Quả bom nước giữa lòng Iraq

Đập Mosul trên sông Tirgris của Iraq đang dần bị xói mòn. Nếu đập Mosul vỡ, hậu quả còn thảm khốc hơn so với mối nguy từ sự lộng hành của Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
qua bom nuoc giua long iraq Đức giúp Iraq tái thiết cơ sở hạ tầng sau cuộc chiến chống IS
qua bom nuoc giua long iraq Iraq: Đánh bom liều chết, gần 20 người thương vong

Từ giữa thế kỷ trước, các chính phủ trong khu vực đã xây dựng nhiều công trình để kiểm soát dòng chảy hai con sông lớn của văn minh Lưỡng Hà là Tigris và Euphrates. Năm 1975, Syria và Thổ Nhĩ Kỳ hoàn thành các con đập trên sông Euphrates, giữ lại nước khiến hàng chục nghìn nông dân Iraq điêu đứng vào mùa khô. Ngay sau đó, Ankara bắt đầu khảo sát xây dựng đập ở phía Bắc biên giới, nơi họ chia sẻ với Iraq dòng sông Tigris. Trước thực tế đó, chính quyền Saddam Hussein đã tung ra một chương trình phát triển cơ sở hạ tầng cực kỳ tham vọng, trọng tâm là dự án xây đập thủy điện trên cả hai sông Tigris và Euphrates mà họ gọi là al-Jezzeera (bán đảo).

Đập hỏng từ móng

Các chuyên gia phương Tây đã được mời để khảo sát địa điểm nhưng không dễ tìm ra địa hình phù hợp. Nước trong hồ chứa tạo ra áp lực rất lớn và chỉ đá rắn mới có thể ngăn chặn sự rò rỉ bên dưới đập. Cuối cùng, các kỹ sư đã tìm ra một khu vực phía Bắc thành phố Mosul, nhưng báo cáo lại chưa phản ánh đầy đủ về thực trạng nền đất. Khu vực lòng đất  này có chứa anhydrit, macnơ và đá vôi xen kẽ với thạch cao sẽ hòa tan khi gặp nước. Đập được xây dựng trên loại đá này có thể xảy ra hiện tượng bị phong hóa đặc trưng của miền núi đá vôi khi bị nước chảy xói mòn (karstification). Do đó, móng đập sẽ bị xuyên thủng. Năm 1981, Saddam Hussein ra lệnh khởi công và ba năm sau, công trình hoàn thành. Đến năm 1985, các hồ nhanh chóng chứa đầy nước.

qua bom nuoc giua long iraq
Đập Mosul. (nguồn: CNN)

Tuy nhiên, Nadhir al-Ansari, kỹ sư thực hiện cuộc kiểm tra của Bộ Tài nguyên nước cho biết, một thời gian ngắn sau đó, họ đã bị sốc khi phát hiện những hố sụt hình thành xung quanh đập và hồ chứa, bắt đầu có hiện tượng sủi bọt lên trên bờ hạ lưu. Chính phủ Iraq đã tìm cách khắc phục bằng cách bơm vữa lỏng vào lòng đất, những lỗ hổng và kiểm soát rò rỉ song song với việc triển khai xây đập Badush cách Mosul 16km. Tuy nhiên, đến năm 1990, khi Badush đã hoàn thiện 40%, việc thi công bị dừng theo lệnh của Saddam để tập trung nguồn lực tấn công Kuwait. Sau khi Mỹ và đồng mình đẩy lùi được quân đội Iraq khỏi Kuwait, thiết bị dùng để xây dựng Badush bị phá hủy. Công trình lại càng không thể tiếp tục khi Iraq kiệt quệ do lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc sau khi Hiệp hội Năng lượng nguyên tử quốc tế cáo buộc quốc gia này có kho dự trữ nguyên liệu hạt nhân gần Badush.

Thảm họa nhân đạo

Ba năm sau khi đưa quân vào Iraq năm 2003, Mỹ đầu tư ngân sách đánh giá lại đập Mosul. Báo cáo đầu tiên nhận định đây là con đập nguy hiểm nhất thế giới và dự báo "thảm họa nhân đạo hàng loạt". Nhiều báo cáo sau này của các kỹ sư thuộc quân đội Mỹ cũng khẳng định rằng đập Mosul “có nguy cơ hư hại cao hơn mọi người vẫn nghĩ” và từ 500.000 - 1,47 triệu người Iraq sẽ thiệt mạng vì những đợt sóng cồn ở sông Tigris nếu không kịp sơ tán. Quan chức Iraq dè dặt với nhận định đó nhưng do áp lực từ phía Mỹ, họ đã đồng ý hạ độ sâu tối đa của hồ chứa khoảng 30 feet (9,14m) nhằm giảm áp lực cho các thành đập và hiện đại hóa các trang thiết bị kiểm soát đáy hồ. Năm 2011, Chính phủ Iraq đã chọn công ty Trevi S.p.A của Italy để bắt đầu tái tạo đập Mosul nhưng các cuộc thảo luận thất bại khi Trevi từ chối những yêu cầu quá sức mà Baghdad đưa ra.

