Thịt trâu gác bếp
Thịt trâu ở vùng núi Tuyên Quang nổi tiếng là sạch và ngọt thịt. Khi trâu được mổ, lấy nguyên thịt nạc, dần cho mềm và ướp với tỏi, ớt, gừng, sả và những gia vị khác, sấy trên than củi hoặc hun khói trên gác bếp. Khi ăn, có thể cuốn thịt trâu khô với lá rau cải, chấm thêm với ma-gi, mù tạt, uống với bia.
Bánh trứng kiến
Nguyên liệu chính làm bánh là trứng non của loài kiến đen, bột gạo nếp và lá cây vả.
Để lấy được trứng kiến người dân phải vào rừng sâu, tìm những tổ kiến to màu đen thường được làm trên những cây cao và dùng lá cây vả để gói. Bánh phải chọn loại lá bánh tẻ, bánh sẽ thơm và mềm hơn lá già.
Trứng kiến sau khi rửa sạch được phi với hành khô. Người ta thường trộn thêm một ít thịt ba chỉ băm nhỏ, lạc, vừng rang, lá kiệu... để nhân bánh thêm ngon và ngậy hơn. Khó có thể nghĩ rằng, trứng kiến có thể chế biến thành món ăn được thế mà món ăn dân dã này lại khiến nhiều người rất tâm đắc.
Bánh gai Chiêm Hóa
Là đặc sản của đồng bào dân tộc Tày, huyện Chiêm Hóa, bánh gai Chiêm Hóa là sản phẩm kết tinh của văn hóa truyền thống kết hợp với công thức chế biến mang đậm nét cổ truyền của người dân nơi đây.
Bánh được tạo ra từ nguyên liệu sẵn có tại địa phương được lựa chọn kỹ càng như: gạo nếp cái hoa vàng, lá gai, thịt mỡ và nhân đỗ xanh, gói bằng lá chuối khô theo phương pháp cổ truyền tạo nên chất lượng thơm ngon và đặc trưng của vùng quê Chiêm Hóa.
Bánh có nhiều thành phần nên khi thưởng thức ta cảm nhận được vị bùi của đậu xanh và dừa, chút ngậy của thịt mỡ, vị ngọt mát, dẻo quánh của gạo nếp, lá gai... Tất cả hương vị hòa trộn khiến thực khách ăn một lần nhớ mãi.
Xôi ngũ sắc
Để làm được món xôi có nhiều màu sắc, bà con thường chọn gạo nếp cái hoa vàng hay gạo nếp nương mới gặt về.
Gạo nếp được vo sạch, ngâm trong nước âm ấm từ 6 - 8 tiếng để đạt độ nở vừa phải. Gạo ngâm xong đãi sạch, rồi được chia thành 5 phần, mỗi phần tương ứng với một màu. Màu đỏ và màu tím được tạo từ cây khẩu đăm (cơm đen), khẩu đeng (cơm đỏ). Hai loại cây này rửa sạch, giã nhỏ, đun sôi rồi lọc lấy nước để ngâm gạo. Sau 4 - 5 tiếng vớt gạo ra cho ráo nước.
Muốn xôi màu vàng bà con dùng nghệ giã nát hoặc mài trên cành cây cọ cho nhỏ mịn rồi trộn với gạo nếp đã ngâm kỹ. Xôi màu xanh, được tạo từ lá gừng tươi giã nát lọc lấy nước cốt. Cuối cùng là màu trắng là màu của gạo nếp cái hoa vàng.
Cá chiên sông Lô
Từng được mệnh danh “ngũ quý hà thủy”, một trong 5 loại cá tiến vua hiếm có khó tìm cùng với các loại cá: dầm xanh, anh vũ, cá quất, cá bỗng. Cá sống ở những vùng nước sâu, nhiều ghềnh đá, nước chảy xiết. Cá này chỉ có 1 xương trụ, không có xương dăm, tỷ lệ thịt rất cao.
Cá chiên được nhiều người ưa thích nhờ chất lượng thịt cá thơm ngon, săn chắc và giàu dinh dưỡng. Thịt cá màu vàng óng như sát nghệ, dẻo quánh. Canh cá chiên ăn kèm với bún, hành lá, rau thơm, thì là, nấm kim châm, rau cải ngọt, hoa chuối thái rối và chấm nước mắm ớt cay.
Măng khô Tuyên Quang
Măng khô Tuyên Quang là món quà hương rừng tinh tuý của mảnh đất miền núi, từ xưa đến nay đã nổi tiếng về độ ngon, sở hữu giá trị dinh dưỡng cao. Từ măng nứa, măng tre, măng mai… có thể chế biến thành nhiều món như măng xào, măng cuốn, măng nhồi thịt, măng đắng luộc chấm mẻ… Món nào cũng có hương vị riêng, đậm đà, khó quên. Măng còn để ngâm chua, xào cùng thịt trâu, một món ăn rất đặc biệt của đồng bào dân tộc vùng núi cao.
Gỏi cá bỗng sông Lô
Gỏi cá bỗng sông Lô chỉ có ở vùng đất này và cũng chỉ nơi đây mới mang lại hương vị đặc trưng cho người thưởng thức. Gỏi cá Tuyên Quang không dùng thính gạo mà dùng chính xương cá băm nhỏ rang vàng, cán mịn rồi trộn đều với lạc rang giã rối, ăn cùng những lát cá thái mỏng kèm theo gia vị, rau thơm và các loại lá rừng nước sốt gia vị sánh ngọt hấp dẫn, thích thú vô cùng.
Cá bỗng để chế biến món gỏi phải là cá nuôi được 1,5-2 năm, khối lượng đạt 2,5-3kg, thịt chắc.
Bưởi Xuân Vân
Cùng với cam sành Hàm Yên, bưởi Xuân Vân thuộc xã Xuân Vân (Yên Sơn) được Viện Sở hữu Trí tuệ Quốc tế xếp ở Top 10 thương hiệu, nhãn hiệu nổi tiếng. Bưởi Xuân Vân cho thu hoạch từ tháng 9 đến tháng 11 hàng năm.
Nét nổi bật của loại bưởi này là loại quả to, vỏ mỏng, múi dày, vị ngọt mát, mọng nước, khi bóc hạt tép đều, khô đanh không dính tay. Bưởi Xuân Vân là loại quả có nhiều chất dinh dưỡng, có lợi cho sức khỏe người sử dụng.
Lê Hồng Thái (Na Hang)
Nằm ở độ cao trên 1.000 mét so với mặt nước biển, xã Hồng Thái (Na Hang) có khí hậu quanh năm mát mẻ và nức tiếng là mảnh đất có nhiều hoa thơm, quả ngọt. Với những thuận lợi đó là điều kiện lý tưởng cho việc phát triển cây lê đặc sản.
Lê Hồng Thái có vị ngọt thanh, thơm và rất giòn. Vừa qua, Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản tỉnh vừa hỗ trợ dán tem truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm lê Hồng Thái.
| Trong dịp đón nhận Bằng ghi danh “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại và Lễ hội thành Tuyên năm 2022, từ ngày 2-4/9, tỉnh Tuyên Quang tổ chức trưng bày, giới thiệu ẩm thực của các địa phương trong tỉnh và một số tỉnh bạn tại Trung tâm Văn hóa, Thể thao thanh thiếu nhi tỉnh. |