Nhìn lại 20 năm thực hiện 4 phương hướng ưu tiên mở rộng hợp tác Việt Nam-châu Phi

Huyền Trâm
Cách đây 20 năm (5/2003-5/2023), Hội thảo quốc tế về quan hệ Việt Nam-châu Phi lần đầu được tổ chức, có vai trò “mở đường” trong quan hệ của Việt Nam với các nước châu Phi thời kỳ mới.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Thủ tướng Phan Văn Khải phát biểu tại Hội thảo “Việt Nam - châu Phi: Cơ hội hợp tác và phát triển trong thế kỷ XXI”, tháng 5/2003. (Ảnh: NVCC)
Thủ tướng Phan Văn Khải phát biểu tại Hội thảo “Việt Nam-châu Phi: Cơ hội hợp tác và phát triển trong thế kỷ XXI”, tháng 5/2003. (Ảnh: NVCC)

Nhân dịp kỷ niệm 20 năm dấu mốc đặc biệt này và Ngày châu Phi (25/5), Đại sứ Hà Huy Thông, nguyên Vụ trưởng Vụ Tây Á-châu Phi (nay là Vụ Trung Đông-châu Phi) Bộ Ngoại giao, giai đoạn 2002-2006 đã chia sẻ với Báo Thế giới & Việt Nam và ý nghĩa sự kiện và những kỷ niệm sâu sắc của cá nhân ông.

Việt Nam và châu Phi có quan hệ truyền thống tốt đẹp, được thử thách qua thời gian dài, tại sao phải đến tháng 5/2003 mới diễn ra hội thảo quốc tế lần đầu tiên về Việt Nam-châu Phi?

Quan hệ với châu Phi là một bộ phận quan trọng trong chính sách đối ngoại của ta và được thể hiện, thử thách trong giai đoạn đấu tranh giải phóng dân tộc cũng như thời kỳ đổi mới. Tuy nhiên, quan hệ này gặp nhiều thách thức và hạn chế, do ta và các nước châu Phi đều là nước đang phát triển, xa cách về địa lý, khu vực có nhiều xung đột, bất ổn, khủng hoảng và có sự cạnh tranh của nhiều nước lớn.

Sau Đổi mới, Việt Nam tiếp tục củng cố quan hệ với các nước bạn bè truyền thống, thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế và ngoại giao kinh tế, góp phần phục vụ phát triển đất nước. Các nước châu Phi cũng bước vào thời kỳ mới - ổn định, tái thiết và phát triển. Bối cảnh đó tạo điều kiện cho Việt Nam phát huy tinh thần chủ động, tích cực đề xuất đăng cai sự kiện mời các nước châu Phi và các đối tác quốc tế tham dự và tuyên bố định hướng ưu tiên chính sách với khu vực khi bước vào đầu thiên niên kỷ mới.

Ý tưởng này sớm được sự ủng hộ của nhiều bộ ngành, địa phương và doanh nghiệp trong nước cũng như các đối tác, tổ chức quốc tế…

Tin liên quan
Trưng bày và giới thiệu nhiều sản phẩm Việt Nam tại Diễn đàn Đầu tư và Thương mại châu Phi lần thứ 9 Trưng bày và giới thiệu nhiều sản phẩm Việt Nam tại Diễn đàn Đầu tư và Thương mại châu Phi lần thứ 9

Những khó khăn khi tổ chức hội thảo này là gì?

Trước hết, nội dung hội thảo cần đưa ra thông điệp gì cho trong nước và quốc tế. Thứ hai, thời điểm đó bệnh SARS lần đầu tiên bùng phát, đến cuối tháng 2/2003 đã lan sang 27 nước, trong đó châu Phi… gây lo ngại nếu tổ chức có thể lan rộng sang Việt Nam. Thứ ba, cuộc chiến của Mỹ ở Iraq nổ ra từ 20/3/2003 khiến tình hình quốc tế căng thẳng, thu hút quan tâm và nguồn lực của nhiều nước.

Trong khi đó, nhiều cán bộ trực tiếp liên quan của ta phải đảm đương các việc trên dẫn đến lo ngại thiếu nhân lực. Việc chuẩn bị và tổ chức hội thảo đòi hỏi hiểu biết chuyên sâu về khu vực, phối hợp liên ngành, và nhiều kỹ năng, kinh nghiệm trong khi điều kiện, phương tiện làm việc của ta còn thiếu thốn, lạc hậu…

Việt Nam-châu Phi: ‘Viên gạch’ của tình hữu nghị bền chặt
Đại tướng Võ Nguyên Giáp (giữa) tiếp các Trưởng đoàn châu Phi tại Hội thảo tháng 5/2003. (Ảnh tư liệu)

Hội thảo cách đây 20 năm đề ra bốn phương hướng thúc đẩy quan hệ với các nước châu Phi. Những phương hướng này trở thành kim chỉ nam cho quan hệ hai bên như thế nào?

