan trong lĩnh vực này, từ phát triển nông nghiệp đến trao đổi thương mại.

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, quy mô và mức độ hợp tác vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và mong muốn của cả hai bên.

Từ thực tế đó và với mong muốn nâng cao hơn nữa hiệu quả hợp tác nông nghiệp giữa Việt Nam và các nước bạn bè châu Phi trong tình hình mới, Bộ Ngoại giao Việt Nam phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam và Tổ chức quốc tế Pháp ngữ tổ chức Hội thảo trực tuyến “Hợp tác nông nghiệp Việt Nam – châu Phi: Tăng cường kết nối, cùng phát triển bền vững” vào ngày 9/9.

Đây là dịp để các đại biểu cùng nhau trao đổi, thảo luận thực chất về tình hình và các biện pháp, phương thức hợp tác mới cũng như các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc… nhằm nâng cao hiệu quả hợp tác nông nghiệp Việt Nam - châu Phi, nhất là trong hợp tác thương mại nông sản và hợp tác sản xuất, chế biến nông sản, theo hướng đảm bảo lợi ích lâu dài, cùng phát triển bền vững giữa Việt Nam và các nước châu Phi.

Hội thảo cũng là dịp tốt để các cơ quan chức năng, các viện nghiên cứu, các hiệp hội và doanh nghiệp Việt Nam với các đối tác châu Phi tăng cường kết nối, thiết lập quan hệ đối tác nhằm chia sẻ kinh nghiệm, tìm ra các hướng hợp tác mới trong các lĩnh vực hai bên có nhiều tiềm năng như xuất, nhập khẩu hàng hóa nông sản, sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy, hải sản…

Nông nghiệp là một trong các thế mạnh của Việt Nam và nhiều nước châu Phi. Xin Thứ trưởng chia sẻ một số kết quả hợp tác nông nghiệp giữa Việt Nam với các nước châu Phi thời gian qua?

Như tôi vừa trao đổi ở trên, Việt Nam luôn coi trọng quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt với các quốc gia châu Phi, trong đó có hợp tác nông nghiệp. Đây là lĩnh vực hợp tác truyền thống được triển khai từ những năm 1980, thông qua các hình thức hợp tác sản xuất nông nghiệp trong khuôn khổ hợp tác Nam-Nam và trao đổi thương mại nông sản.

Nhiều dự án hợp tác ba bên, bốn bên trong khuôn khổ hợp tác Nam-Nam tại Cộng hòa Guinea, Namibia, Senegal, Benin, Mozambique, Madagascar, Mali, Cộng hòa Congo, Chad... với sự hỗ trợ tài chính của bên thứ ba như Tổ chức nông lương Liên hợp quốc (FAO), Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Pháp, Nam Phi...

Các dự án đã được triển khai thành công, góp phần giải quyết tình trạng thiếu lương thực và nâng cao đời sống một bộ phận người dân tại một số quốc gia châu Phi và đều được các nước châu Phi đánh giá cao, đề nghị mở rộng mô hình hợp tác.

Bên cạnh đó, Chính phủ Việt Nam cũng đã triển khai dự án “Hợp tác nghiên cứu phát triển cây lương thực và cây thực phẩm giai đoạn 2013-2017” tại Mozambique.

Một số doanh nghiệp, trường Đại học, Viện nghiên cứu cũng chủ động thực hiện, nghiên cứu tiền khả thi một số dự án nông nghiệp tại Sierra Leone, Cameroon...

Việt Nam cũng đã ký kết 26 thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp với nhiều nước châu Phi nhằm tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các hoạt động hợp tác nông nghiệp với khu vực.

Đặc biệt, với trên 400 chuyên gia Việt Nam cử sang hỗ trợ phát triển nông nghiệp tại nhiều nước châu Phi, cùng các bạn châu Phi một nắng hai sương, dầm mưa dãi nắng tại các dự án thí điểm không những giúp tăng năng suất lúa, rau màu, nuôi trồng thủy sản mà còn tô thắm thêm tình hữu nghị giữa Việt Nam và các nước bạn bè châu Phi.

