Hội nghị được tổ chức nhằm điểm lại kết quả triển khai công tác đối ngoại địa phương trên tất cả lĩnh vực kể từ Hội nghị Ngoại vụ toàn quốc lần thứ 18 (năm 2016) đến nay cũng như thảo luận các phương hướng nhiệm vụ triển khai trong thời gian tới.
Hội nghị có sự tham gia của lãnh đạo và các đơn vị của Bộ Ngoại giao; đại diện lãnh đạo Ban Đối ngoại Trung ương; Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam; lãnh đạo các Bộ, ban, ngành; lãnh đạo các tỉnh, thành phố. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh phát biểu khai mạc và chủ trì Hội nghị.
| Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh cùng các đại biểu. (Ảnh: Tuấn Anh) |
| Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cùng các đại biểu địa phương. |
| Thứ trưởng thường trực Bùi Thanh Sơn cùng các đại biểu tại Hội nghị. (Ảnh: Nguyễn Hồng) |
8h35: Phát biểu khai mạc Hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh khẳng định đây là kỳ Hội nghị thứ tư được tổ chức cùng Hội nghị Ngoại giao để các đại biểu địa phương không chỉ nắm bắt diễn biến mới của tình hình quốc tế và khu vực, mà còn là dịp để địa phương và trung ương, trong nước và ngoài nước cùng trực tiếp bàn bạc các biện pháp tăng cường phối hợp, nâng cao hiệu quả triển khai công tác đối ngoại, trong đó có chủ trương hội nhập quốc tế sâu rộng.
| Các đại biểu làm lễ chào cờ. (Ảnh: Tuấn Anh) |
"Điều này hết sức có ý nghĩa bởi Hội nghị lần này diễn ra trong bối cảnh năm nay là năm bản lề giữa nhiệm kỳ thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và giai đoạn "nước rút" triển khai chủ trương hội nhập sâu rộng và các Nghị quyết của Quốc hội, của địa phương về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016 - 2020, thực hiện đồng bộ ba đột phá chiến lược, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với mô hình tăng trưởng, nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế", Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nhấn mạnh.
| Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh phát biểu chỉ đạo Hội nghị. (Ảnh: Tuấn Anh) |
Phó Thủ tướng nhận định, kể từ Hội nghị Ngoại vụ 18 (năm 2016) đến nay, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Dù vậy, dưới sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Đảng, Nhà nước và sự thống nhất, phối hợp từ Trung ương đến tất cả các địa phương trong cả nước, công tác đối ngoại đã được triển khai đồng bộ, hiệu quả, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, góp phần duy trì môi trường hòa bình, ổn định, giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, tạo điều kiện cho phát triển kinh tế - xã hội đất nước.
"Trong thành tựu chung đó có dấu ấn quan trọng của đối ngoại địa phương và công sức to lớn của đội ngũ anh chị em làm công tác đối ngoại địa phương. Công tác đối ngoại địa phương đã được triển khai chủ động, tích cực, có trọng tâm, trọng điểm. Chúng ta đã mở rộng và khai thác hiệu quả các mối quan hệ với đối tác nước ngoài, mở rộng thị trường xuất khẩu, thúc đẩy thương mại, đầu tư, đóng góp thiết thực vào các mục tiêu phát triển của địa phương và cả nước", Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh khẳng định.
Tuy nhiên, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho rằng, công tác ngoại vụ cần thẳng thắn nhìn nhận tiến trình hội nhập quốc tế ở cả cấp trung ương và địa phương vẫn còn nhiều hạn chế; có những vấn đề hết sức cấp bách, nếu không có giải pháp tháo gỡ, sẽ là những nút thắt, rào cản đối với tiến trình hội nhập quốc tế, không chỉ ngăn cản chúng ta tranh thủ lợi ích của hội nhập, mà còn làm gia tăng nguy cơ tụt hậu xa hơn.
| Toàn cảnh Hội nghị. (Ảnh: Nguyễn Hồng) |
Theo Phó Thủ tướng, thứ nhất, nhận thức, tư duy hội nhập quốc tế tại nhiều nơi chưa sát thực tiễn địa phương và còn thiếu tầm nhìn dài hạn, cách hiểu, cách triển khai giữa các địa phương còn rất khác nhau. Thứ hai, Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng nhưng chưa tận dụng được hết các cơ hội do hội nhập quốc tế mang lại để nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng lực và sức cạnh tranh của nền kinh tế, cũng như ứng phó hữu hiệu với các thách thức. Bên cạnh đó, năng lực cạnh tranh của các địa phương không đồng đều, dẫn đến việc thụ hưởng lợi ích hội nhập giữa các địa phương cũng có sự chênh lệch, xuất hiện tình trạng cạnh tranh nguồn lực thay vì hợp tác, kết nối.
