Quan hệ Việt - Nga: Chiều sâu, thực chất và hiệu quả

Đại sứ đánh giá thế nào về mối quan hệ hữu nghị truyền thống giữa Việt Nam và Liên bang Nga hiện nay?

Quan hệ chính trị với độ tin cậy cao giữa hai nước ngày càng được tăng cường thông qua cơ chế trao đổi đoàn và tiếp xúc song phương thường xuyên ở các cấp, đặc biệt là cấp cao và cơ chế tham vấn, đối thoại chiến lược. Chúng ta triển khai quan hệ với bạn trên tất cả các kênh, trong mọi lĩnh vực từ đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước, đến hợp tác địa phương, ngoại giao nhân dân và điều đặc biệt là tình cảm nồng ấm của nhân dân hai nước đối với nhau ngày càng được củng cố và tăng cường. Hai bên cũng luôn hợp tác và ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn đa phương như Liên hợp quốc, APEC, ASEM, ASEAN-Nga… Gần đây nhất là chuyến thăm chính thức Nga của Chủ tịch nước Trần Đại Quang vào tháng 6/2017, Tổng thống Putin đã tham dự APEC Việt Nam 2017 tại Đà Nẵng và có cuộc gặp cấp cao bên lề Hội nghị vào tháng 11/2017… đã tạo thêm động lực mới mạnh mẽ, thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả. 

Hợp tác kinh tế - thương mại, đầu tư giữa hai nước tiếp tục phát triển năng động. Các dự án hợp tác dầu khí được triển khai hiệu quả tại cả hai nước, đặc biệt là Liên doanh Vietsovpetro thành lập năm 1981 đến nay vẫn tiếp tục là biểu tượng của sự hợp tác Việt-Nga, là trụ cột của ngành thăm dò và thai thác dầu khí của Việt Nam. Việc mở rộng hợp tác trong lĩnh vực lắp ráp, sản xuất ô tô hứa hẹn đem đến những chuyển biến tích cực trong quan hệ kinh tế Việt - Nga.

Phát huy những thành công trong hợp tác trên lĩnh vực năng lượng truyền thống, hai bên đang tích cực nghiên cứu triển khai các dự án hợp tác về năng lượng tái tạo, giống cây trồng, thuốc trừ sâu cho nông nghiệp. Hợp tác trong sản xuất thiết bị y tế và thuốc chữa bệnh như thuốc chữa ung thư, thuốc đông y có nhiều triển vọng. 

Quan hệ quốc phòng, an ninh giữa Việt Nam - LB Nga có bước phát triển mới, đi vào chiều sâu, thực chất, nhất là trong hợp tác về đào tạo cán bộ, chuyển giao vũ khí, trang bị… Việt Nam xác định Nga là đối tác tin cậy và triển vọng nhất trong hợp tác quân sự. Trên thực tế, Nga đã cung cấp cho Việt Nam nhiều loại vũ khí, khí tài hiện đại và hợp tác trong sửa chữa, tăng hạn sử dụng của các thiết bị; chuyển giao công nghệ, nhất là trợ giúp đào tạo, huấn luyện và cử chuyên gia sang giúp Việt Nam…

Đáng chú ý, trong thời gian gần đây, quan hệ giữa các địa phương phát triển mạnh và ngày càng đi vào thực chất, chú trọng hơn đến hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư, văn hóa, giáo dục. Về giáo dục, trong mấy năm gần đây, Chính phủ Nga đã cấp cho gần 1.000 suất học bổng cho sinh viên Việt Nam sang theo học tại các trường đại học Nga, số lượng cao hơn cả thời kỳ Liên Xô cũ. Các lĩnh vực du lịch, văn hóa, giao lưu nhân dân tiếp tục được đầy mạnh. Hai bên thường xuyên tổ chức Những ngày văn hóa, Tuần văn hóa, các cuộc triển lãm, hội thảo giới thiệu về đất nước, con người của nhau. Số người Nga sang du lịch Việt Nam vẫn đứng đầu châu Âu - năm 2017 có hơn 600.000 lượt người Nga đi du lịch Việt Nam và trong 6 tháng đầu năm 2018 đạt 338.393 lượt, tăng 7,9% so với cùng kỳ. Ngược lại, có hàng chục nghìn người Việt Nam đã sang Nga du lịch trong 2 năm trở lại đây, đặc biệt là trong kỳ World Cup vừa qua.

Đại sứ nhận xét thế nào về ý kiến cho rằng quan hệ kinh tế - thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và LB Nga hiện vẫn chưa tương xứng với mối quan hệ chính trị tốt đẹp giữa hai nước?

