| Bà Thái Anh Văn (giữa) sẽ phải đưa Đài Loan vượt qua nhiều thách thức lớn. (Nguồn: AFP) |
Ngày 20/5, bà Thái Anh Văn đã nhậm chức người đứng đầu chính quyền Đài Loan (Trung Quốc), trong bối cảnh quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan ngày một căng thẳng.
Về mặt thực địa, Trung Quốc liên tục triển khai lực lượng xung quanh eo biển Đài Loan. Trên bình diện quốc tế, Bắc Kinh tăng cường áp lực, buộc đại diện của Đài Bắc phải đứng ngoài các tổ chức quốc tế; lần gần đây nhất là ngày 18/5, sau khi đại diện Đài Loan không được mời tới Đại hội đồng Y tế thế giới (WHA) với tư cách quan sát viên. Bài phát biểu của bà Thái Anh Văn vì thế nhận được sự chú ý của giới truyền thông quốc tế.
Đầu tiên, bà Thái Anh Văn tuyên bố không chấp nhận nguyên tắc “một quốc gia, hai chế độ”, cho rằng nó “hạ cấp” Đài Loan và làm xói mòn quan hệ giữa hai bên. Thay vào đó, bà đề cao phương châm “hòa bình, bình đẳng, dân chủ và đối thoại”, khẳng định nỗ lực đảm bảo hòa bình, ổn định tại eo biển Đài Loan trong bốn năm qua đã được sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế.
Thứ hai, bà Thái Anh Văn nhận định rằng quan hệ eo biển Đài Loan đang “đến một bước ngoặt lịch sử”; Đài Bắc và Bắc Kinh cần có nghĩa vụ để “cùng tồn tại” lâu dài, tránh khiến cho sự khác biệt và thái độ thù địch trở nên ngày một sâu sắc.
Trong bối cảnh tình hình có nhiều thay đổi, bà mong rằng “nhà lãnh đạo ở phía bên kia” sẽ cùng gánh vác trách nhiệm, thiết lập sự ổn định cần thiết để phát triển mối quan hệ lâu dài giữa hai bờ eo biển Đài Loan.
Thứ ba, bà Thái Anh Văn nhận định rằng Đài Loan sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức, phần đến từ đại dịch Covid-19, phần khác đến từ quá trình sắp xếp chuỗi cung ứng toàn cầu tăng tốc. Theo thống kê mới nhất, tăng trưởng GDP trong quý I/2020 của Đài Loan chỉ đạt 1,54%, thấp nhất trong vòng 4 năm.
Thứ tư, người đứng đầu Đài Loan nhấn mạnh sẽ “tiếp tục đấu tranh” để góp mặt trong các tổ chức quốc tế, củng cố quan hệ cùng có lợi với các đồng minh và thắt chặt quan hệ với Mỹ, Nhật Bản, châu Âu và các quốc gia cùng chí hướng.
Trong thời gian qua, quan hệ giữa Washington và Đài Bắc đã có nhiều bước tiến đáng kể. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã gọi điện chúc mừng bà Thái Anh Văn tái cử. Người đứng đầu Đài Loan cũng có cuộc điện đàm chưa từng có tiền lệ với Tổng thống đắc cử Donald Trump tháng 12/2016.
Lần đầu tiên sau ba thập kỷ, chính quyền Đài Loan cũng đạt thỏa thuận mua máy bay chiến đấu từ Mỹ, trong khi các tàu chiến xứ cờ hoa đã tăng cường hoạt động tự do hàng hải gần eo biển Đài Loan.
Ngay sau bài phát biểu trên, Trung Quốc đã phản ứng mạnh. Bộ Quốc phòng Trung Quốc tuyên bố việc Ngoại trưởng Mike Pompeo chúc mừng bà Thái Anh Văn tái nhậm chức là “cực kỳ sai lầm và nguy hiểm”, khẳng định Mỹ đã “can thiệp nghiêm trọng vào vấn đề nội bộ của Trung Quốc” và sẽ “thực hiện tất cả biện pháp cần thiết để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ”.
Văn phòng Các vấn đề Đài Loan của Trung Quốc thể hiện sự kiên định với mô hình “Một quốc gia, hai chế độ” và sẽ “không tha thứ cho bất kỳ phần tử ly khai hay các lực lượng bên ngoài can thiệp vào chính trị nội bộ của Trung Quốc”.
Theo giới chuyên gia, với việc chính quyền Đài Loan tăng cường quan hệ với Mỹ, cùng thái độ cương quyết của Trung Quốc, quan hệ hai bờ eo biển sẽ tiếp tục căng thẳng thời gian tới.