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nhận định, tình hình quốc tế thời gian tới sẽ còn biến chuyển phức tạp, khó lường, cơ hội đan xen với thách thức, trong đó mặt thách thức có phần gia tăng. Để thực hiện thắng lợi đường lối của Đại hội Đảng XII, các Nghị quyết Đảng bộ tại địa phương nhiệm kỳ 2016 - 2021 về triển khai các nhiệm vụ đối ngoại, công tác đối ngoại, trong đó có đối ngoại địa phương phải hết sức chủ động, linh hoạt, sáng tạo, với một tư duy đổi mới mạnh mẽ, đúng với tinh thần của Hội nghị Ngoại vụ lần này - “Chủ động, sáng tạo, phục vụ hội nhập hiệu quả và phát triển bền vững”, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh đề nghị các đại biểu cần tập trung đi sâu phân tích những tồn tại, bất cập, tìm ra những “rào cản”, “nút thắt” cản trở công tác đối ngoại địa phương thời gian qua, đưa ra các biện pháp hữu hiệu nhằm đẩy mạnh hơn nữa công tác đối ngoại địa phương, nâng cao hiệu quả phối hợp giữa Bộ Ngoại giao, các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài với địa phương.
| (Ảnh: Tuấn Anh) |
Cụ thể, Phó Thủ tướng đề nghị Hội nghị tập trung thảo luận một số định hướng lớn sau:
Thứ nhất, cần quyết liệt đổi mới tư duy hội nhập quốc tế, hội nhập phải đi vào chiều sâu, vừa “tư duy toàn cầu” để bắt kịp tình hình quốc tế và tốc độ hội nhập quốc tế của nước ta, các lợi ích, cam kết tại các Hiệp định thương mại tự do đa phương, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, vừa phải “hành động địa phương”, hiểu rõ “quê ta” có gì mà đối tác cần, ta cần gì để nâng cao chất lượng và thương hiệu sản phẩm, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, hỗ trợ phát triển bền vững của địa phương…
Thứ hai, cần tập trung cao độ để thực hiện tốt công tác hội nhập quốc tế gắn với phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Chính phủ đã có Nghị quyết 38 về thực hiện hội nhập quốc tế, thông qua chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 4, khóa XII và đã chỉ đạo các địa phương cần nhanh chóng cụ thể hóa thành các nhiệm vụ trong kế hoạch công tác hằng năm của mỗi địa phương.
“Trên cơ sở đó, Bộ Ngoại giao và tất cả các đồng chí Trưởng Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài có mặt hôm nay sẵn sàng đồng hành cùng các địa phương triển khai toàn diện công tác đối ngoại địa phương như: giới thiệu cơ hội hợp tác đầu tư, hỗ trợ xúc tiến kinh tế đối ngoại, kết nối mở rộng thị trường, thẩm định đối tác và hỗ trợ xử lý tranh chấp thương mại; hỗ trợ địa phương triển khai Chiến lược Ngoại giao văn hóa, thông tin tuyên truyền đối ngoại nhằm quảng bá hình ảnh và thương hiệu địa phương; phối hợp làm tốt công tác lãnh sự, bảo hộ công dân, ngư dân, tàu cá và công tác người Việt Nam ở nước ngoài” – Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh chỉ đạo.
| (Ảnh: Tuấn Anh) |
Cũng tại Hội nghị, Bộ trưởng Ngoại giao cũng đề nghị địa phương cần đặt hàng cụ thể cho Bộ Ngoại giao, trực tiếp cho các đồng chí Trưởng Cơ quan đại diện; đề nghị các Đại sứ tư vấn địa phương về ngành nghề, thị trường “đúng đối tác, đúng ngành”, giúp các địa phương rút ngắn thời gian và nắm thông tin chất lượng, đáng tin cậy.
