Phát huy sức mạnh mềm văn hóa trong thời kỳ hội nhập

QUỲNH VŨ
Sức mạnh mềm không còn là một khái niệm mà đã và đang dần trở thành chiến lược phát triển của nhiều quốc gia trên thế giới.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập sâu rộng với xu thế hợp tác, hòa bình thì việc sử dụng sức mạnh mềm để nâng cao uy tín, vị thế quốc gia trên trường quốc tế ngày càng được coi trọng. Trong đó, câu chuyện phát triển sức mạnh mềm văn hóa được đặc biệt quan tâm. Thậm chí sức mạnh mềm văn hóa đang là nhân tố cơ bản tăng sức cạnh tranh giữa các quốc gia, chi phối các yếu tố chính trị, kinh tế cũng như chính sách ngoại giao của từng quốc gia.

Phát huy sức mạnh mềm văn hóa trong thời kỳ hội nhập
Một chương trình biểu diễn văn hóa Hàn Quốc tại Việt Nam. Hàn Quốc là quốc gia đặt phát triển văn hóa thành một trong những chính sách trọng điểm của Nhà nước. (Nguồn: Cinet)

1. Sức mạnh mềm là khái niệm được Giáo sư người Mỹ Joseph Nye đưa ra đầu thập niên 90 của thế kỷ 20, được hiểu là khả năng tạo sức hấp dẫn, lôi cuốn, thu hút để các nước khác tự nguyện thay đổi hành vi, chính sách phù hợp với điều mà mình muốn, thay vì cưỡng bức thông qua sức mạnh kinh tế và quân sự.

Cũng trong hệ thống lý luận sức mạnh mềm của Joseph Nye thì sức mạnh mềm văn hóa là một loại sức mạnh mềm có sức hấp dẫn, thu phục, khả năng ảnh hưởng, lôi cuốn của một quốc gia đối với các quốc gia khác bằng các giá trị văn hóa tinh thần, hệ tư tưởng được thực hiện thông qua các phương thức mang tính phi cưỡng chế nhằm đạt được các mục tiêu chiến lược của quốc gia đó trong quan hệ quốc tế.

Sức mạnh mềm văn hóa ngầm được hiểu như một loại quyền lực hoặc một thực lực quy định hành vi của chủ thể truyền bá tới đối tượng tiếp nhận thông qua phương thức truyền bá không mang tính cưỡng chế như sức mạnh cứng.

Nhìn ra các nước trong khu vực và trên thế giới, nhiều nước đã sớm thành công trong phát triển sức mạnh mềm văn hóa, đưa hình ảnh quốc gia trở nên hấp dẫn hơn trong mắt bạn bè quốc tế. Mỹ là một ví dụ điển hình nhất trong việc sử dụng văn hóa như một quyền lực nhằm gia tăng vị thế, ảnh hưởng đối với thế giới thông qua ngành công nghiệp giải trí như âm nhạc, điện ảnh.

Ở khu vực châu Á, Hàn Quốc là nước dành nhiều nguồn lực cho phát triển văn hóa, đưa văn hóa trở thành một ngành công nghiệp gắn với các mục tiêu chính trị, đối ngoại. Chỉ trong vài chục năm, hình ảnh đất nước Hàn Quốc đã lan tỏa rộng khắp trong khu vực và trên cả thế giới. Hai ngành công nghiệp lớn mạnh nhất trong văn hóa Hàn Quốc chính là điện ảnh và âm nhạc.

Thông qua các tác phẩm nghệ thuật, Hàn Quốc nâng cao được vị thế của mình và chứng minh sức hấp dẫn của văn hóa xứ sở kim chi. Các nước như Pháp, Italy, Nhật, Trung Quốc, Singapore... đều là các quốc gia coi trọng yếu tố văn hóa, xem văn hóa là chiếc cầu nối hữu hiệu để quáng bá sức mạnh, vị thế, hình ảnh dân tộc đến với bạn bè quốc tế.

Phát huy sức mạnh mềm văn hóa trong thời kỳ hội nhập
Chủ tịch Đại hội đồng Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) Simona-Mirela Miculescu trong chuyến tham quan Di sản thế giới Quần thể danh thắng Tràng An, tháng 4/2024. (Ảnh: Anh Tuấn)

2. Đối với Việt Nam, sức mạnh mềm của văn hóa được hiểu là khả năng phát huy các giá trị văn hóa vật chất cũng như tinh thần trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc, giúp lan tỏa các giá trị văn hóa dân tộc đến với nhiều quốc gia trên thế giới.

