Tranh luận về sách Công nghệ giáo dục: Đừng vội vã 'đập bỏ' cái hiện hành

Nguyệt Anh
TGVN. Đề cập đến việc sách Công nghệ giáo dục bị loại, TS. Nguyễn Thành Nam, giảng viên Học viện Kỹ thuật quân sự băn khoăn, nếu đập bỏ cái hiện hành còn hữu dụng trong khi cái mới còn chưa hoàn thiện, chưa đi vào thực tiễn và chưa chứng tỏ được tính ưu việt của nó, nếu cái mới gặp vấn đề thì làm thế nào?    
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
vu sach cong nghe giao duc dung voi va dap bo cai hien hanh Sách Công nghệ giáo dục bị loại: PGS. TSKH Nguyễn Kế Hào gửi kiến nghị lên Phó Thủ tướng
vu sach cong nghe giao duc dung voi va dap bo cai hien hanh Đại biểu Quốc hội Nguyễn Lân Hiếu: Kết quả thẩm định không thuyết phục!

Sau khi bảo vệ luận án tiến sĩ vật lý ở Trung tâm Nghiên cứu khoa học quốc gia Cộng hòa Pháp (CNRS) năm 2007, TS. Nguyễn Thành Nam đã bỏ ra 4 năm chỉ để học cách dạy học sinh tiểu học. Hai năm tiếp theo, ông trực tiếp vừa biên soạn chương trình vừa dạy khoa học cho học sinh tiểu học. Có điều kiện tiếp xúc, làm việc với trẻ nhỏ, TS. Nam hiểu được cách dạy học sinh tiểu học sẽ có nhiều khác biệt so với các cấp học khác...

vu sach cong nghe giao duc dung voi va dap bo cai hien hanh
TS. Nguyễn Thành Nam. (Ảnh: NVCC)

Từ câu chuyện sách Công nghệ giáo dục bị loại với những ý kiến trái chiều, để nhận định giá trị của một bộ sách cần theo tiêu chí và cơ sở nào?

Tiêu chí đúng đắn nhất là năng lực của sản phẩm ở đầu ra. Chúng ta cần xây dựng một bộ tiêu chí với những chỉ số có thể đo lường được, để đánh giá năng lực của học sinh ở đầu ra của mỗi chương trình giáo dục mà sách giáo khoa chỉ là một yếu tố của nó.

Đồng thời cần lưu ý, sách giáo khoa (SGK) chỉ là một thành tố của chương trình giáo dục như là giải pháp hoàn chỉnh. Vì SGK mới chưa biết sẽ được sử dụng như thế nào trong thực tế, nhưng theo như chương trình đại trà hiện hành thì SGK là tài liệu dùng chung của cả giáo viên và học sinh, thầy cô giáo dựa vào đó để giải thích cho học sinh hiểu kiến thức, còn học sinh dựa vào đó để ghi nhớ và vận dụng vào việc làm bài tập. Trong khi ở chương trình Công nghệ giáo dục (CNGD), giáo viên sử dụng các bản thiết kế riêng, còn SGK vừa là vở ghi, vở bài tập, vở sáng tạo của học sinh sau giờ học.

Theo quan niệm của CNGD, SGK là những gì thầy và trò cùng làm ra trong lớp học. Quan niệm này hoàn toàn khác với SGK hiện hành, do đó sách của họ làm ra hoàn toàn khác, không thể đem so câu chữ hay cấu trúc với các bộ SGK khác được.

Có ý kiến cho rằng, không nên bắt bộ sách đã hoàn thiện trong 40 năm và thực nghiệm thành công phải sửa gần 300 chỗ, tức là phải làm lại hoàn toàn, chẳng khác nào phải “gọt chân cho vừa giày”. Tiến sĩ có nghĩ như vậy?

Vấn đề không phải là bao nhiêu năm mà quan trọng nó có còn phù hợp với thực tiễn cuộc sống hay không? Sách có đáp ứng được các đòi hỏi có tính thời đại hay không? Nếu không còn phù hợp thì buộc phải điều chỉnh, thậm chí loại bỏ là điều tất yếu.

vu sach cong nghe giao duc dung voi va dap bo cai hien hanh
Tiến sĩ Nam trong một giờ dạy lớp 1 bằng phương pháp Công nghệ giáo dục. (Ảnh: NVCC)

Tuy nhiên, quá trình thực hiện đổi mới hay cải cách giáo dục cần hết sức thận trọng vì nó liên quan đến tiền đồ của quốc gia, nhất định không nên đập bỏ hoàn toàn cái hiện hành trước khi cái mới được hoàn thiện và được cuộc sống chấp nhận. Tức là, sản phẩm của cái mới phải chứng tỏ có chất lượng cao hơn sản phẩm hiện hành.