Hội thảo quốc tế “Việt Nam-châu Phi: Những cơ hội hợp tác và phát triển trong thế kỷ XXI” được tổ chức ở Hà Nội ngày 28-30/5/2003. Tham gia hội thảo có 84 đại biểu từ 23 nước và 10 tổ chức quốc tế, trong đó có bốn bộ trưởng, tám thứ trưởng các nước, cùng hơn 80 đại diện các bộ, ngành, địa phương và hơn 100 phóng viên trong nước và quốc tế.

Hội thảo đã đề ra bốn hướng ưu tiên mở rộng hợp tác với châu Phi. Một là, tăng cường quan hệ hợp tác, hữu nghị, truyền thống. Hai là, thúc đẩy và mở rộng quan hệ kinh tế, trước hết là thương mại, đầu tư, nông nghiệp, lao động, chuyên gia, thông tin…; tăng hiệu quả cạnh tranh kinh tế, thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế. Ba là, tăng cường trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm xây dựng đất nước, xoá đói, giảm nghèo, y tế và chống dịch bệnh, giáo dục, giảm nhẹ thiên tai, khai thác hiệu quả tài nguyên. Bốn là, kết hợp quan hệ song phương và đa phương, phối hợp tại các diễn đàn đa phương, giữa các tổ chức tương ứng giữa hai châu lục.

Trên cơ sở những định hướng này, Việt Nam đã thông qua và triển khai Chương trình hành động thúc đẩy quan hệ với khu vực giai đoạn 2004-2010. Năm 2004, Thủ tướng Phan Văn Khải đã thăm Algeria, Morocco và Nam Phi, qua đó, triển khai trao đổi nhiều đoàn giữa ta và các nước khu vực và thành lập Viện Trung Đông-châu Phi thuộc Viện Khoa học Xã hội Việt Nam (nay là Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) để tăng cường nghiên cứu về khu vực này.

Cùng với đó, quan hệ về chính trị-ngoại giao ngày càng được củng cố và đi vào chiều sâu. Từ chỗ có quan hệ ngoại giao với 48/54 nước châu Phi, đến nay Việt Nam nâng con số này lên 54/55 nước.

Giai đoạn 2004-2010 chứng kiến 70 văn kiện được ký giữa Việt Nam với các nước châu Phi và giai đoạn 2016-2022, con số này là 72.

Trao đổi thương mại giữa ta với châu Phi tăng từ 360 triệu USD năm 2003 lên 5,5 tỷ USD năm 2022, nghĩa là gấp khoảng 15 lần trong gần 20 năm. Đầu tư từ 2 tỷ USD năm 2010 lên 2,7 tỷ USD năm 2022.

Sự kết hợp giữa ngoại giao song phương và đa phương trong quan hệ Việt Nam với châu Phi ngày càng mở rộng. Năm 2003, Nhật Bản lần đầu tiên mời Việt Nam tham dự Hội nghị quốc tế Tokyo về phát triển châu Phi (TICAD) lần thứ ba. Năm 2005, Việt Nam được mời dự tham dự Hội nghị Bandung (hay còn gọi là Hội nghị Á - Phi) ở Indonesia. Năm 2010, ta tổ chức hội thảo quốc tế lần thứ hai với chủ đề “Việt Nam-châu Phi: Hợp tác cùng phát triển bền vững” tại Hà Nội.

Sự ủng hộ của các nước châu Phi càng có ý nghĩa hơn khi Việt Nam vận động và đảm đương vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) nhiệm kỳ 2008-2009 hay khi lần đầu tiên Quốc hội Việt Nam đăng cai Đại hội đồng Liên nghị viện thế giới (IPU) lần thứ 132 năm 2015 với Tổng thư ký IPU Martin Chungong đến từ Cameroon – quốc gia Trung Phi, góp phần định hình Chương trình các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) 2015-2030 của LHQ, làm Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ nhiệm kỳ 2020-2021…

Đại sứ có thể chia sẻ một vài kỷ niệm đáng nhớ trong quá trình tổ chức hội nghị và triển khai Chương trình hành động quan hệ Việt Nam-châu Phi giai đoạn 2004-2010?