Trong lịch sử dựng nước và giữ nước, sức mạnh mềm văn hóa thể hiện ở hình ảnh một dân tộc có tinh thần yêu nước quật cường, các giá trị của lòng vị tha, tinh thần đùm bọc, khoan dung giàu sức thuyết phục. Tinh thần và lối ứng xử này đã được đúc kết trong “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi: “Đem đại nghĩa để thắng hung tàn/ Lấy chí nhân để thay cường bạo”. Hiện nay, sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam còn nằm trong sự nhạy bén, dễ dàng hội nhập, thích nghi và tiếp thu có chọn lọc những cái mới từ các nền văn hóa khác.

Cha đẻ của học thuyết “sức mạnh mềm”, Giáo sư Joseph Nye khi tới Việt Nam đã nhận định: Những điểm làm nên sức hấp dẫn nhất của sức mạnh mềm Việt Nam là tinh thần tự chủ, độc lập dân tộc, chính sách phát triển kinh tế và nền văn hóa, trong đó ông đặc biệt nhấn mạnh rằng, văn hóa Việt Nam luôn hấp dẫn và có sức lôi cuốn các nước phương Tây.

Không chỉ các giá trị tinh thần, văn hóa Việt Nam còn thể hiện phong phú ở một hệ thống các di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh độc đáo tạo ra một nền văn hóa đa dạng, giàu bản sắc. Việt Nam hiện có 8 di sản văn hóa thế giới, 15 di sản văn hóa phi vật thể, 10 di sản tư liệu, 11 khu dự trữ sinh quyển thế giới, ba công viên địa chất toàn cầu, 9 khu ramsar được UNESCO công nhận và ghi danh.

Cả nước có khoảng 40.000 di tích và gần 70.000 di sản văn hóa phi vật thể đã được kiểm kê, trong đó có 130 di tích quốc gia đặc biệt, 3633 di tích quốc gia, 571 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 294 hiện vật, nhóm hiện vật là bảo vật quốc gia. Ngoài ra, chúng ta còn có 200 bảo tàng gồm 127 bảo tàng công lập và 73 bảo tàng ngoài công lập, trong đó lưu trữ và trưng bày trên 4 triệu tài liệu, hiện vật đặc biệt quí hiếm.

Hiện nay, cả nước có gần 2000 nghệ nhân nhân dân và nghệ nhân ưu tú nắm giữ các tinh hoa cũng như bí quyết thực hành các loại hình di sản văn hóa. Đây có thể nói là nguồn tài nguyên vô tận, phong phú làm nền tảng phát huy sức mạnh mềm văn hóa, làm cho văn hóa Việt có sức ảnh hưởng, hấp dẫn.

Đặc sắc hương vị phở 3 miền tại Festival Phở 2024
Ngày 9/8, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 2326/QĐ-BVHTTDL công bố đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với “Tri thức dân gian Phở Nam Định tỉnh Nam Định”. (Ảnh: Diệu Linh)

Đại hội XIII của Đảng xác định: “Xây dựng, phát huy yếu tố văn hóa để thực sự là đột phá phát triển kinh tế xã hội, hội nhập quốc tế”. Chiến lược phát triển văn hóa tầm nhìn 2030 của Chính phủ cũng nêu rõ mục tiêu: “Phấn đấu các ngành công nghiệp văn hóa đóng góp 7% GDP”. Tại Hội nghị văn hóa toàn quốc Tháng 11/2021, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Quan tâm hơn nữa đến việc bảo tồn, tôn tạo và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của các vùng miền, của đồng bào các dân tộc, kết hợp với tiếp thu tinh hoa văn hóa của thời đại. Phát triển sức mạnh mềm của văn hóa Việt Nam, góp phần nâng cao sức mạnh tổng hợp quốc gia trong thời gian tới”.

Trong những năm trở lại đây, văn hóa đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Chúng ta đã thực hiện nhiều chủ trương đổi mới, chủ động mở cửa hợp tác văn hóa với nhiều nước, mở cửa thị trường văn hóa, thay đổi tư duy của nhà quản lý và người dân về phát triển văn hóa, đa dạng hóa các hình thức ngoại giao văn hóa…Văn hóa Việt Nam có sự lan tỏa mạnh mẽ trên trường quốc tế.

Tuy nhiên, cũng cần phải thừa nhận, so với nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới, sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam còn hạn chế. Chúng ta chưa tận dụng hết những tiềm năng và thế mạnh của văn hóa trong phát triển đất nước. Nền công nghiệp văn hóa mới chỉ bắt đầu, chưa rõ nét và còn nhiều bất cập.