Đây là điều tôi rất trăn trở khi nhận nhiệm vụ làm Đại sứ Việt Nam tại LB Nga. Nhìn lại những con số cụ thể, đặc biệt là cam kết của lãnh đạo cấp cao hai nước phấn đấu đạt kim ngạch thương mại hai chiều đạt 10 tỷ USD năm 2020, thì thấy từ nay đến 2020 thời gian còn lại không còn nhiều, đòi hỏi các cơ quan hữu quan, các doanh nghiệp của hai nước, trong đó có có Đại sứ quán phải hết sức nỗ lực mới đạt được mục tiêu đề ra. 

Theo tôi, hai bên cần quyết liệt tích cực tìm kiếm những phương thức hợp tác mới, có tính khả thi cao, có lợi cho cả hai bên, đặc biệt cố gắng tạo những điểm đột phá. Thứ nhất, triển khai đồng bộ và có kết quả những thỏa thuận hợp tác giữa hai nước. Điều này đòi hỏi sự chỉ đạo quyết liệt và sự vào cuộc khẩn trương của các bộ, ngành và địa phương. Thứ hai, nâng cao vai trò cơ chế hoạt động của UBLCP, tăng cường công tác tham vấn, giám sát của các cơ quan Quốc hội hai nước đối với  việc thực hiện các thỏa thuận đã ký. Thứ ba, cần cải tiến thủ tục hành chính, điều kiện thuận lợi cho việc đi lại và làm việc có thời hạn trên lãnh thổ của nhau. Và đặc biệt có biện pháp thúc đẩy thương mại, triển khai có hiệu quả các dự án của Nga tại Việt Nam; tăng cường giao lưu nhân dân. 

Theo hướng này, năm 2019 hai nước sẽ tổ chức Năm Chéo - Năm Việt Nam tại Nga và Năm Nga tại Việt Nam. Chúng ta cần triển khai một cách bài bản, có kế hoạch, huy động sự phối hợp và tham gia tích cực của các bộ, ngành, địa phương có liên quan. Cần chú trọng hơn tới việc đẩy mạnh hoạt động của các tổ chức xã hội, đoàn thể, tăng cường giao lưu giữa thế hệ trẻ hai nước, truyền lửa của các cựu chiến binh Nga, những người gắn bó với Việt Nam tới thế hệ trẻ, để giúp họ hiểu về quan hệ hữu nghị giữa hai dân tộc trong suốt gần 70 năm quan hệ, tạo động lực thúc đẩy quan hệ hai nước trong thời gian tới.

Đại sứ quán (ĐSQ) chuẩn bị tổ chức các hoạt động kỷ niệm Năm Chéo này như thế nào, thưa Đại sứ?

Năm Chéo hay ta thường gọi là Năm Việt Nam tại Nga và Năm Nga tại Việt Nam vào năm 2019 là một sự kiện lớn, mang nhiều ý nghĩa trong việc tăng cường hợp tác giữa hai nước, kéo dài cả năm với sự tham gia của nhiều Bộ, ngành, địa phương của cả hai nước. Đây không phải chỉ là hoạt động giao lưu văn hóa, mà còn cả có việc trao đổi đoàn cấp cao, tổ chức các buổi tọa đàm trao đổi kinh nghiệm, các hoạt động xúc tiến thương mại, du lịch, đầu tư… Thời gian qua, ĐSQ đã kịp thời tham mưu cho các cơ quan chức năng trong nước về tình hình của Nga, về quan hệ giữa hai nước, đề xuất, kiến nghị về cách thức tổ chức các hoạt động của ta trong Năm Việt Nam tại Nga năm 2019. 

Tôi đã hai lần gặp Đặc phái viên của Tổng thống Nga về văn hóa để bàn thảo chương trình khung của năm 2019. Cá nhân tôi cũng đã đi thăm nhiều địa phương của bạn như Bashkiria, Tatarstan, Saint Peterburg; làm việc với Thống đốc các tỉnh Moscow, Kaluga, Irkutsk, Saint Peterburg để tìm hiểu khả năng hợp tác của các địa phương này với các địa phương của Việt Nam, chắp nối để thúc đẩy và thiết lập quan hệ giữa các địa phương hai nước, đặc biệt đẩy mạnh việc ký các thỏa thuận hợp tác. 

Chúng tôi đã thu xếp thành công để tỉnh Quảng Ninh đi thăm Irkutsk và ký thỏa thuận hợp tác với hai tỉnh; tổ chức một loạt các hoạt động tại Saint Peterburg kỷ niệm 95 năm Ngày Bác Hồ đặt chân đến nước Nga với sự tham dự của Đoàn đại biểu TP. Hồ Chí Minh do đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, Bí thư Thành ủy, cùng các đoàn Hải Phòng, Khánh Hòa, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Qua đó, ĐSQ đã góp phần chủ động xây dựng các kế hoạch, chương trình kết nối giữa các địa phương và tiến tới hoàn chỉnh các chương trình hoạt động trong năm 2019 để trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt, sau đó tích cực triển khai thực hiện.

Xin cảm ơn Đại sứ.