| Nhiều nam giới tìm đến liệu pháp testosterone do chức năng tình dục thường suy giảm theo tuổi tác. "Mãn kinh nam" bắt đầu vào giữa tuổi ba mươi. Ảnh: Shutterstock |
Nhờ thời kỳ mãn kinh, hầu như mọi người đều biết tuổi tác ảnh hưởng đến mức độ hormone ở phụ nữ như thế nào. Trong khi vấn đề mãn kinh đã đưa ra 1.000 câu chuyện cười về cơn bốc hỏa, đàn ông có phiên bản riêng của họ. Theo các chuyên gia, tình trạng này được gọi là mãn dục nam, và mặc dù ít xuất hiện trong văn hóa đại chúng, đây là một thực tế y khoa dễ bị hiểu lầm.
Ở phụ nữ, mãn kinh là dấu hiệu kinh nguyệt ngừng lại, buồng trứng ngừng sản xuất trứng và sản xuất estrogen giảm. Giai đoạn mãn kinh ở nữ giới thường xảy ra ở độ tuổi khoảng 50 nhưng có thể sớm hơn.
Tiến sĩ Robert Eckel, giáo sư y khoa danh dự tại Cơ sở Y khoa Anschutz thuộc Đại học Colorado ở tiểu bang Colorado, Hoa Kỳ, cho biết mãn dục nam là tình trạng suy giảm nồng độ testosterone có thể bắt đầu ở tuổi trung niên, sau đó là "sự suy giảm dần dần". “Nó không giống như thời kỳ mãn kinh, vốn chỉ xảy ra trong một khoảng thời gian hữu hạn. Mức testosterone ở nam giới bắt đầu giảm ở độ tuổi giữa ba mươi và tiếp tục giảm với tốc độ trung bình 1,6% mỗi năm.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí y khoa Virulence năm 2016 đã tính toán đến năm 75 tuổi, trung bình mỗi người đàn ông sẽ mất khoảng 30% lượng testosterone mà anh ta có ở tuổi 25.
Testosterone đóng vai trò trong chức năng tình dục, sức khỏe xương, chuyển hóa chất béo, khối lượng cơ và sức mạnh. Nồng độ tăng đột biến ở tuổi vị thành niên khi dậy thì.
Nhưng nồng độ thấp là nguyên nhân gây lo ngại. Nồng độ testosterone thấp đôi khi được gọi là suy sinh dục, và mãn dục nam cũng có thể được gọi là suy sinh dục liên quan đến tuổi tác.
Tiến sĩ Nannan Thirumavalavan, trưởng khoa sức khỏe sinh sản và tình dục nam giới tại Viện tiết niệu thuộc Bệnh viện Đại học ở Cleveland, tiểu bang Ohio, Hoa Kỳ, cho biết không có "câu trả lời hoàn hảo" để phân biệt giữa tình trạng suy giảm bình thường liên quan đến tuổi tác và một vấn đề nghiêm trọng hơn.
Còn theo ông Eckel, phó giáo sư khoa tiết niệu tại Trường Y khoa Đại học Case Western Reserve, các triệu chứng cụ thể nhất là giảm ham muốn tình dục hoặc rối loạn cương dương. Các triệu chứng khác có thể bao gồm khó tập trung, giảm năng lượng hoặc thậm chí là trầm cảm. Ông cũng cho biết “có rất nhiều, rất nhiều thứ có thể gây ra những triệu chứng đó”.
Ở những người đàn ông trẻ tuổi, nồng độ testosterone thấp có thể chỉ ra các vấn đề về tuyến yên hoặc tinh hoàn. Nhưng nồng độ testosterone cũng có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố tương tự liên quan đến bệnh tim mạch, chẳng hạn như béo phì, chất lượng giấc ngủ và ngưng thở khi ngủ .
Eckel cho biết những người mắc bệnh tiểu đường loại 2, một yếu tố nguy cơ tim mạch khác hoặc bệnh thận cũng có xu hướng có mức testosterone thấp hơn, đồng thời nói thêm "cần phải làm rõ rằng, mặc dù có liên quan, nhưng nguyên nhân vẫn chưa rõ ràng".
Các nghiên cứu quan sát đã chỉ ra những người đàn ông có mức testosterone thấp bất thường có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn, nhưng điều đó không giống như việc chỉ ra nguyên nhân và kết quả, Eckel cho biết. “Nguy cơ mắc bệnh tim mạch xảy ra trong những điều kiện đó có hoàn toàn là do mức testosterone thấp hơn không? Chắc chắn là không.”
