| Thỏa thuận thương mại EU-Mercosur đang rơi vào thế khó. (Nguồn: Shutter Stock) |
Ngày 18/12, Thủ tướng Đức Friedrich Merz và Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez đã kêu gọi EU ủng hộ hiệp định thương mại tự do (FTA) với khối Mercosur.
Theo Đức, Tây Ban Nha và một số nước Bắc Âu, hiệp định với Mercosur đã được đàm phán suốt khoảng 25 năm sẽ giúp EU thúc đẩy xuất khẩu trong bối cảnh chịu tác động từ thuế quan của Mỹ, đồng thời giảm phụ thuộc vào Trung Quốc nhờ tiếp cận nguồn khoáng sản từ Nam Mỹ.
Trong khi đó, Pháp, Italy cùng Ba Lan và Hungary lo ngại việc mở cửa thị trường sẽ khiến nông sản giá rẻ, đặc biệt là thịt bò, đường và gia cầm, tràn vào EU, gây bất lợi cho nông dân trong khối.
Hiện tại, Pháp là nước sản xuất thịt bò lớn nhất EU.
Về phần mình, Tổng thống Brazil Lula da Silva ngày 17/12 cảnh báo EU về việc nếu FTA giữa EU và Mercosur không được ký kết đúng hạn vào ngày 20/12 tới, Brazil sẽ không tiếp tục đàm phán trong suốt nhiệm kỳ tổng thống của ông.
Tổng thống Lula nhấn mạnh ông đã “nói rõ từ trước” rằng nếu không hoàn tất thỏa thuận vào thời điểm này, Brazil sẽ không theo đuổi thêm bất kỳ thỏa thuận nào với EU khi ông còn đương nhiệm.
Nỗi lo từ Pháp
Theo dự kiến, EU sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh tại Brussels trong hai ngày 18-19/12. Các quốc gia thành viên dự kiến đưa ra quyết định cuối cùng về FTA EU-Mercosur.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen hy vọng sẽ nhận được sự chấp thuận của 27 nước thành viên để có thể hoàn tất thỏa thuận tại Hội nghị thượng đỉnh Mercosur ở thành phố Foz do Iguaçu, Brazil vào ngày 20/12.
Tuy nhiên, Pháp đã chính thức đề nghị hoãn cuộc bỏ phiếu của các nước EU.
Điện Elysee tối ngày 14/12 thông báo: “Ở giai đoạn này, các điều kiện bảo vệ nông dân Pháp vẫn chưa được đáp ứng. Những yêu cầu của Pháp chưa được đáp ứng”.
Trước đó, Quốc hội Pháp đã nhất trí thông qua nghị quyết phản đối FTA EU-Mercosur ngày 27/11. Theo Văn phòng Thủ tướng Pháp, Paris mong muốn thỏa thuận phải đi kèm các điều khoản bảo vệ nhằm ngăn ngừa “sự xáo trộn thị trường đối với các ngành sản xuất nông nghiệp”, đồng thời áp dụng “các biện pháp tương ứng, đặc biệt liên quan đến thuốc trừ sâu và thức ăn chăn nuôi, nhằm bảo đảm rằng hàng hóa nhập khẩu vào thị trường nội địa phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn môi trường”.
Pháp cũng yêu cầu tăng cường kiểm soát đối với nông sản nhập khẩu.
Ngoài ra, Pháp đang tìm cách vận động những nước châu Âu khác ủng hộ quan điểm của quốc gia này.
Ba Lan, Hungary, Áo và Ireland đứng về phía Pháp, trong khi Italy cũng có thể sẽ tán thành lập trường của "đất nước hình lục lăng".
Theo hãng tin Reuters, Thủ tướng Italy Giorgia Meloni và Tổng thống Pháp Macron đã nhất trí là cần phải hoãn cuộc bỏ phiếu cuối cùng về FTA EU-Mercosur.
Quyết tâm của EC
Trong khi đó, EC quyết tâm hoàn tất FTA với Mercosur.
Ngày 15/12, EC đã bác bỏ yêu cầu hoãn bỏ phiếu của Pháp. Người phát ngôn EC Olof Gill tuyên bố “đây là một thỏa thuận có tầm quan trọng lớn với EU về kinh tế, ngoại giao và địa chính trị, cũng như về trách nhiệm của EU trên trường quốc tế” và cho biết Brussels vẫn hy vọng hiệp định sẽ được ký kết trước cuối năm 2025.
Để hiệp định được thông qua, chỉ cần nhận được đa số các quốc gia thành viên có đủ điều kiện, tức là ít nhất 20 quốc gia đại diện cho tối thiểu 65% dân số EU.
Ngược lại, để chặn thỏa thuận, cần có sự phản đối của ít nhất 4 quốc gia thành viên chiếm tối thiểu 35% dân số EU.
Để thoát khỏi thế bế tắc, EC đã nhượng bộ Pháp bằng cách công bố một điều khoản bảo vệ cùng các đề xuất liên quan đến những quan ngại khác hồi tháng 10/2025. Điều khoản này có thể được kích hoạt nếu giá nhập khẩu từ Mercosur giảm ít nhất 10% so với giá châu Âu, đồng thời khối lượng nhập khẩu hưởng ưu đãi tăng hơn 10% so với năm trước đó.
Điều khoản này cũng có thể áp dụng nếu giá sản phẩm Mercosur giảm 10% trong vòng một năm và vẫn thấp hơn 10% so với giá trong EU.
Một động thái khác nhằm thuyết phục Pháp là việc EC vào tuần trước đã thông báo tăng cường kiểm soát nông sản nhập khẩu để bảo đảm tuân thủ các tiêu chuẩn châu Âu. EC cũng cam kết cập nhật quy định về nguồn gốc thuốc trừ sâu trong hàng nhập khẩu, nhằm ngăn chặn các chất bị cấm ở châu Âu vào châu lục qua đường nhập khẩu.
Ngày 16/12 vừa qua, Nghị viện châu Âu (EP) đã bỏ phiếu ủng hộ việc tăng cường các điều khoản bảo vệ đối với sản phẩm nông nghiệp được quy định trong hiệp định nhằm trấn an nông dân và xoa dịu Pháp.
Những biện pháp này đã được tăng cường thông qua các sửa đổi do Ủy ban Thương mại Quốc tế của EP thông qua. Các nghị sĩ châu Âu sẽ quyết định trong phiên họp toàn thể tại Strasbourg.
Tuy vậy, cuộc bỏ phiếu của EP có thể làm phức tạp thêm quá trình phê chuẩn thỏa thuận, bởi bất kỳ sửa đổi nào đối với văn kiện này cũng sẽ kéo theo một vòng đàm phán giữa EP và Hội đồng châu Âu, trước khi văn kiện được các nước Mercosur thông qua.