Khai màn chuỗi hoạt động quảng bá văn hoá Việt Nam tại Liên bang Nga
Khai màn chuỗi hoạt động quảng bá văn hoá Việt Nam tại Liên bang Nga. (Nguồn: TTXVN)

3. Chúng ta đã có chiến lược phát triển văn hóa, với những mục tiêu cụ thể. Tuy nhiên, để phát triển sức mạnh mềm văn hóa cần phải có một quá trình và cần phải hiện thực hóa tốt hơn về mọi mặt. Vì vậy, trong thời gian tới chúng ta cần tập trung vào một số nội dung sau:

Một là, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách về văn hóa, rà soát, điều chỉnh, bổ sung các quy hoạch, kế hoạch phát triển văn hóa phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới.

Hai là, cần được đẩy mạnh công tác nghiên cứu, lý luận, tổng kết thực tiễn cũng, từ đó tiếp thu kinh nghiệm của các nước trên thế giới trong việc hoàn thiện các chủ trương đường lối về phát huy sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam.

Ba là, gắn chặt phát triển văn hóa với bảo vệ an ninh quốc gia thông qua ngoại giao văn hóa, để tăng sức hút của văn hóa Việt Nam nhằm cảm hóa, tạo ra các mối quan hệ quốc tế thân thiện, gần gũi, từ đó nâng cao uy tín, vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.

Bốn là, cần có chính sách hợp lý với kiều bào để mỗi người Việt ở nước ngoài trở thành một cây cầu nối văn hóa, giúp quảng bá rộng rãi, sâu sắc các giá trị văn hóa để thu hút các tổ chức, cá nhân người nước ngoài đến công tác, làm ăn, du lịch, định cư tại Việt Nam, làm cho các giá trị văn hóa Việt ngày càng được phổ biến, lan tỏa trong cộng đồng quốc tế. Đây là cách sử dụng sức mạnh mềm văn hóa trong gìn giữ hòa bình, ngăn ngừa các nguy cơ mất ổn định chính trị.

Với lợi thế của một nền văn hóa phong phú, giàu bản sắc, để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp với bạn bè quốc tế từ quá khứ đến hôm nay, việc phát huy sức mạnh mềm văn hóa là một chiến lươc đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta với mục tiêu xây dựng, phát triển, bảo vệ tổ quốc. Các giá trị văn hóa Việt Nam đã và đang là nguồn lực và động lực to lớn để phát triển đất nước.

Phát huy vai trò ngọn cờ đầu trong công tác ngoại giao văn hoá

Phát huy vai trò ngọn cờ đầu trong công tác ngoại giao văn hoá

Quyền Vụ trưởng Vụ Ngoại giao Văn hóa và UNESCO Lê Thị Hồng Vân không giấu nổi niềm tự hào và xúc động chia sẻ ...

Để kiều bào phát huy tốt vai trò là sứ giả văn hóa và ngôn ngữ Việt

Để kiều bào phát huy tốt vai trò là sứ giả văn hóa và ngôn ngữ Việt

Việc giữ gìn, bảo tồn, phát triển bản sắc văn hóa và truyền thống dân tộc trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài ...

Bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Chăm trong thời kỳ hội nhập và phát triển đất nước

Bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Chăm trong thời kỳ hội nhập và phát triển đất nước

Là chủ đề của Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm lần thứ VI diễn ra tại Ninh Thuận từ ngày 27-29/9.

Giao lưu văn hóa Việt Nam-Thụy Điển, tôn vinh sức mạnh của văn chương

Giao lưu văn hóa Việt Nam-Thụy Điển, tôn vinh sức mạnh của văn chương

Tối 9/10, trước thềm công bố giải thưởng Nobel Văn học 2024, Hội thảo Văn học Thụy Điển đã được Đại sứ quán Thụy Điển ...

Bảo tồn, phát huy di sản văn hoá gắn với phát triển du lịch: Bài học kinh nghiệm từ Hàn Quốc

Bảo tồn, phát huy di sản văn hoá gắn với phát triển du lịch: Bài học kinh nghiệm từ Hàn Quốc

Với bề dày lịch sử khoảng 5.000 năm, bất chấp lịch sử đầy biến động thăng trầm, Hàn Quốc hiện là một trong những quốc ...