Mọi chuyện tưởng chừng rơi vào im lặng cho đến khi IS chiếm đóng đập Mosul vào ngày 17/8/2014. Việc kiểm soát con đập này đồng nghĩa với việc có quyền quyết định dòng chảy đến thành phố cùng tên - nơi có hai triệu dân sống, đồng thời là nguồn sống của hàng triệu người dân ven sông. Lập tức Phó Tổng thống Mỹ khi đó là Joe Biden đã gọi điện cho Masoud Barzani, người đứng đầu khu tự trị người Kurd, yêu cầu phải lập tức chiếm lại đập. Họ lo ngại phiến quân sẽ bơm đầy nước, xả đập nhấn chìm các thành phố. Mười ngày sau, dưới sự yểm trợ của quân đội Mỹ, người Kurd đã tái chiếm thành công đập Mosul. Nhờ sự kiện này mà người ta đã có dịp kiểm tra để đưa ra cảnh báo về đập nước lớn nhất Iraq.

qua bom nuoc giua long iraq
Một công nhân đang sửa chữa đập Mosul, tháng 2/2016.(Nguồn: Reuters)

Theo Azzam Alwash - kỹ sư dân sự người Mỹ gốc Iraq đã có thời gian làm cố vấn cho dự án này, con đập hơn 30 tuổi không xuống cấp ở kết cấu công trình (minh chứng là trong chiến tranh Vùng Vịnh, địa điểm trên vẫn nguyên vẹn sau khi bị máy bay Mỹ ném bom) mà bị đặt sai vị trí khi nằm trên một nền đất xói mòn. Để giữ cho nó ổn định, hàng trăm công nhân phải liên tục bơm hỗn hợp xi măng vào mặt đất tránh việc lớp đá bên dưới sẽ bị rửa sạch, gây chìm và vỡ đập. IS đã phá hủy phần lớn thiết bị kỹ thuật, vốn dĩ đã không còn đầy đủ sau những cuộc không kích của Mỹ hồi đầu thế kỷ này. Trong thời gian chiếm đóng, IS đã kiếm được hàng triệu USD từ việc đánh thuế điện do các tua-bin của đập Mosul chính là nguồn cung cho cả thành phố. Sau đó, các quan chức người Kurd có ý định đóng cửa các tua-bin, nhưng phía Mỹ phản đối vì cho rằng điều này sẽ khiến tăng nước vào hồ chứa.

Tháng 2/2015, Đại sứ quán Mỹ tại Baghdad phát đi cảnh báo về nguy cơ vỡ đập Mosul. Liên hợp quốc cũng đưa ra một báo cáo dự đoán “hàng trăm nghìn người có thể bị thiệt mạng” nếu vỡ đập. Nếu trường hợp đó xảy ra, con nước cao hơn 100 feet (30,48m) sẽ đổ xuống sông Tirgris và nuốt chửng mọi thứ ít nhất là trong phạm vi 100 dặm (160,93 km). Toàn bộ thành phố Mosul sẽ chìm trong biển nước chỉ trong 3 giờ. Các thành phố chính ven theo bờ sông cũng sẽ ngập nước, trong khi lũ cao sẽ chảy tới thủ đô Baghdad - nơi có 6 triệu dân sinh sống - trong vòng 4 ngày.

Bất chấp cảnh báo, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên nước Mohsen al-Shammari tuyên bố với báo giới không có khả năng vỡ đập Mosul. Sau đó, chiếc ghế Bộ trưởng được chuyển giao cho Hassan al-Janabi Janabi, người mà The New Yorker nhận định là hoàn toàn nhận thức được vấn đề ở đập nhưng đã né tránh phỏng vấn. Còn Giám đốc Ban quản lý đập Riyadh al-Naemi cho rằng người Mỹ đã phóng đại và “đập này sẽ không sụp vỡ. Tất cả mọi thứ sẽ ổn thôi”.

Sống chung chờ giải pháp

“Việc vỡ đập Mosul chỉ là vấn đề thời gian. Nếu điều đó xảy ra, nó còn tồi tệ hơn việc ném một quả bom hạt nhân vào Iraq”.

Giáo sư Nadhir al-Ansari,chuyên gia nghiên cứu về đập Mosul, Đại học Lulea (Thụy Điển).