Về thương mại nông sản, trao đổi thương mại nông sản giữa Việt Nam với các nước châu Phi đã đạt nhiều bước tiến tích cực, các mặt hàng trao đổi cũng ngày càng đa dạng, kim ngạch thương mại hai chiều tăng đều qua các năm.

Năm 2020, thương mại nông sản đạt 3,1 tỷ USD, chiếm khoảng 45% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với châu Phi.

Các mặt hàng nông thủy sản của Việt Nam xuất khẩu sang châu Phi chủ yếu là gạo, cà phê, hạt tiêu, chè, hải sản (cá tra, tôm, cá basa, cá ngừ đóng hộp)...

Nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam đã thâm nhập tốt và có chỗ đứng tại thị trường châu Phi, được người dân sở tại ưa chuộng.

Trong khi đó, nhiều mặt hàng nông sản của châu Phi như bông, gỗ, hạt điều thô... có vai trò ngày càng quan trọng đối với công nghiệp chế biến phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu của Việt Nam.

Có thể nói, những kết quả hợp tác nông nghiệp giữa Việt Nam và châu Phi thời gian qua rất đáng khích lệ, tuy nhiên, quy mô và mức độ hợp tác còn chưa tương xứng với tiềm năng và mong muốn của hai bên.

Tôi cho rằng thực trạng này bắt nguồn từ cả nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó có tình trạng bất ổn an ninh-chính trị, hạn chế về cơ sở hạ tầng kinh tế-kỹ thuật tại một số khu vực của châu Phi, xa cách địa lý, khác biệt về văn hóa, tập kinh doanh, hệ thống pháp luật, cạnh tranh từ các nước thứ ba, thiếu cơ chế thanh toán trực tiếp và an toàn giữa hai bên.

Về phía Việt Nam, có lúc, có nơi chúng ta còn chưa thực sự quyết tâm, chưa nhận thức đầy đủ về tiềm năng hợp tác nông nghiệp với châu Phi, nhất là trong tình hình mới, chưa có cơ chế phối hợp thực sự hiệu quả giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp...

Xin Thứ trưởng cho biết vai trò của Bộ Ngoại giao trong việc thúc đẩy hợp tác nông nghiệp với châu Phi?

Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp Việt Nam - châu Phi có ý nghĩa quan trọng về cả kinh tế và chính trị - xã hội.

Đứng trước cơ hội và thách thức trong hợp tác nông nghiệp nêu trên, đặc biệt trong bối cảnh dịch Covid-19 tiếp tục tác động tiêu cực, làm đứt gãy một số chuỗi cung ứng nguyên liệu đầu vào và đầu ra cho nông sản, Bộ Ngoại giao xác định phải hết sức nỗ lực, sáng tạo thực hiện tốt “mục tiêu kép” do Chính phủ đề ra, vừa triển khai các biện pháp phòng chống dịch Covid-19, vừa phát triển kinh tế.

Phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại trong tình hình mới, ngoại giao kinh tế “đột phá-mở đường”, “đồng hành”, “phục vụ” với đối tượng trung tâm phục vụ là người dân, địa phương và doanh nghiệp Việt Nam, vì sự nghiệp phát triển đất nước, Bộ Ngoại giao và các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài luôn phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành chức năng tìm hướng đi mới cho hợp tác nông nghiệp; tích cực hỗ trợ, tìm kiếm và cung cấp thông tin thị trường, hàng hóa nông sản; tăng cường liên kết và kết nối cơ hội hợp tác nông nghiệp, nhất là trao đổi thương mại nông sản cho các địa phương, doanh nghiệp và công dân Việt Nam tại châu Phi và ngược lại.

Bộ Ngoại giao cũng tích cực tham gia tháo gỡ các khó khăn, thúc đẩy đàm phán và ký kết các thỏa thuận hợp tác nông nghiệp nhằm tạo điều kiện thuận lợi, nâng cao hiệu quả hợp tác giữa Việt Nam và châu Phi, góp phần phục vụ sự nghiệp phát triển và hội nhập quốc tế của đất nước.

Cảm ơn Thứ trưởng!