Trong một nền giáo dục lành mạnh, bản thân các chương trình giáo dục cũng cần phải được điều chỉnh liên tục trong mối quan hệ biện chứng với thực tiễn. Chương trình CNGD vẫn thường xuyên được điều chỉnh để luôn đi sát với thực tiễn dạy học. Theo tôi biết, bộ SGK CNGD được nộp lên cho hội đồng thẩm định là bản mới nhất.

Cái sai ở chỗ, bắt CNGD phải “đập đi” và “xây lại” toàn bộ cho sát với những quy định mới trong các văn bản hành chính chứ không phải là cho phù hợp với thực tiễn dạy và học. Đây là một sự can thiệp thô bạo và hoàn toàn phản khoa học nên chẳng khác nào “gọt chân cho vừa giày”.

Tại sao chúng ta không chờ đến khi sản phẩm đầu ra của các chương trình giáo dục mới chứng tỏ được sự vượt trội về chất lượng so với các chương trình hiện hành rồi hãy đập bỏ cái hiện hành? Rõ ràng, chưa có gì đảm bảo các chương trình đang xây dựng sẽ thành công như mong muốn. Nếu đập bỏ luôn cái hiện hành còn hữu dụng trong khi cái mới còn chưa hoàn thiện, chưa đi vào thực tiễn và chưa chứng tỏ được tính ưu việt của nó, nếu cái mới gặp vấn đề, chất lượng sản phẩm đầu ra không được như cái cũ thì làm thế nào?

Ông từng khẳng định, phương pháp học tập thông qua hệ thống việc làm của CNGD là phương pháp hiện đại nhất, vì sao vậy?

Suy cho cùng, mọi hoạt động dạy và học ở phổ thông đều dựa trên hai yếu tố là giải thích của giáo viên và hoạt động của học sinh. Nền giáo dục cổ truyền của chúng ta chỉ dùng mỗi cách thầy giảng giải, trò ghi nhớ và cách đó đã lỗi thời. Các phương thức học tập mới, hiện đại tập trung nhiều hơn vào hoạt động học tập của học sinh. Vai trò của người thầy chuyển dần từ chỗ là người giải thích, cung cấp thông tin sang vai trò của người hướng dẫn, tổ chức hoạt động học tập của học sinh. Thông qua hoạt động học tập, người học tự tạo ra các năng lực cho bản thân mình.

Trong chương trình CNGD, giáo viên là người thiết kế ra hệ thống hoạt động của học sinh và tổ chức hoạt động học tập đó, do vậy mới gọi là “thầy thiết kế, trò thi công”. Qua đó, học sinh sẽ “tự học, tự giáo dục, tự làm ra chính mình”, vậy nên tôi mới nói là hiện đại nhất.

vu sach cong nghe giao duc dung voi va dap bo cai hien hanh
TS. Nguyễn Thành Nam trong một giờ học. (Ảnh: NVCC)

Nhưng hình như nhiều người chưa hiểu cặn kẽ về cách dạy theo Công nghệ giáo dục?

Thực tế cho thấy, việc dạy theo CNGD đòi hỏi cao hơn ở người thầy, SGK cũng khác. Do đó, nhiều người nhìn vào có cảm giác rất khó hiểu với cái tư duy giảng giải của họ, chứ thực ra không khó đối với học sinh vì các em học tập thông qua việc làm chứ không học qua lời giải thích của người lớn.

Phải chăng chúng ta rất dễ theo lối “tư duy đồng phục”, triệt tiêu mọi sáng tạo nếu đòi hỏi tất cả bộ sách giáo khoa đều phải biên soạn giống nhau?

Đúng vậy! Nếu yêu cầu tất cả các bộ sách giáo khoa đều phải biên soạn giống hệt nhau về cấu trúc, về phân phối nội dung, cuối cùng cái khác nhau duy nhất chỉ có thể là vật liệu - điều giáo viên hoàn toàn có thể tự điều chỉnh trong quá trình dạy học. Với cách làm như vậy không khác gì chúng ta chỉ có một bộ sách giáo khoa.

Ở nước ngoài, họ sử dụng sách giáo khoa như thế nào và chúng ta có thể học được gì, thưa Tiến sĩ?