Thứ ba, ngoài việc khai thác lợi thế khác biệt và tiềm năng của mỗi địa phương, phải chăng đã đến lúc các địa phương cần xem xét lại, khắc phục tình trạng mỗi địa phương “tự độc lập tác chiến” để tiến tới cùng “chung tay”, cùng liên kết, phân công và hợp tác với các địa phương khác để phát huy lợi thế của từng vùng trong hợp tác cấp độ địa phương với các đối tác/doanh nghiệp nước ngoài.
“Bộ Ngoại giao và các cơ quan ngoại vụ địa phương sẽ tăng cường phối hợp để hỗ trợ địa phương xây dựng kế hoạch, kết nối về kinh tế, xây dựng thương hiệu, thu hút nguồn lực cho phát triển địa phương” – Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh khẳng định.
Thứ tư, làm tốt công tác thu hút đầu tư nước ngoài (FDI), sử dụng hiệu quả nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và nguồn viện trợ phi chính phủ nước ngoài.
“Việt Nam đã trở thành nước thu nhập trung bình và thời gian tới sẽ không được tiếp tục nhận nguồn vốn vay ưu đãi nữa mà chuyển sang mức cao hơn. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã giao Bộ Ngoại giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan ở trung ương và các địa phương sửa đổi Nghị định 12 nhằm tăng cường thu hút và quản lý hiệu quả hơn nữa nguồn viện trợ phi chính phủ nước ngoài trong thời gian tới” - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cũng chỉ đạo, cần tiếp tục kiện toàn bộ máy làm công tác đối ngoại địa phương đáp ứng yêu cầu của công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế hiện nay. Các Cơ quan ngoại vụ địa phương cần nâng tầm tham gia, đóng góp về công tác nghiên cứu, tham mưu chính sách, phát huy tốt hơn nữa “vai trò đầu mối”, “trái tim hội nhập” tại địa phương trong nâng cao hiệu quả hội nhập quốc tế và kịp thời đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn trong quá trình thực thi các cam kết hội nhập quốc tế và khu vực.
“Những yêu cầu và nhiệm vụ của hội nhập quốc tế đặt ra cho Hội nghị Ngoại vụ lần thứ 19 ngày càng cao, kỳ vọng đối với đóng góp của công tác ngoại vụ địa phương và các cán bộ mang sứ mệnh trong sự phát triển của địa phương, doanh nghiệp và người dân ngày càng lớn” – Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh chỉ đạo.
8h50: Phát biểu tại Hội nghị Ngoại vụ, Cục trưởng Cục Ngoại vụ Nguyễn Hoàng Long khẳng định, trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có nhiều chuyển biến phức tạp, khó lường, tác động đan xen, nhiều chiều đến môi trường an ninh và phát triển của Việt Nam, Việt Nam đất nước ta vẫn tiếp tục phát triển nhanh và khá toàn diện trên hầu hết các lĩnh vực.
Trong bối cảnh chung đó, các địa phương đã quán triệt các nguyên tắc, quan điểm, phương châm chỉ đạo của Đảng và Chính phủ, phối hợp chặt chẽ với Bộ Ngoại giao và các ban, bộ, ngành của Trung ương đẩy mạnh triển khai hoạt động đối ngoại, góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chung, đạt được nhiều kết quả quan trọng sau. Một trong những thành tựu nổi bật đó là sự kiện Năm APEC Việt Nam 2017, đóng góp vào thành công chung của mặt trận đối ngoại trên nhiều mặt trận cụ thể như kinh tế đối ngoại, di sản, công tác người Việt Nam ở nước ngoài, thông tin đối ngoại, bảo đảm an ninh biên giới, công tác lãnh sự, quản lý và tổ chức hội thảo quốc tế, thanh tra địa phương...
| Cục trưởng Cục Ngoại vụ Nguyễn Hoàng Long báo cáo tổng kết công tác đối ngoại địa phương giai đoạn 2016 - 2018 và các phương hướng nhiệm vụ giai đoạn 2018 - 2020. (Ảnh: Nguyễn Hồng) |
Theo ông Nguyễn Hoàng Long, trên cơ sở sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh và Lãnh đạo Bộ, các đơn vị của Bộ Ngoại giao và các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài đã chủ động tăng cường các hoạt động hỗ trợ địa phương triển khai công tác đối ngoại trên tất cả các lĩnh vực, với trọng tâm là kinh tế đối ngoại.
