| Nền kinh tế thế giới trong 2023 được dự báo sẽ phải đối mặt với không ít rủi ro. (Nguồn: The New York Times) |
Chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine và các lệnh trừng phạt tiếp theo của phương Tây với Nga đã gây ra căng thẳng địa chính trị, khiến giá năng lượng và lương thực tăng vọt lên mức kỷ lục và làm gián đoạn chuỗi cung ứng, cản trở quá trình phục hồi toàn cầu.
Khi lạm phát leo lên mức cao nhất trong nhiều năm, các ngân hàng trung ương buộc phải thắt chặt chính sách tiền tệ bằng cách tăng lãi suất, trong bối cảnh tình hình nền kinh tế vốn đã khó khăn. Điều này càng khiến triển vọng kinh tế thế giới năm 2023 thêm mờ mịt.
Tuy nhiên, suy thoái kinh tế chỉ là một trong những khó khăn kinh tế đang chờ đợi kinh tế thế giới trong năm nay.
Dưới đây là những thách thức lớn nhất mà nền kinh tế toàn cầu có thể phải đối mặt khi bước sang năm 2023.
Suy thoái sắp xảy ra
Năm 2023 được dự đoán là năm tồi tệ thứ ba đối với tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong thế kỷ này, sau năm 2009 - khi khủng hoảng tài chính gây ra cuộc Đại suy thoái và năm 2020 khi các đợt phong tỏa do Covid-19 khiến nền kinh tế toàn cầu gần như rơi vào bế tắc.
Các nhà phân tích dự đoán, một số nền kinh tế lớn trên thế giới bao gồm Mỹ, Anh, khu vực đồng tiền chung Euro (Eurozone), sẽ rơi vào suy thoái trong năm nay, khi các ngân hàng trung ương tiếp tục tăng lãi suất để kiềm chế nhu cầu tiêu dùng của người dân đối với hàng hóa và dịch vụ.
Người đứng đầu Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva cảnh báo rằng, một phần ba nền kinh tế toàn cầu có thể bị suy thoái vào năm 2023 và năm nay sẽ "khó khăn hơn" năm 2022.
Đặc biệt, Vương Quốc Anh có khả năng chứng kiến một cuộc suy thoái sâu hơn so với các quốc gia khác.
Các nhà phân tích từ Viện Tài chính quốc tế nhận định: "Năm 2023, GDP toàn cầu phụ thuộc chủ yếu vào xung đột Nga-Ukraine".
Sự suy giảm ở các nền kinh tế tiên tiến và đồng USD mạnh hơn sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu, gây khó khăn cho các nền kinh tế châu Á.
Điều an ủi là bất kỳ cuộc suy thoái nào cũng có thể sẽ diễn ra trong thời gian ngắn và sẽ không nghiêm trọng như lo ngại ban đầu.
Các nhà phân tích tại Capital Econom cho hay: “Hiện tại, lạm phát dường như đang giảm dần trên toàn thế giới. Vì vậy, các ngân hàng trung ương có thể ‘nhẹ tay’ với lãi suất thời gian tới, điều này cho phép quá trình phục hồi bắt đầu vào cuối năm 2023”.
Lạm phát dai dẳng
Lạm phát có thể sẽ ở mức vừa phải vào năm 2023, nhờ nhu cầu suy yếu, giá năng lượng giảm, nguồn cung khan hiếm và chi phí vận chuyển giảm. Tuy nhiên, lạm phát sẽ duy trì trên mức mục tiêu của các ngân hàng trung ương và vì vậy, “cuộc đua” tăng lãi suất có thể chưa chấm dứt. Điều đó có nghĩa là nền kinh tế sẽ chịu nhiều tổn thất hơn và cuộc khủng hoảng nợ toàn cầu có thể thêm trầm trọng.
Lạm phát ở khu vực Eurozone dự kiến sẽ giảm chậm hơn ở Mỹ.
Tại Đức, “đầu tàu” kinh tế của khu vực châu Âu, lạm phát dự kiến sẽ giảm nhờ các biện pháp như hạn chế giá xăng và giá điện. Tuy nhiên, lạm phát cơ bản có thể vẫn ở mức cao do chính phủ hỗ trợ tiền mặt để giúp các hộ gia đình đối phó với chi phí sinh hoạt cao hơn.
Nhà kinh tế trưởng Andrew Kenningham tại Capital Econom dự báo: "Khả năng phục hồi của nền kinh tế tại khu vực Eurozone và đặc biệt là thị trường lao động, cho thấy lạm phát có thể cao hơn trong thời gian dài”.
