(Trực tuyến) Bộ Ngoại giao phát huy tốt vai trò 'tiên phong', 'đồng hành', hỗ trợ hiệu quả các địa phương trong hoạt động đối ngoại

6 nhiệm vụ của công tác đối ngoại địa phương

Đánh giá về những điểm mới trong triển khai đối ngoại địa phương, Cục trưởng Cục Ngoại vụ Nguyễn Như Hiếu cho rằng, từ sau Hội nghị Ngoại vụ toàn quốc lần thứ 20, tình hình thế giới, khu vực mặc dù có một số tín hiệu tích cực nhưng về tổng thể vẫn chưa ra khỏi giai đoạn khó khăn, tiếp tục duy trì tính bất định cao, diễn biến nhanh chóng, phức tạp cùng nhiều yếu tố mới, bất ngờ. Trong bối cảnh đó, thế và lực của đất nước ta ngày càng lớn mạnh. Tăng trưởng kinh tế đạt mức cao và là “điểm sáng” trong “bức tranh màu xám” của nền kinh tế toàn cầu.

Cục trưởng Cục Ngoại vụ Nguyễn Như Hiếu nhận định, từ phía các địa phương, với sự quan tâm chỉ đạo của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Chính phủ, cùng sự hỗ trợ của các ban, bộ, ngành Trung ương, trên cơ sở bám sát định hướng công tác đối ngoại địa phương đề ra tại Hội nghị Ngoại vụ toàn quốc lần thứ 20, các địa phương đã tích cực chủ động, sáng tạo và có nhiều đổi mới trong triển khai công tác trên các mặt:

Thứ nhất, hợp tác quốc tế cấp độ địa phương đã có chuyển biến mạnh mẽ cả về lượng và chất. Các địa phương đã ký kết 422 thỏa thuận quốc tế với các địa phương/đối tác/doanh nghiệp nước ngoài, tăng 111% so với giai đoạn trước. Số lượng đoàn lãnh đạo địa phương thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Thủ tướng Chính phủ đi nước ngoài là 298 đoàn, tăng 60% so với 186 đoàn của giai đoạn trước. Việc gia tăng về lượng và chất của các hoạt động này đã đóng góp tích cực vào việc tăng cường quan hệ hợp tác hữu nghị, quảng bá hình ảnh và tiềm năng của các địa phương.

Thứ hai, công tác ngoại giao kinh tế phát huy vai trò là động lực quan trọng cho phát triển nhanh và bền vững của các địa phương. Tổng vốn FDI trong giai đoạn 2021-2023 đạt 48,2 tỷ USD tăng 22% so với giai đoạn trước, phủ sóng tại 63/63 tỉnh, thành phố trong cả nước.

Thứ ba, công tác ngoại giao văn hóa được chú trọng với nhiều hoạt động đa dạng, phong phú, sáng tạo, góp phần nâng tầm và lan tỏa các giá trị văn hóa Việt Nam đến cộng đồng quốc tế.

Thứ tư, về các mảng công tác khác, các tỉnh, thành phố đã quan tâm, bố trí nguồn lực phù hợp với đặc thù địa phương, tích cực triển khai và đạt kết quả tốt.

“Trong thành tựu chung đó, Bộ Ngoại giao đã và đang phát huy tốt vai trò “tiên phong”, “đồng hành”, hỗ trợ hiệu quả các địa phương trong xây dựng và triển khai các chương trình, kế hoạch hoạt động đối ngoại, đẩy mạnh hội nhập và hợp tác quốc tế. Nhận thức sâu sắc vai trò “đồng hành”, “hỗ trợ”, Bộ Ngoại giao đã có nhiều đổi mới sáng tạo để nâng tầm công tác đối ngoại địa phương trong thời gian qua”, Cục trưởng Cục Ngoại vụ Nguyễn Như Hiếu nhấn mạnh.

Cụ thể, Bộ Ngoại giao đã tăng cường kết nối, trao đổi với các địa phương thông qua các chuyến thăm làm việc của Bộ trưởng và Lãnh đạo Bộ. Đã có 169 đoàn công tác do Bộ trưởng/Lãnh đạo Bộ dẫn đầu, thăm và làm việc tại địa phương nội dung toàn diện. Điểm mới là, sau các buổi làm việc là việc ban hành Kết luận buổi làm việc cùng Chương trình hợp tác giữa Bộ Ngoại giao và địa phương với lộ trình triển khai, nội dung công việc cụ thể cùng cơ chế đôn đốc, giám sát, thể hiện tính cam kết cao.