Theo Eckel, mức testosterone giảm không nhất thiết là mối lo ngại trừ khi nó vượt quá mức suy giảm chức năng tình dục khiêm tốn. Nhưng nếu mức testosterone thấp hơn đi kèm với mất cơ, mệt mỏi quá mức, thiếu máu hoặc rối loạn chức năng tình dục nghiêm trọng, thì bệnh nhân nên được bác sĩ nội tiết đánh giá.
Trong khi các phương pháp điều trị tình trạng testosterone thấp - đôi khi được gọi là "T thấp" - đã được quảng bá rầm rộ trong những năm gần đây, Eckel cho biết các hướng dẫn từ Hiệp hội Nội tiết không hỗ trợ việc xét nghiệm thường quy nồng độ testosterone.
Những hướng dẫn đó nói rằng chỉ số testosterone thấp, không có triệu chứng, không xác định được tình trạng suy sinh dục, và những lợi ích cũng như hậu quả bất lợi của liệu pháp testosterone dài hạn "đối với kết quả quan trọng của bệnh nhân ở những nam giới không có triệu chứng với nồng độ T thấp vẫn chưa rõ ràng".
Đối với nam giới trên 65 tuổi, hướng dẫn đề xuất cung cấp liệu pháp “theo từng cá nhân sau khi thảo luận rõ ràng về các rủi ro và lợi ích tiềm ẩn”.
| Nam giới có thể cải thiện mức testosterone bằng cách giảm cân thừa và áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh. Ảnh: Shutterstock |
Nhiều nam giới tìm đến liệu pháp testosterone vì vấn đề ham muốn tình dục.
“Không có nghi ngờ gì rằng chức năng tình dục suy giảm theo tuổi tác và đó là quá trình lão hóa bình thường”, Eckel nói. Liệu pháp testosterone mang lại “một sự cải thiện khiêm tốn về chức năng tình dục”, ông nói. Nó sẽ không biến một người đàn ông 75 tuổi thành một người 25 tuổi, “nhưng nó tốt hơn một chút”.
Theo Thirumavalavan, một người đàn ông tìm kiếm sự giúp đỡ để điều trị các triệu chứng của tình trạng testosterone thấp có thể bắt đầu bằng cách nói chuyện với bác sĩ chăm sóc chính, bác sĩ tiết niệu hoặc bác sĩ nội tiết để làm một số xét nghiệm.
Tuy nhiên, ông cho biết liệu pháp testosterone không phải là phương pháp điều trị thông thường. Về cơ bản, nó sẽ "tắt tinh hoàn của chính bạn", ngừng sản xuất tinh trùng - một vấn đề đối với những người hy vọng có con. (Testosterone đang được nghiên cứu như một dạng thuốc tránh thai nội tiết tố dành cho nam giới.)
Thirumavalavan cho biết các tác dụng phụ tiềm ẩn khác bao gồm mụn trứng cá và tăng huyết áp .
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ yêu cầu các nhà sản xuất sản phẩm testosterone phải cảnh báo người dùng về nguy cơ tăng cao gây đau tim và đột quỵ.
Tuy nhiên, Eckel lưu ý rằng một nghiên cứu lớn được công bố năm ngoái trên Tạp chí Y học New England cho thấy liệu pháp thay thế testosterone không làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch nghiêm trọng ở nam giới trung niên và lớn tuổi.
Eckel cho biết đây là một bước quan trọng chứng minh việc thay thế testosterone có thể được thực hiện một cách an toàn.
Theo hướng dẫn của Hiệp hội tiết niệu Hoa Kỳ, những người đã từng bị biến cố tim mạch không nên bắt đầu liệu pháp testosterone cho đến ba đến sáu tháng sau đó.
Thirumavalavan cho biết, các chất bổ sung không kê đơn không phải là giải pháp thay thế. Mặc dù thị trường đang bùng nổ, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy các thành phần phổ biến nhất trong chúng có tác dụng, theo một bài đánh giá mà ông đồng viết và được công bố vào năm 2019 trên Tạp chí Y học tình dục.
Nhìn chung, ông cho biết, nam giới có thể cải thiện mức testosterone bằng cách ngủ đủ giấc, giảm cân thừa, ăn uống lành mạnh và tập thể dục.