Dịp này nhắc tôi nhớ tới hai kỷ niệm.

Kỷ niệm thứ nhất là khi bàn về nội dung hội thảo, mặc dù đã thống nhất cụ thể các phương hướng ưu tiên chính sách của ta với châu Phi khi bước sang thiên niên kỷ thứ ba, nhưng các cơ quan liên quan còn lăn tăn về tên gọi nên là chính sách, phương hướng, ưu tiên, hay trọng tâm… Cuối cùng, Thủ tướng Phan Văn Khải đã đề nghị dùng “Bốn phương hướng ưu tiên” trong quan hệ Việt Nam-châu Phi và đến nay “Bốn phương hướng ưu tiên” này vẫn còn giá trị, mang nhiều ý nghĩa thời sự. Đây cũng là tiền đề để Chính phủ thông qua Chương trình hành động thúc đẩy quan hệ về chính trị, trao đổi đoàn cấp cao, các biện pháp hợp tác trên nhiều lĩnh vực với châu Phi.

Kỷ niệm khó quên thứ hai là tôi may mắn được tháp tùng Thủ tướng Phan Văn Khải thăm chính thức Algeria, Morocco và Nam Phi (11/2004). Đây là chuyến thăm châu Phi đầu tiên sau 30 năm chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Văn Đồng tới khu vực này năm 1974. Chuyến thăm diễn ra ngay sau Chương trình hành động được triển khai nên mang ý nghĩa rất lớn. Nhân dịp này, Việt Nam và Nam Phi đã thiết lập quan hệ “Đối tác vì hợp tác và phát triển”. Đây là một trong những quan hệ đối tác đầu tiên của ta về một lĩnh vực, cũng là quan hệ đối tác đầu tiên và duy nhất đến nay của ta với một nước châu Phi. Năm 2005, tôi được cử tháp tùng Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An thăm châu Phi, thúc đẩy quan hệ nghị viện với một số nước trong khu vực.

Mỗi chuyến đi tới các nước châu Phi đều đọng lại trong tôi những cảm xúc, kỷ niệm khác nhau nhưng tựu trung đều là may mắn vì đã đóng góp một phần nhỏ bé xây nên những “viên gạch hữu nghị” cho quan hệ Việt Nam với các nước châu Phi.

Việt Nam-châu Phi: ‘Viên gạch’ của tình hữu nghị bền chặt
Đại sứ Hà Huy Thông (ngồi ghế bên trái) tháp tùng Thủ tướng Phan Văn Khải trên chuyên cơ trở về sau chuyến thăm Algeria, Morocco và Nam Phi, tháng 11/2004. (Ảnh: NVCC)
TS. Cấn Văn Lực: Doanh nghiệp cần bám sát các Cơ quan đại diện Việt Nam tại Trung Đông - đơn vị 'mở đường' chính thức

TS. Cấn Văn Lực: Doanh nghiệp cần bám sát các Cơ quan đại diện Việt Nam tại Trung Đông - đơn vị 'mở đường' chính thức

Trao đổi với TG&VN, TS Cấn Văn Lực cho rằng, để kinh doanh hiệu quả tại Trung Đông, doanh nghiệp cần bám sát và trao ...

Doanh nghiệp Việt cần làm gì để chinh phục thị trường Trung Đông?

Doanh nghiệp Việt cần làm gì để chinh phục thị trường Trung Đông?

Thời gian qua, hợp tác đầu tư, thương mại giữa Việt Nam và các nước Trung Đông đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ. ...

Nhân bản lạc đà: Nghề 'hot' tại Trung Đông

Nhân bản lạc đà: Nghề 'hot' tại Trung Đông

Kỹ thuật nhân bản không chỉ tái tạo thành công những chú lạc đà đẹp về vóc dáng, tốt về đặc tính mà còn giúp ...

Ghi dấu bình đẳng giới, ‘đẩy thuyền’ Việt Nam tới Trung Đông

Ghi dấu bình đẳng giới, ‘đẩy thuyền’ Việt Nam tới Trung Đông

Chuyến công tác kết hợp cả đa phương và song phương của Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân tiếp nối nỗ lực nâng ...

Lễ kỷ niệm Ngày châu Phi sắp được tổ chức tại Hà Nội

Lễ kỷ niệm Ngày châu Phi sắp được tổ chức tại Hà Nội

Đại sứ quán các nước châu Phi tại Việt Nam sẽ tổ chức Lễ kỷ niệm Ngày châu Phi tại Hà Nội nhằm giới thiệu ...