Covid-19 ở Trung Quốc
Chỉ vài tuần trước khi bắt đầu năm 2023, Trung Quốc tuyên bố mở cửa trở lại sau ba năm thực hiện các biện pháp hạn chế đại dịch Covid-19 nghiêm ngặt. Sự xoay trục nhanh chóng đã khiến hệ thống chăm sóc sức khỏe của đất nước bị quá tải, trong bối cảnh số ca mắc Covid -19 gia tăng nhanh chóng.
Theo kinh nghiệm của các quốc gia khác, trong ngắn hạn, làn sóng lây nhiễm mới dự kiến sẽ gây ra sự gián đoạn cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Điều này có thể giáng một đòn mạnh vào sự phục hồi mong manh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tuy nhiên, các nhà phân tích kỳ vọng, nền kinh tế Trung Quốc sẽ kết thúc năm 2023 với dấu hiệu tươi sáng nhờ việc quốc gia này mở cửa trở lại và sự hỗ trợ cho lĩnh vực bất động sản – lĩnh vực chiếm gần 1/4 tổng sản lượng kinh tế của đất nước.
Giám đốc đầu tư Christian Nolting của Deutsche Bank nhận thấy: “Sự phục hồi của Trung Quốc, kết hợp với việc mở cửa trở lại có thể giúp châu Á có một năm 2023 tốt đẹp. Sự phục hồi của kinh tế Trung Quốc góp phần ổn định nền kinh tế của một số nước láng giềng và các ước xuất khẩu hàng hóa (đơn cử như các quốc gia ở Mỹ Latinh)”.
Khủng hoảng năng lượng
Tình hình thị trường năng lượng bấp bênh, đặc biệt là ở châu Âu, sẽ tiếp tục khiến các chính phủ phải “đau đầu” vào năm 2023. Châu Âu có thể "hạ nhiệt" cuộc khủng hoảng năng lượng toàn diện vào mùa Đông nhờ thời tiết ôn hòa hơn bình thường và người tiêu dùng cắt giảm mức sử dụng năng lượng.
Nhu cầu sưởi ấm thấp hơn có nghĩa là các kho dự trữ khí đốt dưới lòng đất của khu vực - vốn đã được lấp đầy vào năm ngoái - có thể vẫn đầy khi mùa Đông kết thúc. Điều đó có khả năng giữ giá xăng trong tầm kiểm soát vào mùa Xuân năm 2023 và giúp lạm phát đi xuống.
Tuy nhiên, tình hình vẫn có thể trở nên khó khăn. Năm ngoái, châu Âu đã chi hàng trăm tỷ Euro để tìm kiếm các giải pháp thay thế cho năng lượng Nga và bảo vệ người tiêu dùng. Rắc rối sẽ đến khi khu vực này phải vật lộn để tiếp tục lấp đầy các kho dự trữ khí đốt. Sự cạnh tranh về khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) sẽ đặc biệt gay gắt khi Trung Quốc mở cửa trở lại và những khách hàng châu Á truyền thống như Nhật Bản và Hàn Quốc tăng mua.
Ông Nolting cho biết, năng lượng vẫn là yếu tố rủi ro chính đối với khu vực. Châu Âu có thể đối mặt với nguy cơ thiếu khí đốt vào mùa Đông năm 2023.
Căng thẳng địa chính trị và cuộc chiến công nghệ
Căng thẳng địa chính trị tiếp tục là một trong những rủi ro lớn nhất đối với nền kinh tế thế giới, giống như năm 2022.
Trong khi chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine chưa có hồi kết, xung đột Mỹ-Trung Quốc về Đài Loan (Trung Quốc) - nhà sản xuất chất bán dẫn hàng đầu thế giới - và căng thẳng gia tăng ở Bán đảo Triều Tiên trong bối cảnh Bình Nhưỡng liên tục thử tên lửa sẽ là các vấn đề khiến giới đầu tư chú ý trong năm nay.
Ông Nolting nhận định: "Các giải pháp để chấm dứt xung đột Nga-Ukraine còn khá mờ mịt".
Ngoài ra, cuộc chiến giành ưu thế về công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc có thể trở nên căng thẳng hơn vào năm 2023. Năm ngoái, Washington đã cấm chuyển giao công nghệ bán dẫn tiên tiến của Mỹ cho Trung Quốc.
Giám đốc đầu tư Nolting nhấn mạnh: "Xung đột thương mại hiện đã biến thành nỗ lực thiết lập các tiêu chuẩn trong các lĩnh vực rất quan trọng như 5G, trí tuệ nhân tạo và chip. Cả Mỹ và Trung Quốc đều không muốn nhượng bộ một cách dễ dàng".