Cùng với đó, Bộ Ngoại giao cũng hỗ trợ các địa phương kiện toàn bộ máy làm công tác đối ngoại thông qua tập trung xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, tạo hành lang pháp lý cho công tác ngoại vụ, đồng thời thường xuyên tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đối ngoại địa phương theo Đề án của Thủ tướng Chính phủ và yêu cầu của từng địa phương.
Tuy nhiên, Cục trưởng Cục Ngoại vụ cũng cho rằng bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên, công tác đối ngoại địa phương vẫn còn tồn tại một số vướng mắc và cần phải có các biện pháp khắc phục để triển khai hiệu quả hơn nữa trong thời gian tới, trong bối cảnh đất nước ta đang chủ động, tích cực triển khai hội nhập quốc tế sâu rộng và toàn diện. Theo đó, các đơn vị trong Bộ, các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài và các địa phương cần nắm bắt, nghiên cứu và đề ra hướng đi mới, cách làm hiệu quả, thiết thực hơn. Toàn ngành Ngoại giao thời gian tới sẽ bám sát định hướng hành động thông qua tại Hội nghị để tiếp tục đồng hành, hỗ trợ các địa phương nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại, phục vụ hội nhập hiệu quả và phát triển bền vững.
9h: Trong tham luận của mình, ông Bùi Lê Thái – Chánh Văn phòng Ban Đối ngoại Trung ương Đảng cho biết trong nhiều năm qua, các quy chế quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại đã trở thành một phần không thể thiếu trong công tác quản lý các hoạt động đối ngoại của các cơ quan, tổ chức và địa phương, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm sự lãnh đạo thống nhất của Đảng, sự quản lý tập trung của Nhà nước đối với các hoạt động đối ngoại, cho việc đồng bộ hóa một bước các quy định liên quan đến các hoạt động đối ngoại.
Căn cứ vào tình hình thực tiễn và yêu cầu của công tác đối ngoại từng thời kỳ, Bộ Chính trị đã có 3 lần điều chỉnh, bổ sung và ban hành mới các quy chế quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại. Quy chế thứ 3 và là Quy chế đang hiện hành - thường được biết đến với tên gọi là Quy chế 272, ban hành ngày 21/01/2015. Kế thừa những mặt tích cực của Quy chế 101 và 295 trước đó, cũng như rút kinh nghiệm từ thực tiễn triển khai công tác quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại, Quy chế 272 gồm những quy định rõ ràng và cụ thể hơn về nguyên tắc lãnh đạo và quản lý, thẩm quyền quyết định, quy trình và lề lối làm việc, cơ chế phối hợp giữa các cơ quan đầu mối quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại ở Trung ương và các cơ quan, tổ chức, địa phương trong xử lý một số hoạt động đối ngoại.
| Ông Bùi Lê Thái - Chánh Văn phòng Ban Đối ngoại Trung ương phát biểu về Công tác quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại tại địa phương. (Ảnh: Nguyễn Hồng) |
Ông Bùi Lê Thái cho biết, tại các địa phương, công tác quán triệt và cụ thể hóa Quy chế 272 được triển khai khá nghiêm túc. Tính đến thời điểm hiện nay, có 59/63 địa phương đã ban hành Quy chế quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại tại địa bàn. Sau 3 năm thực hiện, về cơ bản, các địa phương đều coi Quy chế 272, Hướng dẫn 01 của Ban Đối ngoại Trung ương và quy chế quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại của địa phương mình là công cụ quan trọng và hiệu quả để chỉ đạo, quản lý các hoạt động đối ngoại.
Nhờ vậy, công tác lãnh đạo và quản lý hoạt động đối ngoại của các địa phương ngày càng được tăng cường, bảo đảm tính chủ động, phát huy tinh thần trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị; các hoạt động, chương trình đối ngoại được triển khai đồng bộ, toàn diện, hạn chế trùng lặp, chồng chéo, bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả và phù hợp tình hình thực tiễn và nhu cầu mở rộng hợp tác của các địa phương; chú trọng yêu cầu bảo đảm an ninh, chính trị; góp phần tích cực vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương.
