| Khu vực phát hiện ra sân bóng cổ xưa ở Etlatongo. (Nguồn: Science News) |
Sân bóng cổ này được tìm thấy tại một điểm khai quật có tên Etlatongo trên dãy núi Oaxaca, và là sân bóng cổ thứ hai được tìm thấy cho tới nay. Phát hiện này cũng cho thấy, vào thời điểm các xã hội ở Mexico và Trung Mỹ phát triển ngày càng lớn mạnh và phức tạp hơn về mặt chính trị, một môn thể thao sử dụng bóng đã được phát minh.
Người dân tại Trung bộ châu Mỹ cổ đại (khu vực trải dài từ miền trung Mexico đến Honduras và Nicaragua) đã cùng nhau thiết kế một sân bóng và thậm chí là xây dựng luật chơi bộ môn này. Trò chơi có vai trò quan trọng trong việc giúp các xã hội cổ xưa tại đây phát triển hệ thống cấp bậc và chính trị.
Hai nhà khảo cổ tại George Washington (Mỹ) là Jeffrey Blomster và Víctor Salazar Chavez đã tiến hành khai quật Etlatongo từ năm 2015. Theo tạp chí Science Advances, phương pháp định tuổi bằng đồng vị carbon chỉ ra, sân Etlatongo được xây từ năm 1443-1305 TCN. Người xưa sử dụng sân bóng khoảng 175 năm và tu sửa một lần.
Sân bóng cùng loại duy nhất cổ xưa hơn nằm ở Paso de la Amada, bang Chiapas, Mexico, xây dựng khoảng năm 1650 TCN. Vị trí khác biệt của sân bóng Etlatongo cho thấy, có thể môn bóng này rất lâu đời và phổ biến ở Trung bộ châu Mỹ, không phải bắt nguồn từ một cộng đồng duy nhất.
Ngoài ra, các nhà khảo cổ đã tìm thấy khoảng 2.300 địa điểm có thể là những sân bóng thời cổ đại tại khu vực Trung bộ châu Mỹ cổ đại. Trong đó, nhiều sân bóng có tuổi đời từ 1.800-1.100 năm, thuộc đế chế Maya, cũng như thuộc đế chế Aztec, tồn tại từ khoảng 675-500 năm trước.
Các nhà khoa học chưa rõ chính xác luật chơi của môn bóng tổ chức trên sân Etlatongo. Nhiều phiên bản ra đời sau đó khá giống sự kết hợp giữa bóng đá và bóng rổ nhưng sử dụng hông. Người chơi dùng hông đánh bóng cao su qua những vòng được dựng trên cao ở thành sân bóng. Sân Etlatongo không có vòng đánh bóng. Có thể ở thời kỳ này, trò chơi giống môn “bóng chuyền hông” hơn.
Theo ông Chavez, sân bóng Etlatongo tồn tại trong thời kỳ Trung bộ châu Mỹ cổ đại đang chuyển biến, những lãnh đạo chính trị và tôn giáo đầu tiên xuất hiện, việc buôn bán giữa các vùng cũng tăng lên. Đây có thể là giai đoạn khởi đầu của văn hóa Trung bộ châu Mỹ.
Môn bóng có thể đã giúp gắn kết các cộng đồng, thúc đẩy thương mại và tạo điều kiện cho những người lãnh đạo khoe sức mạnh và sự giàu có bằng cách tổ chức lễ hội. Sự bất bình đẳng có thể trở nên sâu sắc hơn, thể hiện qua việc ai chiếm vị trí tốt nhất trên các gò đất quanh sân để theo dõi trò chơi, ông Blomster cho biết.
Theo nhà khảo cổ David Carballo tại Đại học Boston, các phiên bản hiện đại của bộ môn này vẫn đang được chơi ở Mexico. Đây có thể là môn thể thao chơi bóng đồng đội cổ nhất và tồn tại lâu đời nhất trên thế giới hiện nay.