Còn tùy ở mỗi quốc gia, có nước cho phép sử dụng song song nhiều bộ sách giáo khoa và việc sử dụng bộ sách nào là do hiệu trưởng quyết định. Nhiều nước thậm chí cho phép giáo viên tự biên soạn bài giảng và dạy theo cách của riêng mình chứ không nhất thiết phải theo một cuốn sách nào, miễn là năng lực của học sinh phải đáp ứng được các yêu cầu chuẩn đầu ra. Người ta xây dựng các kỳ thi sát hạch quốc gia và kiểm soát chất lượng thông qua các kỳ thi sát hạch đó.

Để tiệm cận với phương pháp giáo dục của các nước phát triển, chúng ta cần phải thay đổi như thế nào, theo ông?

Đây là việc lớn và cần một hệ thống các giải pháp phức tạp và đồng bộ. Ở đây, tôi chỉ xin nếu ý kiến cá nhân về việc xây dựng chương trình giáo dục mới. Tôi cho rằng, các chương trình giáo dục hiện hành nên được tiếp tục duy trì trong quá trình xây dựng và triển khai chương trình giáo dục mới. Việc xây dựng các chương trình giáo dục mới bao gồm biên soạn sách giáo khoa cứ tiến hành như cách đang làm.

Đồng thời, Nhà nước nên tập trung xây dựng một bộ tiêu chuẩn chất lượng đầu ra cùng với hệ thống đánh giá chất lượng đi kèm. Bộ tiêu chuẩn này bao gồm các năng lực tối thiểu mà học sinh cần phải có được sau khi hoàn thành chương trình học. Trong trường hợp cần loại bỏ một chương trình giáo dục nào đó thì nên dựa vào việc so sánh chất lượng sản phẩm đầu ra, tức là năng lực của học sinh để quyết định nên giữ chương trình nào, nên loại bỏ chương trình nào, chương trình nào cần phải điều chỉnh mới có thể tiếp tục được sử dụng. Tóm lại, theo tôi nên tìm câu trả lời cuối cùng từ thực tiễn cuộc sống.

Xin cảm ơn ông!

Trước đó, ngày 23/9, PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào đã đại diện cho cán bộ trung tâm CNGD viết kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ GD&ĐT thể hiện sự bức xúc về việc sách CNGD bị loại với các lý do không thuyết phục.

Ngày 25/9, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ đã có văn bản trả lời về việc Bộ GD&ĐT thực hiện quy trình thẩm định sách giáo khoa theo quy định pháp luật và thông báo nếu nhóm tác giả sách CNGD tiếp tục sửa chữa thì có thể sẽ đăng ký thẩm định lại ở các đợt sau.

Ngày 7/10, PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào tiếp tục gửi thư lên Phó thủ tướng Vũ Đức Đam để trao đổi về những bức xúc xung quanh bộ sách công nghệ giáo dục không qua “cửa thẩm định”.

vu sach cong nghe giao duc dung voi va dap bo cai hien hanh Sách Công nghệ giáo dục bị loại: PGS. TSKH Nguyễn Kế Hào gửi kiến nghị lên Phó Thủ tướng

TGVN. Ngày 7/10, PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào tiếp tục gửi thư lên Phó thủ tướng Vũ Đức Đam để trao đổi về những bức xúc xung ...

vu sach cong nghe giao duc dung voi va dap bo cai hien hanh Sách không qua "cửa thẩm định": Trung tâm Công nghệ giáo dục kiến nghị lên Thủ tướng

TGVN. Ngày 23/9, Trung tâm Công nghệ giáo dục đã chính thức có kiến nghị bằng văn bản gửi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và ...

vu sach cong nghe giao duc dung voi va dap bo cai hien hanh Đại biểu Quốc hội Nguyễn Lân Hiếu: Kết quả thẩm định không thuyết phục!

Chia sẻ với TG&VN, ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu cho rằng, lý thuyết Công nghệ giáo dục của GS. Hồ Ngọc Đại được nghiên cứu, đưa ...