Theo Filkins - cây viết của The New Yorker, qua nghiên cứu hồ sơ có thể thấy biện pháp đơn giản nhất là Iraq loại bỏ đập Mosul và thực hiện một thỏa thuận cho thuê đập của Thổ Nhĩ Kỳ ở phía Bắc biên giới. Tuy nhiên, sự bất ổn chính trị trong khu vực làm cho điều này không khả thi. Một lựa chọn khác là tiếp tục hoàn thiện đập Badsuh để chia sẻ áp lực cho Mosul, nhưng điều này không dễ vì để xây dựng các hồ chứa, cần thu hồi hàng chục ngàn mẫu đất được lấy từ đất nông nghiệp. Lựa chọn thứ ba gần đây được ủng hộ là xây dựng một tấm chắn bê tông tạm thời dài 800 feet (khoảng 244m) sâu vào lòng đất. Tuy nhiên, chi phí lên đến 3 tỷ USD khiến Chính phủ Iraq gần như tê liệt bởi mâu thuẫn nội bộ.

Đầu năm 2016, dưới sự thúc giục của phía Mỹ, Iraq mở lại các cuộc đàm phán với Trevi S.p.A. Tháng 9 năm ngoái, một đội ngũ kỹ sư được thuê với giá 300 triệu USD đã bắt đầu lắp đặt thiết bị và triển khai lấp đầy các khoảng trống dưới lòng đập. Theo hợp đồng, người Italy sẽ làm vữa trong một năm và sau đó chuyển giao cho Iraq. Các kỹ sư nói họ tự tin rằng có thể ngăn chặn móng của đập bị nứt vỡ. Nhưng Pierluigi Miconi, quản lý dự án của Trevi không quá lạc khi cho biết cần tới hàng chục ngàn lít vữa để lấp các lỗ hổng dưới móng.

Một trong những yếu tố tác động đến việc kiểm soát đập Mosul chính là môi trường quân sự hóa căng thẳng ở đây bởi IS có thể tấn công bất cứ lúc nào. Dù vậy, với cư dân địa phương, sự cảnh giác về các mối đe dọa bạo lực ở nơi đây còn nghiêm trọng hơn so với nguy cơ từ con đập. Mohammed Nazir, một nông dân thuộc cộng đồng Wanke (hỗn hợp người Arab - Kurd) sống ven đập, cho biết nếu Mosul vỡ, khu vực này có thể chìm dưới 60 feet (hơn 18m) nước trong một vài phút nhưng chẳng mấy ai bận tâm về điều đó. Người dân đã quen với cuộc sống liên tục thay đổi. “Chúng tôi sống sót dưới thời Saddam. Chúng tôi đã sống sót khi IS kiểm soát và chúng tôi sẽ tiếp tục tồn tại bên cạnh đập Mosul", Nazir nói.

qua bom nuoc giua long iraq Mosul trở lại bình yên

Cơn ác mộng đã thực sự chấm dứt với các cư dân ở làng Tullaban, ngoại ô thành phố Mosul, Iraq.

qua bom nuoc giua long iraq Các lực lượng Iraq giành quyền kiểm soát hoàn toàn phía Đông Mosul

Thông báo trên được Phó Chủ tịch Quốc hội Iraq Sheikh Humam Hamoudi đưa ra sau cuộc gặp với Thủ tướng Iraq Haider al-Abadi ngày ...

qua bom nuoc giua long iraq Iraq giải phóng các khu vực quan trọng cuối cùng ở Đông Mosul

Quân đội Iraq cho biết ngày 22/1, các lực lượng an ninh Iraq đã giành lại các khu vực cuối cùng ở trung tâm phía ...

Nguyên Bảo (theo The New Yorker)

Xem nhiều

Đọc thêm

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Bảy ngày 23/11/2024: Sư Tử tình cảm chớm nở

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Bảy ngày 23/11/2024: Sư Tử tình cảm chớm nở

Tử vi hôm nay 23/11/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 23/11/2024, Lịch vạn niên ngày 23 tháng 11 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 23/11/2024, Lịch vạn niên ngày 23 tháng 11 năm 2024

Lịch âm 23/11. Lịch âm 23/11/2024? Âm lịch hôm nay 23/11. Lịch vạn niên 23/11/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Thêm hai quốc gia có thể có thể trở thành thành viên đầy đủ của khu vực Schengen

Thêm hai quốc gia có thể có thể trở thành thành viên đầy đủ của khu vực Schengen

Ủy ban châu Âu khẳng định cả Romania và Bulgaria đều đáp ứng đầy đủ các tiêu chí để gia nhập khối Schengen.
Hỗ trợ Ukraine: Czech cấp nửa triệu quả đạn pháo, Thụy Điển tiếp tục bơm tiền, Berlin không cho phép Kiev dùng vũ khí Đức tấn công lãnh thổ Nga