Bài viết cùng chủ đề

Ngoại giao văn hóa

Đọc thêm

Báo Lào: Thời cơ vàng để Việt Nam tăng tốc, vươn mình phát triển

Báo Lào: Thời cơ vàng để Việt Nam tăng tốc, vươn mình phát triển

Đó là nhận định về giai đoạn, thời cơ vàng phát triển hiện nay của Việt Nam trong bài viết trên ấn phẩm điện tử của tờ Pasaxon của Lào ...
Sửa Pháp lệnh Dân số: Từ hôm nay (3/6), vợ chồng được tự quyết định số con

Sửa Pháp lệnh Dân số: Từ hôm nay (3/6), vợ chồng được tự quyết định số con

Chiều 3/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết thông qua dự án Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số.
Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam chỉ đáp ứng khoảng 10% nhu cầu trong nước

Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam chỉ đáp ứng khoảng 10% nhu cầu trong nước

Ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam vẫn chỉ đáp ứng khoảng 10% nhu cầu linh kiện cho thị trường trong nước và đây là một thách thức lớn.
Sắp diễn ra hai Triển lãm lớn về công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp chế tạo

Sắp diễn ra hai Triển lãm lớn về công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp chế tạo

Triển lãm kép về công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp chế tạo diễn ra từ ngày 6-8/8 tại Hà Nội dự kiến quy tụ hơn 200 doanh nghiệp đến ...
Năm loại nước ép củ quả chống nắng từ bên trong

Năm loại nước ép củ quả chống nắng từ bên trong

Nước ép cà rốt, cà chua hay lựu được ví như 'lá chắn' nội sinh giúp chống nắng cho da, tăng sinh collagen, làm chậm tốc độ lão hóa.
Panama: Biến đổi khí hậu, một hòn đảo có nguy cơ biến mất do nước biển dâng cao

Panama: Biến đổi khí hậu, một hòn đảo có nguy cơ biến mất do nước biển dâng cao

Những con đường trên đảo Gardi Sugdub ở Panama từng tràn ngập tiếng cười của trẻ em nhưng giờ đây lại im ắng do hầu hết cư dân đã rời ...
Việt Nam xứng đáng được du khách quốc tế biết tới nhiều hơn nữa

Việt Nam xứng đáng được du khách quốc tế biết tới nhiều hơn nữa

Đây chính là khẳng định của Molly Tooland - một ký giả tự do, viết trên thời báo điện tử lâu đời Express của Anh về trải nghiệm du lịch Việt Nam.
Sống lại ký ức lịch sử qua du lịch yêu nước

Sống lại ký ức lịch sử qua du lịch yêu nước

Du lịch yêu nước sẽ thực sự hiệu quả nếu được đầu tư vào câu chuyện truyền cảm hứng và trải nghiệm sống động, đặc biệt hướng tới thế hệ trẻ.
Lễ hội trái cây Nam Bộ 2025: Giữ hồn quê trong nhịp sống hội nhập

Lễ hội trái cây Nam Bộ 2025: Giữ hồn quê trong nhịp sống hội nhập

Lễ hội trái cây Nam Bộ 2025 tại Suối Tiên tôn vinh nông sản, đưa hồn quê Việt lan tỏa trên hành trình hội nhập toàn cầu.
Việt Nam - Điểm đến châu Á tuyệt đẹp trong mắt du khách Anh

Việt Nam - Điểm đến châu Á tuyệt đẹp trong mắt du khách Anh

Việt Nam được báo Anh ngợi khen là điểm đến châu Á tuyệt đẹp với ẩm thực đặc sắc, cảnh quan ấn tượng và nhiều trải nghiệm khó quên cho du khách.
Ấn tượng BST lấy cảm hứng từ đại dương và Nam Phương Hoàng hậu tại Lễ hội du lịch Hà Nội năm 2025

Ấn tượng BST lấy cảm hứng từ đại dương và Nam Phương Hoàng hậu tại Lễ hội du lịch Hà Nội năm 2025

Hai BST của nhà thiết kế Châu Loan đã gây ấn tượng đặc biệt tại Lễ hội du lịch Hà Nội năm 2025 với chủ đề 'Trải nghiệm Hà Nội 2025', khai mạc ngày 30/5.
Khai trương đường bay thẳng Nha Trang - Busan, kết nối Hàn Quốc với điểm du lịch nổi tiếng Việt Nam

Khai trương đường bay thẳng Nha Trang - Busan, kết nối Hàn Quốc với điểm du lịch nổi tiếng Việt Nam

Vietnam Airlines chính thức khai trương đường bay thẳng giữa thành phố Busan (Hàn Quốc) và thành phố biển Nha Trang (Việt Nam) từ ngày 1/6.
Cơ hội hòa mình vào không gian âm nhạc tuyệt vời cùng nữ nghệ sĩ trẻ người Pháp gốc Brazil Luiza

