Ốc bươu vàng Nam Mỹ có khả năng mọc lại mắt

Một loài ốc nước ngọt ở Nam Mỹ mới được phát hiện có khả năng mọc lại mắt hoàn chỉnh sau khi bị cắt bỏ.

Con ốc bươu vàng có khả năng đặc biệt mọc mắt mới sau khi được phẫu thuật cắt bỏ. Hai tháng sau khi cắt cụt, con mắt mới (bên phải) trông rất giống với con mắt không bị thương (ảnh trái). (Nguồn: Science News)

Khả năng đặc biệt này của ốc bươu vàng (Pomacea canaliculata) được nhóm nghiên cứu của nhà sinh học Alice Accorsi công bố ngày 6/8 trên tạp chí Nature Communications, mở ra hướng mới trong điều trị các bệnh lý và chấn thương mắt ở người.

More from WVR
Xe ô tô điện ít hỏng hơn xe xăng?

Bà Accorsi, hiện làm việc tại Đại học California, Davis (Mỹ), cho biết con mắt mới có thể mọc lại trong chưa đầy một tháng, nhưng phải mất khoảng 3 tháng để kết nối hoàn toàn với não bộ và khôi phục thị lực.

Giáo sư Alejandro Sánchez Alvarado thuộc Viện nghiên cứu Stowers, người từng hướng dẫn bà Accorsi, nhận xét: "Con người không thể tái tạo các bộ phận của mắt đã tổn thương, càng không thể mọc lại toàn bộ con mắt".

Điểm đặc biệt là mắt của loài ốc này có cấu trúc kiểu "máy ảnh" - gồm giác mạc, thủy tinh thể và võng mạc - tương tự mắt người. Ngoài ra, cả ốc và con người đều sử dụng những gene giống nhau để hình thành mắt, trong đó có gene PAX6.

Khi nhóm nghiên cứu vô hiệu hóa gene này bằng kỹ thuật CRISPR/Cas9, ốc không phát triển được mắt, gần như không thể di chuyển hay kiếm ăn, dù vẫn sống sót nếu được cho ăn. Điều này cho thấy, PAX6 có thể đóng vai trò quan trọng với cả sự phát triển thần kinh.

Đây cũng là lần đầu tiên các nhà khoa học xây dựng được dòng ốc biến đổi gene phục vụ nghiên cứu trong thời gian ngắn - chỉ vài năm, thay vì hàng chục năm như thông thường.

Dù việc tái tạo mắt ở người vẫn còn xa vời, các nhà nghiên cứu tin rằng, ốc bươu vàng có thể giúp hé lộ những cơ chế sinh học tiềm tàng.

Bác sĩ nhãn khoa Henry Klassen (Đại học California, Irvine) cho rằng, phát hiện này là một tín hiệu đáng mừng: "Ít nhất chúng ta có thể bắt đầu đặt câu hỏi: Vướng mắc nằm ở đâu? Liệu con người có đi theo một con đường tương tự không và có những gene nào can thiệp hoặc ngăn chặn quá trình tái tạo đó"?.

Theo bà Accorsi, bí mật có thể nằm ở các "công tắc phân tử" - cơ chế kiểm soát thời điểm và vị trí gene được kích hoạt. Có thể con người cũng có những công tắc như vậy nhưng chưa biết cách sử dụng, hoặc có thể loài người không có những cơ chế đó.

Giáo sư Sánchez Alvarado ví von: "Vấn đề là phải hiểu được bản nhạc của sự tái tạo ở ốc, rồi phiên dịch lại bản nhạc đó. Dàn nhạc thì giống nhau - là các gene - nhưng cần tìm đúng người chỉ huy".