(thực hiện)

Bài viết cùng chủ đề

Châu Phi - Trung Đông

Đọc thêm

Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Sáu nước dọc sông Lan Thương - Mekong cùng giải quyết thách thức tài nguyên nước, thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực và phúc lợi người dân.
Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Iran bị trừng phạt vì cấp tên lửa cho Nga, Philippines cứng rắn với Trung Quốc, Cố vấn cảnh báo lực lượng Ukraine bị 'đình trệ', Trung Quốc-Nga-Iran tập trận
Bộ đội biên phòng Việt Nam-Lào tuần tra song phương biên giới

Bộ đội biên phòng Việt Nam-Lào tuần tra song phương biên giới

Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh Quảng Trị và Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Savanakhet (Lào) tổ chức tuần tra song phương đoạn biên giới.
Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Giám đốc quốc gia Ngân hàng thế giới tại Việt Nam

Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Giám đốc quốc gia Ngân hàng thế giới tại Việt Nam

Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị Ngân hàng thế giới tăng tài trợ vốn cho Việt Nam, tập trung vào những dự án trọng điểm quốc gia, quy mô ...
'Suối ngọt' xuất hiện ở khu vực Lan Thương - Mekong

'Suối ngọt' xuất hiện ở khu vực Lan Thương - Mekong

Trung Quốc khởi xướng dự án thí điểm nguồn nước tại Lào, cho phép khoảng 2.000 cư dân địa phương có thể tiếp cận với nước uống an toàn.
Những tấm gương truyền cảm hứng cho giới trẻ thế giới

Những tấm gương truyền cảm hứng cho giới trẻ thế giới

Các nhà hoạt động trên khắp thế giới đang thúc đẩy các phong trào tích cực, truyền cảm hứng cho giới trẻ khắp thế giới.
Canada đẩy mạnh hợp tác nông nghiệp với Việt Nam và khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương

Canada đẩy mạnh hợp tác nông nghiệp với Việt Nam và khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương

Bà Deidrah Kelly, Giám đốc điều hành IPAAO và Đại sứ Canada tại Việt Nam Shawn Steil trả lời phỏng vấn về hợp tác với Việt Nam và các nước khu vực.
Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua Nghị quyết do Việt Nam đề xuất  về Ngày quốc tế Vui chơi

Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua Nghị quyết do Việt Nam đề xuất về Ngày quốc tế Vui chơi

Phát biểu giới thiệu Nghị quyết, Đại sứ Đặng Hoàng Giang nêu bật vai trò và ý nghĩa của vui chơi đối với phát triển con người và đời sống xã hội.
Công chúa Thái Lan sáng tác và trình diễn tác phẩm âm nhạc về Việt Nam

Công chúa Thái Lan sáng tác và trình diễn tác phẩm âm nhạc về Việt Nam

'Việt Nam an lòng' là bài thơ do Công chúa Maha Chakri Sirindhorn sáng tác, kể về những tình cảm tốt đẹp của bà trước phong cảnh, con người Việt Nam.
Australia cam kết tiếp tục thúc đẩy mở cửa thị trường hơn nữa đối với hàng nông sản Việt Nam

Australia cam kết tiếp tục thúc đẩy mở cửa thị trường hơn nữa đối với hàng nông sản Việt Nam

Đại sứ Việt Nam tại Australia Phạm Hùng Tâm gặp Thượng nghị sĩ, đồng Bộ trưởng Thương mại Tim Ayres tại trụ sở Nghị viện Australia.
Đại sứ Đỗ Sơn Hải tham dự hội thảo về quan hệ Việt Nam-Thổ Nhĩ Kỳ tại trường ASBU

Đại sứ Đỗ Sơn Hải tham dự hội thảo về quan hệ Việt Nam-Thổ Nhĩ Kỳ tại trường ASBU

Lãnh đạo trường Đại học Khoa học xã hội Ankara mong muốn có thêm các sự kiện để sinh viên có cơ hội tìm hiểu thêm về đất nước, con người Việt Nam.
Việt Nam hoan nghênh Nghị quyết về việc ngừng bắn tại Dải Gaza

Việt Nam hoan nghênh Nghị quyết về việc ngừng bắn tại Dải Gaza

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao trả lời câu hỏi về phản ứng của Việt Nam trước việc HĐBA LHQ thông qua Nghị quyết về việc ngừng bắn tại Dải Gaza.
Hiện chưa có thông tin thương vong liên quan đến người Việt trong vụ tấn công tại Moscow

Hiện chưa có thông tin thương vong liên quan đến người Việt trong vụ tấn công tại Moscow