Cơ hội hòa mình vào không gian âm nhạc tuyệt vời cùng nữ nghệ sĩ trẻ người Pháp gốc Brazil Luiza

Khán giả Hà Nội sẽ có cơ hội hòa mình vào không gian âm nhạc tuyệt vời cùng Luiza – nữ nghệ sĩ trẻ người Pháp gốc Brazil với giọng hát đầy mê hoặc.
Sáng tạo xưa không bị lãng quên

Sáng tạo xưa không bị lãng quên

Nhóm tác giả đã kỳ công khảo cứu, tuyển chọn và giới thiệu 30 kỹ thuật và công nghệ tiêu biểu từng hiện diện trên đất Việt trước thế kỷ XX.
Quảng bá văn học Ba Lan đã được dịch sang tiếng Việt trong nhiều thập kỷ

Quảng bá văn học Ba Lan đã được dịch sang tiếng Việt trong nhiều thập kỷ

Chiều 28/5, Triển lãm sách và thảo luận mang tên ‘Văn học Ba Lan tại Việt Nam’ được tổ chức tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám, Hà Nội.
Đoàn múa nổi tiếng của Ấn Độ biểu diễn tại Việt Nam

Đoàn múa nổi tiếng của Ấn Độ biểu diễn tại Việt Nam

Nhằm trao đổi văn hóa giữa hai nước, đoàn múa Mudra Creation đến thăm Việt Nam và dự kiến có các buổi diễn ở Hải Phòng, Hà Nội và Lạng Sơn từ 28-31/5.
Cẩm nang hữu ích dành cho những người yêu văn hoá Italy

Cẩm nang hữu ích dành cho những người yêu văn hoá Italy

Bộ sách Văn hóa Ý được phát hành tại Việt Nam gồm 4 cuốn: Bản sắc văn hóa Ý, Lược sử thời trang Ý, Ngôn ngữ cử chỉ của người Ý, Vị đắng trong ẩm ...
‘Trồng người’ bằng nghệ thuật

‘Trồng người’ bằng nghệ thuật

Bắt tay giữa giáo dục và văn hóa - đó không chỉ là một hướng đi, mà là một cách để 'trồng người' bằng nghệ thuật...
Huế: Hoàn thiện và triển khai phương án bảo vệ chi tiết từng bảo vật trong tháng 6

Huế: Hoàn thiện và triển khai phương án bảo vệ chi tiết từng bảo vật trong tháng 6

Theo lãnh đạo UBND TP. Huế, sẽ hoàn thiện và triển khai phương án bảo vệ chi tiết từng bảo vật ngay trong tháng 6/2025.
Báo động công tác bảo tồn di sản thế giới trước đe dọa sa mạc hóa ở Oualata, Mauritania

Báo động công tác bảo tồn di sản thế giới trước đe dọa sa mạc hóa ở Oualata, Mauritania

Oualata, thị trấn cổ bên rìa sa mạc Sahara, đang chật vật giữ gìn kho di sản viết tay hàng thế kỷ giữa hiểm họa sa mạc hóa và thời tiết khắc nghiệt.
Bảo vệ di sản: Đừng để mất 'bò' rồi cho là... 'chuyện hy hữu'

Bảo vệ di sản: Đừng để mất 'bò' rồi cho là... 'chuyện hy hữu'

Bảo vệ di sản đúng là cần phải nâng cao ý thức trách nhiệm của người dân. Nhưng đó không phải và không thể là cách duy nhất.
Người trẻ nỗ lực kéo nghệ thuật Chèo tiến gần nhịp sống hiện đại

Người trẻ nỗ lực kéo nghệ thuật Chèo tiến gần nhịp sống hiện đại

Chèo - loại hình nghệ thuật truyền thống từng gắn bó mật thiết với văn hóa Việt, nay lại đứng trước thử thách để gần gũi hơn với giới trẻ.
UNESCO đồng hành cùng các địa phương sở hữu di sản thế giới tại Việt Nam

UNESCO đồng hành cùng các địa phương sở hữu di sản thế giới tại Việt Nam

Giám đốc Trung tâm Di sản thế giới Lazare Eloundou Assomo đánh giá cao công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản ở Huế và Quảng Ninh.
Ngai vàng Huế tạm rời Điện Thái Hòa để bảo quản an toàn trong thời gian trùng tu

Ngai vàng Huế tạm rời Điện Thái Hòa để bảo quản an toàn trong thời gian trùng tu

Ngai vàng tại Điện Thái Hòa đã được đưa về kho bảo quản, đồng thời thay bằng bản phục chế để phục vụ tham quan.
Phiên bản di động