Hỗ trợ Ukraine: Czech cấp nửa triệu quả đạn pháo, Thụy Điển tiếp tục bơm tiền, Berlin không cho phép Kiev dùng vũ khí Đức tấn công lãnh thổ Nga

Ngoại trưởng Czech Jan Lipavsky cam kết Prague sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine.
Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ với Campuchia

Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ với Campuchia

Chủ tịch Quốc hội khẳng định Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ Việt Nam-Campuchia.
Việt Nam-Malaysia: Thúc đẩy, phát huy hiệu quả tiềm năng hợp tác trong bối cảnh bước vào giai đoạn phát triển mới

Việt Nam-Malaysia: Thúc đẩy, phát huy hiệu quả tiềm năng hợp tác trong bối cảnh bước vào giai đoạn phát triển mới

Tổng Bí thư tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phát triển Nông thôn, Chủ tịch đảng UMNO và các lãnh đạo cấp cao trong Liên minh cầm quyền tại Malaysia.
Thêm hai quốc gia có thể có thể trở thành thành viên đầy đủ của khu vực Schengen

Thêm hai quốc gia có thể có thể trở thành thành viên đầy đủ của khu vực Schengen

Ủy ban châu Âu khẳng định cả Romania và Bulgaria đều đáp ứng đầy đủ các tiêu chí để gia nhập khối Schengen.
Hỗ trợ Ukraine: Czech cấp nửa triệu quả đạn pháo, Thụy Điển tiếp tục bơm tiền, Berlin không cho phép Kiev dùng vũ khí Đức tấn công lãnh thổ Nga

Hỗ trợ Ukraine: Czech cấp nửa triệu quả đạn pháo, Thụy Điển tiếp tục bơm tiền, Berlin không cho phép Kiev dùng vũ khí Đức tấn công lãnh thổ Nga

Ngoại trưởng Czech Jan Lipavsky cam kết Prague sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine.
Tin thế giới 22/11: Ukraine thông tin về siêu tên lửa Nga, Lào-Trung Quốc gia tăng hợp tác quốc phòng, châu Âu chia rẽ về lệnh bắt Thủ tướng Israel

Tin thế giới 22/11: Ukraine thông tin về siêu tên lửa Nga, Lào-Trung Quốc gia tăng hợp tác quốc phòng, châu Âu chia rẽ về lệnh bắt Thủ tướng Israel

Báo Thế giới và Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong ngày.
Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary Viktor Orbán ngày 22/11 lên tiếng chỉ trích Tòa án hình sự quốc tế (ICC) về việc phát lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Nga đẩy nhanh tốc độ tiến quân ở Ukraine, Hạ viện vung mạnh tiền cho quốc phòng

Nga đẩy nhanh tốc độ tiến quân ở Ukraine, Hạ viện vung mạnh tiền cho quốc phòng

Nga chuẩn bị đối phó với bất kỳ diễn biến nào liên quan tình hình xung đột Ukraine, dù luôn ưu tiên và đã sẵn sàng cho các biện pháp hòa bình.
Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un: Thế giới đang chứng kiến sự hỗn loạn và bạo lực nhất kể từ Thế chiến II

Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un: Thế giới đang chứng kiến sự hỗn loạn và bạo lực nhất kể từ Thế chiến II

Chủ tịch Triều Tiên cho rằng, các mối quan hệ quốc tế đã vượt quá điểm bùng nổ nguy hiểm và biến thành những cuộc xung đột vô cùng thảm khốc.
Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Việc Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Mỹ tấn công quân sự trên đất Nga có thể chuyển xung đột sang giai đoạn quyết liệt hơn.
Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Trong bối cảnh địa chính trị phân hóa sâu sắc, xung đột leo thang và biến đổi khí hậu, Thượng đỉnh G20 rất được trông đợi.
Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Tân Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto có chuyến công du nước ngoài đầu tiên kéo dài nhiều ngày với quy mô lớn.
Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị đã thể hiện rõ ý chí và cam kết của nhiều quốc gia trong việc ủng hộ người Palestine và tìm kiếm các giải pháp lâu dài.
Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Những thay đổi dưới thời Trump 2.0 sẽ tác động nhiều mặt tới nước Mỹ và thế giới.
Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Malaysia phản ánh mong muốn tăng cường quan hệ song phương toàn diện, đặc biệt là kinh tế và thương mại.
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Sự trở lại của ông Donald Trump không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chính trị Mỹ mà còn hứa hẹn ảnh hưởng sâu rộng đến khu vực Nam bán cầu.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Truyền thông Mexico đề cao vị thế và sự tham gia, đóng góp hiệu quả của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương gần đây như APEC, G20...
Phiên bản di động