Nguyệt Anh (thực hiện)

Đọc thêm

Thị trường máy tính toàn cầu sẽ tăng trưởng đều đặn nhờ AI

Thị trường máy tính toàn cầu sẽ tăng trưởng đều đặn nhờ AI

Các chuyên gia nhận định thị trường máy tính toàn cầu sẽ tăng trưởng đều đặn qua từng năm nhờ vào sự bùng nổ cũng trí tuệ nhân tạo (AI).
Top 4 mẫu smartphone chuyên dụng dành cho người chơi crypto

Top 4 mẫu smartphone chuyên dụng dành cho người chơi crypto

Khi nhắc đến crypto, crypto phone hay blockchain phone có lẽ là cái tên quen thuộc khi được tích hợp sẵn các ứng dụng và dịch vụ liên quan đến ...
5 cách tra cứu mã giao dịch trên MB Bank nhanh chóng, chính xác

5 cách tra cứu mã giao dịch trên MB Bank nhanh chóng, chính xác

Tra cứu mã giao dịch MB Bank giúp bạn biết được giao dịch đã thực hiện thành công hay chưa, có sự cố gì xảy ra hay không. Hiện nay, ...
Cách đặt đơn hàng theo nhóm trên Grab cực đơn giản

Cách đặt đơn hàng theo nhóm trên Grab cực đơn giản

Giờ đây, bạn chẳng cần thay nhau chờ đợi đặt hàng trên cùng một điện thoại. Với tính năng Đặt đơn nhóm trên Grab mỗi người đều có thể tự ...
Hình ảnh đội tuyển Việt Nam tập trung tại sân bay Nội Bài trước giờ sang Indonesia

Hình ảnh đội tuyển Việt Nam tập trung tại sân bay Nội Bài trước giờ sang Indonesia

8h40 sáng 19/3, đội tuyển Việt Nam bay sang Indonesia, quyết tâm giành kết quả cao nhất trong trận lượt đi vòng loại thứ 2 World Cup 2026.
Giá xăng dầu hôm nay 19/3: Nhu cầu nhiên liệu tại Trung Quốc hồi phục hỗ trợ giá dầu

Giá xăng dầu hôm nay 19/3: Nhu cầu nhiên liệu tại Trung Quốc hồi phục hỗ trợ giá dầu

Giá xăng dầu hôm nay 19/3, thế giới duy trì đà tăng khi sản lượng xuất khẩu dầu thô của Iraq và Saudi Arabia giảm xuống, thị trường Trung Quốc ...
Ngày quốc tế hạnh phúc: Hạnh phúc của người dân đến từ đâu?

Ngày quốc tế hạnh phúc: Hạnh phúc của người dân đến từ đâu?

Mỗi người sẽ có các tiêu chuẩn khác nhau về hạnh phúc. Tiêu chuẩn này dựa trên sự thoải mái, hài lòng của người đó với chính tiêu chí của họ.
Mức phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu?

Mức phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu?

Xin hỏi đi xe đạp vi phạm nồng độ cồn có bị xử phạt không? Mức xử phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu? - Độc giả Hoàng Yến
Nga: Thủ đô Moscow tăng cường xe buýt điện thân thiện môi trường

Nga: Thủ đô Moscow tăng cường xe buýt điện thân thiện môi trường

Thị trưởng Moscow cho biết, thủ đô nước Nga có hơn 1.500 xe buýt điện thân thiện với môi trường đang hoạt động, thay thế xe buýt truyền thống.
Hỗ trợ sinh kế bền vững cho người dân Đắk Nông

Hỗ trợ sinh kế bền vững cho người dân Đắk Nông

Dự án 'Viện trợ quốc tế khẩn cấp để hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả sau lũ quét năm 2023' đã hỗ trợ hiệu quả cho người dân tại Đắk Nông.
Hội nghị toàn quốc Hội Nhà báo năm 2024: Đoàn kết - Kỷ cương - Đổi mới - Phát triển

Hội nghị toàn quốc Hội Nhà báo năm 2024: Đoàn kết - Kỷ cương - Đổi mới - Phát triển

Ngày 18/3 tại TP. Hồ Chí Minh, Hội Nhà báo Việt Nam long trọng tổ chức Hội nghị toàn quốc 2024, hướng tới Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam.
Lai Châu nỗ lực an cư cho người dân sau lũ

Lai Châu nỗ lực an cư cho người dân sau lũ

Dự án 'Viện trợ khẩn cấp quốc tế để hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả sau lũ quét năm 2023' hỗ trợ phục hồi sinh kế, sửa nhà cho người dân tỉnh Lai ...
Hàn Quốc lại chìm trong bụi mịn, chuyên gia cảnh báo đỏ nguy hiểm đến sức khỏe

Hàn Quốc lại chìm trong bụi mịn, chuyên gia cảnh báo đỏ nguy hiểm đến sức khỏe

Ngày 17/3, lần đầu tiên kể từ đầu năm tới nay, gần như cả đất nước Hàn Quốc chìm trong màu vàng của bụi và cát.
Vi khuẩn salmonella nguy hiểm thế nào?

