| Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo. (Nguồn: AP) |
Ngày 28/8, tại cuộc họp báo tại Văn phòng Thủ tướng ở thủ đô Tokyo, ông Abe Shinzo - Thủ tướng tại vị lâu nhất của Nhật Bản đã bất ngờ từ chức vì lý do sức khỏe, mặc dù nhiệm kỳ của ông đến tháng 9/2021 mới kết thúc. Sức khỏe của ông bắt đầu suy giảm vào khoảng giữa tháng Bảy do bệnh viêm loét đại tràng tái phát.
Ông Abe nói rằng bệnh tật làm ông khó đưa ra “phán quyết đúng đắn” và cảm thấy mất tự tin vào khả năng phục vụ người dân Nhật Bản. Ngoài ra, đợt điều trị mới đòi hỏi thời gian chăm sóc kéo dài. Trong buổi họp báo đầy cảm xúc đó, ông Abe xin lỗi người dân Nhật Bản “từ tận đáy lòng” vì không thể làm tròn nghĩa vụ của mình.
Ông Abe sẽ giữ chức Thủ tướng Nhật Bản cho đến khi chọn được người kế nhiệm, chính thức khép lại chặng đường dài tám năm với nhiều thành tựu đáng nhớ.
Xô đổ những kỷ lục
Ông Abe Shinzo sinh ngày 21/9/1954 tại Tokyo, trong một gia đình có truyền thống làm chính trị với ông ngoại là Kishi Nobusuke - Thủ tướng Nhật giai đoạn 1957-1960 và cha là Abe Shintaro từng giữ chức Ngoại trưởng.
Sau khi tốt nghiệp ngành khoa học chính trị tại Đại học Nam California (Mỹ), ông Abe trở về Nhật, tham gia tích cực trong đảng Dân chủ Tự do (LDP) và từ năm 1982 trở thành thư ký cho cha, khi đó là Ngoại trưởng Abe Shintaro. Đến năm 1993, ông giành được ghế trong Hạ viện và đảm nhận một loạt chức vụ trong Chính phủ. Tư tưởng cứng rắn của ông với Triều Tiên nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của LDP. Năm 2003, ông Abe được bổ nhiệm làm Tổng thư ký đảng LDP.
Năm 2006, sau khi ông Koizumi Junichiro rời chức lãnh đạo đảng LDP và vai trò Thủ tướng vì giới hạn nhiệm kỳ, ngày 20/9, ông Abe được bầu chọn để trở thành người kế nhiệm chức vụ lãnh đạo đảng. Sáu ngày sau, ông Abe Shinzo chính thức trở thành Thủ tướng thứ 90 của Nhật Bản, là thủ tướng trẻ nhất lịch sử sau Thế chiến II ở tuổi 52.
Tuy nhiên, nhiệm kỳ của ông Abe chỉ kéo dài được một năm khi tháng 9/2007, ông đột ngột từ chức vì bệnh viêm loét đại tràng. Đây cũng chính là căn bệnh khiến ông phải từ chức lần hai vào tháng Tám vừa qua.
Khi bệnh tình có những biến chuyển tích cực, ông Abe đã có sự trở lại ngoạn mục trên chính trường Nhật Bản. Tháng 9/2012, ông đánh bại đối thủ cùng đảng Ishiba Shigeru để một lần nữa nắm quyền lãnh đạo LDP, sau đó dẫn dắt đảng chiếm đa số trong cuộc bầu cử tháng 12 và được Quốc hội bầu làm Thủ tướng Nhật Bản.
Ngày 24/8/2020 đánh dấu ngày thứ 2.799 ông Abe Shinzo làm việc ở tư cách Thủ tướng Nhật Bản, qua đó trở thành vị Thủ tướng có thời gian phục vụ liên tiếp dài nhất lịch sử nước này, vượt qua người chú là cố Thủ tướng Sato Eisaku (1901-1975) với thời gian cầm quyền từ năm 1964 đến 1972.
Đưa Nhật phát triển mạnh mẽ
Sau khi trở lại nắm quyền vào năm 2012, chính trị gia này đã lãnh đạo liên minh cầm quyền giành chiến thắng trong sáu cuộc bầu cử quốc gia liên tiếp, tạo tiền đề cho kỷ lục về thời gian giữ chức thủ tướng liên tiếp ở Nhật Bản. Giữ chức Thủ tướng gần tám năm, ông Abe có một thành tích đáng nể ở một đất nước mà nhà lãnh đạo phải thực sự tài năng nếu muốn giữ vững chức vị cao nhất.
