Với tỷ lệ ủng hộ áp đảo (49%), Công đảng New Zealand và bà Jacinda Ardern có thể thành lập một chính phủ đơn đảng trong nhiệm kỳ tới nhằm thúc đẩy cải cách cần thiết. Những nghi ngờ ba năm trước của nhiều nhà quan sát và cử tri dành cho nữ Thủ tướng trẻ tuổi giờ đã thế chỗ cho sự ngưỡng mộ. Đáng chú ý hơn cả, chiến thắng của bà Jacinda Ardern còn để lại ba điểm nhấn đặc biệt.
Thứ nhất, chống đại dịch Covid-19 là chìa khóa thành công của bà Jacinda Ardern. Trước đó, nữ Thủ tướng đã thể hiện năng lực lãnh đạo trong giải quyết khủng hoảng như vụ xả súng khủng bố tại Christchurch năm 2018, vụ núi lửa Đảo Trắng phun trào vào năm 2019.
| Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern đã chứng tỏ khả năng lãnh đạo trong nhiệm kỳ đầu tiên. (Nguồn: Getty Images) |
Đặc biệt, trước đại dịch toàn cầu, bà đã chứng minh được bản thân mình: New Zealand đã hạn chế tối đa thiệt hại từ đại dịch, trở thành điển hình tiêu biểu trong kiểm soát dịch Covid-19 khi chỉ có 25 ca tử vong trên 5 triệu dân.
Các biện pháp xét nghiệm sớm, cách ly nhanh đã làm nên thành công của quốc gia này: Mới đây, ngày 18/10, sau ba tuần, New Zealand mới ghi nhận một ca lây nhiễm trong cộng đồng, song đã nhanh chóng được xét nghiệm và cách ly nên không có nguy cơ lây lan.
Thứ hai, bà Jacinda Ardern là minh chứng mới và rõ nhất cho sự thành công của thế hệ lãnh đạo trẻ thế giới, nhiệt huyết, tài năng và tham vọng. Thủ tướng Áo Sebastian Kurz, sau vụ bê bối của liên minh cầm quyền, đã trở lại mạnh mẽ và có tiếng nói ngày một lớn trong Liên minh châu Âu (EU).
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky chứng tỏ rằng ông không ngại đối đầu với chính trị gia lão làng, người đồng cấp Nga Vladimir Putin, nhằm giải quyết bất đồng song phương, từ Crimea đến Belarus. Thậm chí, ông khẳng định sẽ không lãnh đạo đất nước nếu không thể ngăn chặn được hành động thù địch diễn ra tại miền Đông Nam Ukraine.
Thứ ba, bà Jacinda Ardern và Công đảng New Zealand không ngủ quên trên chiến thắng, mà đã bắt tay vào giải quyết thách thức đầy khó khăn trước mắt, như bà từng nhận định: “Điều đó đòi hỏi sự bền bỉ, chăm chỉ và nỗ lực của tất cả 5 triệu người New Zealand”.
Về đối nội, như nhiều quốc gia khác, nền kinh tế của New Zealand, với cơ cấu gồm nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, chịu tác động mạnh của đại dịch. Tháng 9, Cơ quan Thống kê New Zealand thông báo nền kinh tế nước này đã suy giảm 12% do đại dịch Covid-19, đưa quốc gia này lần đầu suy thoái trong 11 năm.
Sự phục hồi của nền kinh tế là chủ đề được đảng Quốc gia khai thác trong bầu cử qua, và đã đến lúc Công đảng và bà Ardern chứng tỏ rằng họ cũng có thể thực hiện điều này.
| “Điều đó đòi hỏi sự bền bỉ, chăm chỉ và nỗ lực của tất cả 5 triệu người New Zealand.” |
Về đối ngoại, câu chuyện về Trung Quốc đang là câu hỏi lớn. Nền kinh tế New Zealand phụ thuộc vào xuất khẩu và từ năm 2017, Bắc Kinh đã trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Auckland.
Xuất khẩu New Zealand-Trung Quốc năm 2019 đạt 13,2 tỷ USD, tương đương 23% kim ngạch xuất khẩu. Vì thế, tăng cường xuất khẩu, đặc biệt là sang Trung Quốc, có vai trò then chốt trong sự phục hồi của New Zealand.
Tuy nhiên, quan hệ New Zealand-Trung Quốc lại thường xuyên đứng trước rủi ro. Là một phần của liên minh tình báo Five Eyes do Washington đứng đầu, Auckland đã chấm dứt hiệp định dẫn độ với Hong Kong (Trung Quốc) và “có lời” với Bắc Kinh về vấn đề người Tân Cương.
Song những hành động như vậy có thể để lại hệ quả khó lường: Bài học về ngành nông nghiệp của Australia gặp khó sau lệnh cấm vận của Trung Quốc còn đó. Thủ tướng Jacinda Ardern và Công đảng New Zealand vì thế sẽ phải thận trọng, tìm kiếm sự cân bằng trong quan hệ giữa Trung Quốc và phương Tây, kiến tạo và xây dựng môi trường thuận lợi để khôi phục nền kinh tế hậu Covid-19.