Tham tán Vũ Sơn Việt cho biết, hiện chưa có thông tin thương vong liên quan đến người Việt trong vụ tấn công tại Moscow.
Việt Nam nỗ lực triển khai thủ tục lãnh sự giúp các thuyền viên tàu True Confidence sớm về nước

Việt Nam nỗ lực triển khai thủ tục lãnh sự giúp các thuyền viên tàu True Confidence sớm về nước

Người phát ngôn Phạm Thu Hằng thông tin về việc hỗ trợ đưa thi hài Đại phó Đặng Duy Kiên, thuyền viên tàu True Confidence bị tập kích.
Ba thuyền viên trong vụ tàu True Confidence bị tấn công đã khởi hành từ Djibouti về Việt Nam

Ba thuyền viên trong vụ tàu True Confidence bị tấn công đã khởi hành từ Djibouti về Việt Nam

Đại sứ quán Việt Nam tại Ai Cập phối hợp với các cơ quan liên quan hoàn tất các thủ tục để các thuyền viên được về nước nhanh chóng, an toàn.
Bộ Ngoại giao thông tin về việc thuyền viên Việt Nam trên tàu True Confidence bị tấn công trên biển

Bộ Ngoại giao thông tin về việc thuyền viên Việt Nam trên tàu True Confidence bị tấn công trên biển

Theo thông tin sơ bộ, trên tàu có 4 thuyền viên Việt Nam, 1 thuyền viên đã tử vong và 3 thuyền viên trong tình trạng sức khỏe bình thường.
Cảnh sát Nhật Bản đã bắt giữ nghi phạm vụ sát hại công dân Việt Nam tại Higashiomo

Cảnh sát Nhật Bản đã bắt giữ nghi phạm vụ sát hại công dân Việt Nam tại Higashiomo

Một công dân Việt Nam được cho là bị sát hại tại Higashiomo, Shiga, Nhật Bản. Cảnh sát Nhật Bản đã bắt giữ 1 nghị phạm và đang tiếp tục điều tra.
Đại sứ quán Việt Nam tại Anh thông tin về 7 người nhập cư được cho là công dân Việt Nam

Đại sứ quán Việt Nam tại Anh thông tin về 7 người nhập cư được cho là công dân Việt Nam

Đại sứ quán Việt Nam tại Anh và Bắc Ireland thông tin về 7 người nhập cư trong xe tải được cho là công dân Việt Nam tại cảng East Sussex, Vương quốc Anh.
Tìm hiểu các nguyên tắc trong việc lựa chọn thực đơn chiêu đãi đối ngoại

Tìm hiểu các nguyên tắc trong việc lựa chọn thực đơn chiêu đãi đối ngoại

Chiều 22/3, đã diễn ra sinh hoạt chuyên đề với chủ đề 'Các nguyên tắc trong việc lựa chọn thực đơn chiêu đãi đối ngoại'.
Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 2)

Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 2)

Là một quốc gia Đông Nam Á, Indonesia gần gũi với Việt Nam, nhưng nước này có 86% dân số theo Hồi giáo tạo nên khác biệt trong văn hoá giao tiếp.
Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 1)

Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 1)

Là quốc gia Đông Nam Á nên Indonesia gần gũi với Việt Nam, nhưng 86% dân số nước này theo Hồi giáo tạo nên khác biệt trong văn hoá giao tiếp.
Những điều cần biết để không bỡ ngỡ khi đến xứ sở hoa tulip Hà Lan

Những điều cần biết để không bỡ ngỡ khi đến xứ sở hoa tulip Hà Lan

Khi gặp một người Hà Lan bất kì, thật khó để nhận xét về địa vị hay khả năng tài chính của họ thông qua vẻ bề ngoài...
Đôi điều cần biết về văn hóa giao tiếp ở Bỉ - 'trái tim của châu Âu'

Đôi điều cần biết về văn hóa giao tiếp ở Bỉ - 'trái tim của châu Âu'

Cùng khám phá đôi nét về văn hóa giao tiếp và con người Bỉ để hiểu rõ hơn về đất nước được coi là 'trái tim châu Âu' qua bài viết dưới đây!
Những nước nào có Ngày Quốc khánh trong tháng 12?

Những nước nào có Ngày Quốc khánh trong tháng 12?

Trong tháng 12 có 12 quốc gia kỷ niệm Ngày Quốc khánh, bao gồm Romania, Lào, UAE, Thái Lan, Phần Lan, Burkina Faso, Kenya, Bhutan, Niger, Qatar...
Phiên bản di động