9h15: Tại Hội nghị, ông Đôn Tuấn Phong – Phó Chủ tịch Liên hiệp các Tổ chức hữu nghị Việt Nam có tham luận về đóng góp của công tác đối ngoại nhân dân vào các hoạt động đối ngoại Đảng và ngoại giao Nhà nước.
Theo đó, với vai trò là một tổ chức chính trị - xã hội chuyên trách về công tác đối ngoại nhân dân, hậu thuẫn của Liên hiệp Hữu nghị cho đối ngoại Đảng và ngoại giao Nhà nước, công tác đối ngoại nhân dân đã có những bước phát triển mạnh mẽ, góp phần tích cực vào việc gìn giữ môi trường hòa bình, mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác, tạo điều kiện quốc tế thuận lợi cho công cuộc đổi mới và nâng cao vị thế của nước ta trên trường quốc tế.
| Ông Đôn Tuấn Phong - Phó Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam. (Ảnh: Nguyễn Hồng) |
‘Với phương châm “chủ động, linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả”, Liên hiệp Hữu nghị đã mở rộng, đa dạng hóa quan hệ hữu nghị, hợp tác với nhân dân các nước thông qua kênh đối ngoại nhân dân, cùng với đối ngoại Đảng và ngoại giao Nhà nước phát triển về chiều sâu quan hệ hợp tác với các nước láng giềng, các nước quan hệ đối tác chiến lược và các nước có vị trí quan trọng trong chính sách đối ngoại của Việt Nam” – ông Đôn Tuấn Phong khẳng định.
Bên cạnh đó, Liên hiệp Hữu nghị tham gia có hiệu quả vào công tác thông tin tuyên truyền đối ngoại chung của Đảng và Nhà nước với một số sản phẩm thông tin đối ngoại có chất lượng; chủ động phát huy vai trò nòng cốt trong các hoạt động đối ngoại chung của các tổ chức nhân dân Việt Nam. Từ năm 2001 đến 2017, giá trị viện trợ giải ngân đạt gần 4 tỷ USD. Mạng lưới Liên hiệp Hữu nghị địa phương và các cơ quan ngoại vụ địa phương, cơ quan đầu mối về công tác phi chính phủ nước ngoài đã được củng cố và mở rộng, vai trò, vị trí của của các Liên hiệp Hữu nghị địa phương cùng với các cơ quan ngoại vụ ngày càng được nâng cao.
Khẳng định những kết quả mà Liên hiệp Hữu nghị và các tổ chức thành viên đạt được trong thời gian qua là đáng ghi nhận, tuy nhiên, ông Đôn Tuấn Phong cũng cho rằng, sự phối hợp giữa đối ngoại nhân dân với ngoại giao Nhà nước vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của tình hình mới, chưa khai thác được lợi thế và đặc thù công tác đối ngoại nhân dân để hỗ trợ cho đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước.
Vì vậy, để tăng cường sự phối hợp hiệu quả giữa đối ngoại nhân dân với đối ngoại Đảng và ngoại giao Nhà nước, Phó Chủ tịch Liên hiệp Hữu nghị kiến nghị: Tăng cường việc trao đổi thông tin đối ngoại thông qua việc tiếp tục duy trì cơ chế Bộ Ngoại giao cung cấp thông tin cho các Bộ, ngành, địa phương, cơ quan báo chí và một số cơ chế trao đổi khác; Xác định cơ chế, phương thức, nội dung phối hợp giữa ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân, xúc tiến việc xây dựng và ký kết Quy chế phối hợp công tác giữa Bộ Ngoại giao và Liên hiệp Hữu nghị; hỗ trợ công tác bồi dưỡng, đào tạo cán bộ làm công tác đối ngoại nhân dân.
Bên cạnh đó, cần tiếp tục quan tâm xây dựng tổ chức và lực lượng làm công tác đối ngoại nhân dân ở các địa phương theo Chỉ thị 28-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa X) về tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của Liên hiệp Hữu nghị; Tăng cường công tác phối hợp giữa đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân ở các địa phương, đồng thời nâng cao hiệu quả của các hoạt động đối ngoại nói chung, các hoạt động đối ngoại nhân dân nói riêng theo phương châm “chủ động, linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả”.