Trong nhiệm kỳ liên tục từ năm 2012 đến nay, ưu tiên hàng đầu của ông là phục hồi nền kinh tế theo chính sách mà ông gọi là Abenomics, mặc dù Nhật Bản phải trải qua động đất, sóng thần và thảm họa hạt nhân tàn khốc. Abenomics là chiến lược kinh tế kết hợp giữa nới lỏng định lượng, kích thích tài khóa thông qua cải cách cơ cấu và chi tiêu chính phủ. Chiến lược đã giúp tạo nhiều động lực mới cho nền kinh tế, kết quả là nền kinh tế Nhật Bản có quãng thời gian tăng trưởng liên tục dài thứ hai sau năm 1945, chứng khoán có sự phục hồi, tỷ lệ việc làm ở Nhật Bản tăng lên.
Ngoài Abenomics, Thủ tướng Abe còn khởi xướng Womenomics, chính sách biến Nhật Bản thành nơi “phụ nữ có thể tỏa sáng”. Theo báo cáo của Goldman Sachs năm 2019, tỷ lệ phụ nữ Nhật Bản tham gia thị trường lao động lên tới 71%, vượt qua Mỹ và châu Âu. Nhật cũng được đánh giá có chính sách nghỉ phép dành cho cha mẹ tốt, cải thiện tính minh bạch về giới tính cùng nhiều cải cách lao động.
Về mặt chính trị, ông Abe liên tiếp chiến thắng trong các cuộc bầu cử, trong khi nhiều chính phủ các nước dân chủ phương Tây lao đao vì trào lưu dân túy mạnh. Ổn định chính trị cho phép Thủ tướng Abe có cơ hội điều chỉnh, xây dựng chính sách đối ngoại gắn kết, hiệu quả hơn.
Trong thời gian cầm quyền, Nhật Bản đã tăng cường quan hệ với Mỹ, hữu hảo hơn với Trung Quốc, xây dựng hình ảnh quốc gia ủng hộ thương mại toàn cầu khi “hồi sinh” Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và ký kết Hiệp định Thương mại Tự do EU – Nhật Bản (JEFTA). Nhật Bản đã đẩy mạnh quan hệ với những cường quốc khu vực như Ấn Độ, Australia, qua đó chủ động hơn trong thúc đẩy hội nhập kinh tế thế giới.
Quan trọng hơn, dưới thời Thủ tướng Abe, Nhật Bản đã củng cố nền an ninh quốc phòng, thành lập Hội đồng An ninh Quốc gia năm 2013. Khí tài, năng lực tác chiến của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (SDF) đã cải thiện rõ rệt. Từ năm 2014, SDF có thể triển khai lực lượng nhằm hỗ trợ Mỹ và các quốc gia bạn bè trong một số hoàn cảnh nhất định.
Ai là người kế nhiệm?
Trong buổi họp báo thông báo từ chức, nhà lãnh đạo kỳ cựu cho biết thêm ông không phải là người ra quyết định về việc chọn ai là người kế nhiệm. Ông sẽ không bình luận về tên của những người có khả năng kế nhiệm, nhưng cho biết Thủ tướng tiếp theo sẽ tiếp tục các nỗ lực chống dịch Covid-19.
Thời gian qua, truyền thông Nhật Bản cũng như quốc tế cũng đã có nhiều đồn đoán về những gương mặt sáng giá thay thế chiếc ghế Thủ tướng. Trong đó, có rất nhiều cái tên đầy triển vọng như cựu Bộ trưởng Ngoại giao Kishida Fumio, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ishiba Shigeru, cựu Bộ trưởng Nội vụ và Truyền thông Seiko Noda hay Bộ trưởng Quốc phòng Taro Kono.
Tuy nhiên, nổi bật nhất trong số các ứng cử viên và được dự đoán sẽ trở thành Thủ tướng tiếp theo của xứ Phù Tang là ông Suga Yoshihide, Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản. Ông Suga Yoshihide giữ vị trí Chánh văn phòng Nội các kể từ khi Thủ tướng Abe quay trở lại chính quyền từ tháng 9/2012, ông được xem như “tổng quản” nếu Thủ tướng Abe bất ngờ từ chức. Ông đồng thời là người phát ngôn hàng đầu của chính phủ, điều phối chính sách và bộ máy nội các Nhật Bản.
Dù ai sẽ lên nắm quyền điều hành đất nước Mặt trời mọc đi chăng nữa, người đó cần có đủ uy tín chính trị và bản lĩnh cần thiết để đưa Nhật Bản tiếp tục tiến về phía trước, thực hiện những giấc mơ còn đang dang dở của người tiền nhiệm Abe Shinzo.