Tên lửa tầm trung quay trở lại?

Tên lửa Oka của Nga. (Nguồn: topwar.ru)

“Sự hào phóng”

Trên giấy tờ, mọi thứ đều rất tuyệt: các tên lửa có tầm bắn từ 500 đến 1000 km (tầm ngắn) và từ 1000 đến 5500 km (tầm trung) đều bị cắt giảm. Phải nói rằng, tên lửa đạn đạo là mối nguy hiểm lớn nhất. Thời gian tiếp cận của những tên lửa như vậy không phải tính bằng hàng chục phút như tên lửa liên lục địa mà chỉ là vài phút. Thực tế đã chứng minh, sự “an toàn” của tên lửa Iskanders ở Ukraine hiện nay cho thấy các hệ thống phòng không hiện đại chưa thể khắc chế được loại tên lửa đạn đạo này.

Quyết định cắt giảm số lượng tên lửa hành trình phóng từ mặt đất tầm xa được đưa ra cuối những năm 80 của thế kỷ trước. Việc cắt giảm vũ khí hủy diệt hàng loạt sẽ không thành vấn đề nếu hai bên cùng thực hiện. Tuy nhiên, trong trường hợp của Hiệp ước Washington (Hiệp ước về loại bỏ tên lửa tầm trung và tầm ngắn INF), các sự kiện diễn ra không có lợi cho Liên Xô. Điện Kremlin đã ra lệnh tiêu hủy 1.846 tên lửa, còn Nhà Trắng chỉ là 846.

Trường hợp một quốc gia tự nguyện đề nghị xóa bỏ ưu thế quân sự của mình so với đối thủ là trường hợp độc nhất trong lịch sử thế giới. Ông Gorbachev không chỉ đem số lượng tên lửa đi xử lý nhiều gấp đôi so với người Mỹ mà còn làm điều đó với sự “hào phóng”: Liên Xô đã tiêu hủy các sản phẩm này hoàn toàn, còn Hoa Kỳ chỉ đốt cháy động cơ tên lửa. Khi cần, tất cả các tên lửa của Mỹ như Pershing và Tomahawk bị xử lý đều có thể được phục hồi. Người Mỹ không vứt bỏ đầu đạn hạt nhân W85 trên tên lửa Pershing-2 mà sử dụng chúng cho những quả bom rơi tự do.

Tên lửa Iskanders của Nga. (Nguồn: topwar.ru)

Như vậy, tỷ lệ đầu đạn bị cắt giảm là 4:1, không có lợi cho Liên Xô. Điều này là do RSD-10 Pioneer của Liên Xô mang đầu đạn tách biệt với ba đầu đạn hạt nhân, còn các tên lửa của Mỹ mang đầu đạn hạt nhân không phải cắt giảm như vậy.

Thỏa thuận về việc loại bỏ các tên lửa tầm trung và tầm ngắn được ký kết đáng lẽ không chỉ với Mỹ mà còn với toàn bộ khối NATO, nhưng sự việc không phải như vậy. Trong khi Tổng thống Mỹ Reagan và nhà lãnh đạo Liên Xô Gorbachev bắt tay kìm nhau, thì các cường quốc hạt nhân khác như Anh và Pháp có thể dễ dàng cho phép mình trang bị các tên lửa bị cấm.

Sự lùi bước về chính sách đối ngoại to lớn của Liên Xô vẫn chưa dừng lại ở đó. Các chính trị gia phương Tây đã thuyết phục nhà lãnh đạo Gorbachev loại bỏ tên lửa chiến thuật Oka. Tên lửa mới ra lò này vào năm 1987 và không có loại tương tự trên thế giới đã khiến Washington vô cùng lo lắng. Do tầm bắn tối đa 450 km nên loại tên lửa này không nằm trong danh mục đưa vào Hiệp ước Washington, nhưng đối với Tổng bí thư Gorbachev và Ngoại trưởng Shevardnadze, điều này không thành vấn đề.

Nhà ngoại giao Liên Xô Kornienko đã nói về vấn đề này như sau: “Chuyện thế này, trước sự ngạc nhiên thú vị của người Mỹ, tên lửa Oka của chúng ta cháy và bay theo mùi thuốc lá”.

Xa và Gần

Mặc dù người ta có thể gọi các tác giả của quyết định trên đây là thiển cận, nhưng như vậy là hơi quá. Bởi vì người Nga đã nghĩ đến việc tạo ra một tên lửa Lance-2 hiện đại hóa với tầm bay 450–470 km, trong khi loại tên lửa này ở Mỹ chỉ mới thiết kế trên giấy. Những nhà lãnh đạo Liên Xô cho rằng họ sẽ từ bỏ tên lửa Oka của mình và người Mỹ sẽ không đưa loại tên lửa tương tự của họ vào sản xuất hàng loạt. Tuy nhiên, tên lửa của người Nga đã được sản xuất với số lượng hàng trăm chiếc nhưng với tốn phí hơn nhiều. Nhưng đó là chuyện sau này.

Hãy tưởng tượng rằng vào năm 1987, nếu như ông Gorbachev không ký Hiệp ước Washington và không phá hủy các hệ thống tên lửa rất quan trọng đối với quốc phòng vào năm 1991, thì chuyện gì sẽ xảy ra:

Thứ nhất, không cần thiết phải “tái sáng chế” Iskander. Dựa trên tên lửa Oka đã có, một loại tên lửa thậm chí còn tiên tiến hơn sẽ xuất hiện. Theo các tài liệu lưu trữ, ngoài việc loại những tên lửa đã hoàn thiện, các nhà lãnh đạo Liên Xô còn hủy bỏ tất cả tài liệu về chúng.

Tên lửa Persing -1. (Nguồn: topwar.ru)

Iskander, rõ ràng là một tên lửa tốt, nhưng nó gần như được phát triển lại từ đầu, đòi hỏi chi phí đáng kể.