Vi khuẩn salmonella nguy hiểm thế nào?

Vi khuẩn Salmonella thường gây ra bệnh tiêu chảy, nhưng cũng có thể nhiễm bệnh đến các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm máu, xương và khớp xương.
Nên uống cà phê như thế nào để tránh ngộ độc?

Nên uống cà phê như thế nào để tránh ngộ độc?

Nếu uống quá 4-5 tách cà phê mỗi ngày sẽ khiến cơ thể bị gây hại và nếu hấp thụ 1,2g caffeine, tương đương 12 tách cà phê sẽ xảy ra tình trạng ngộ độc.
Các bác sĩ X-quang tại Nga có cơ hội sử dụng AI để xác định 54 loại bệnh

Các bác sĩ X-quang tại Nga có cơ hội sử dụng AI để xác định 54 loại bệnh

Thị trưởng Moscow Sergei Sobyanin cho biết các bác sĩ đã sẵn sàng thử nghiệm và triển khai các dịch vụ trí tuệ nhân tao (AI) mới cho nghiên cứu X-quang.
Làm thế nào để biết bạn đang ăn quá nhiều đường và cách phòng tránh?

Làm thế nào để biết bạn đang ăn quá nhiều đường và cách phòng tránh?

Ăn nhiều đường không tốt cho sức khỏe nhưng nhiều người không biết mình đang ăn quá nhiều loại thực phẩm này. Vậy có dấu hiệu nào cảnh báo không?
Hàng loạt bác sĩ nghỉ việc, nhiều bệnh viện Hàn Quốc tiếp tục hoãn và hủy các ca phẫu thuật

Hàng loạt bác sĩ nghỉ việc, nhiều bệnh viện Hàn Quốc tiếp tục hoãn và hủy các ca phẫu thuật

Hơn 90% trong tổng số 13.000 bác sĩ thực tập và bác sĩ nội trú của Hàn Quốc đã nộp đơn xin nghỉ việc hàng loạt trong gần 3 tuần qua.
XSMB 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. dự đoán XSMB 19/3/2024

XSMB 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. dự đoán XSMB 19/3/2024

XSMB 19/3 - Trực tiếp Kết quả xổ số miền Bắc nhanh nhất hôm nay, thứ 3 ngày 19/3/2024. KQSXMB. SXMB 19/3. dự đoán XSMB 19/3/2024. xổ số hôm nay 19/3. XSMB thứ 3
Vietlott 19/3, kết quả xổ số Vietlott Power thứ 3 ngày 19/3/2024. xổ số Power 655 hôm nay

Vietlott 19/3, kết quả xổ số Vietlott Power thứ 3 ngày 19/3/2024. xổ số Power 655 hôm nay

Vietlott 19/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Vietlott hôm nay 19/3/2024 từ trường quay tầng 19, số 23 Lạc Trung, Hà Nội. Vietlott Power 655 hôm nay.
XSMT 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. SXMT 19/3/2024

XSMT 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. SXMT 19/3/2024

XSMT 19/3 - Trực tiếp Kết quả xổ số miền Trung ngày 19 tháng 3 năm 2024. KQSXMT. SXMT 19/3. xổ số hôm nay 19/3. XSMT thứ 3. KQXSMT 19/3/2024
XSMN 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Ba 19/3/2024. xổ số hôm nay 19/3

XSMN 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Ba 19/3/2024. xổ số hôm nay 19/3

XSMN 19/3 - xổ số hôm nay 19/3. Trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay 19/3/2024. KQXSMN thứ 3. SXMN 19/3. Kết quả xổ số ngày 19 tháng 3
XSMN 18/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số ngày 18 tháng 3. xổ số hôm nay 18/3/2024

XSMN 18/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số ngày 18 tháng 3. xổ số hôm nay 18/3/2024

XSMN 18/3 - Trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay 18/3/2024. SXMN 18/3/2024. kết quả xổ số ngày 18 tháng 3. xổ số hôm nay 18/3. XSMN thứ 2.
Vietlott 18/3, kết quả xổ số Vietlott Max 3D thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số Max 3D hôm nay

Vietlott 18/3, kết quả xổ số Vietlott Max 3D thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số Max 3D hôm nay

Vietlott 18/3 - xổ số Vietlott Max 3D 18/3. Trực tiếp kết quả xổ số Vietlott hôm nay 18/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott 3D hôm nay.
Phiên bản di động