Bộ tích cực xây dựng, phối hợp xây dựng các văn bản pháp lý, báo cáo tham mưu, định hướng chiến lược hội nhập quốc tế và phát triển. Sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động hỗ trợ địa phương kết nối với đối tác nước quốc tế với phương châm đa dạng hoá, đa phương hoá đối tác, đổi mới cách thức tổ chức và nội dung chuyên đề thảo luận.

Bên cạnh các kết quả đạt được, Cục trưởng Cục Ngoại vụ Nguyễn Như Hiếu cho rằng, vẫn còn một số hạn chế, tồn tại trong triển khai công tác ngoại vụ thời gian qua như: công tác đối ngoại địa phương đôi lúc còn thiếu sự sáng tạo, nhạy bén, nhất là trong bối cảnh tình hình chuyển biến hết sức nhanh chóng; công tác nghiên cứu, tham mưu mặc dù đã nỗ lực, nâng cao chất lượng nhưng cần đẩy mạnh hơn nữa tính kịp thời, chuyên sâu và phối hợp giữa các bộ, ngành; hợp tác địa phương với một số địa bàn chiến lược chưa phát huy hết tiềm năng, chưa xứng tầm với khuôn khổ quan hệ; việc giải quyết dứt điểm một số vướng mắc, khó khăn với một số đối tác còn kéo dài, tác động đến quan hệ kinh tế thương mại, thu hút đầu tư, thu hút và giải ngân vốn ODA…;

Trên cơ sở các thành tựu và hạn chế đã nêu, Lãnh đạo Cục Ngoại vụ nêu một số bài học kinh nghiệm: như tiếp tục bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, bám sát đường lối, chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, yêu cầu thực tiễn của đất nước và xu thế thế giới cũng như các chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ; tranh thủ tối đa các hoạt động đối ngoại, nhất là các hoạt động đối ngoại cấp cao, trong đó đưa nội dung hợp tác kinh tế, hợp tác cấp độ địa phương trở thành trọng tâm để mở ra các cơ chế hợp tác mới, mang tính đột phá; triển khai công tác đối ngoại địa phương cần bám sát tình hình và nhu cầu thực tiễn ở trong nước, ở từng địa phương, đồng thời chú ý đến tính liên kết vùng phù hợp với các quy hoạch đã và đang xây dựng; phát huy hơn nữa tinh thần chủ động, sáng tạo, nhạy bén; càng khó khăn, phức tạp càng bản lĩnh, bình tĩnh, kiên trì theo đuổi mục tiêu; phát huy hơn nữa sự phối hợp giữa Bộ Ngoại giao, các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, các cơ quan ngoại vụ địa phương, thống nhất các kế hoạch hợp tác, đôn đốc, triển khai thực hiện.

Về định hướng công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế của các địa phương trong thời gian tới, Cục trưởng Nguyễn Như Hiếu khẳng định, Cục tiếp tục quán triệt phương châm “xây dựng nền ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển, lấy người dân, địa phương và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ”, công tác đối ngoại địa phương cần tập trung vào 6 nhiệm vụ:

Thứ nhất, cụ thể hóa, thể chế hóa và tổ chức thực hiện đồng bộ, hiệu quả, toàn diện đường lối đối ngoại, hội nhập quốc tế của Đại hội XIII của Đảng.

Thứ hai, nâng cao nhận thức về vai trò quan trọng của công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế của địa phương gắn với việc triển khai hiệu quả đường lối, chính sách phát triển kinh tế-xã hội của địa phương, tăng cường thu hút nguồn lực phục vụ phát triển bền vững tại địa phương.

Thứ ba, đẩy mạnh triển khai công tác ngoại giao kinh tế một cách toàn diện, hiệu quả, thực chất theo các trọng tâm ưu tiên trong Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Chỉ thị 15.

Thứ tư, không ngừng đổi mới, sáng tạo về phương thức, nội dung, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đối ngoại địa phương.

Thứ năm, các địa phương xây dựng kế hoạch cụ thể triển khai công tác đối ngoại địa phương, các chương trình/nội dung cần sự hỗ trợ của Bộ Ngoại giao và các bộ ngành liên quan, danh mục các dự án/lĩnh vực kêu gọi hợp tác đầu tư nước ngoài, các nội dung quảng bá địa phương... với cách làm sáng tạo, chuyên nghiệp, đẩy mạnh chuyển đổi số.

Thứ sáu, tăng cường đầu tư cho công tác đối ngoại địa phương, nhất là về đội ngũ cán bộ đối ngoại và hội nhập quốc tế tại địa phương. Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong lĩnh vực đối ngoại.

Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại

Đánh giá về công tác quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại tại địa phương từ Đại hội Đảng lần thứ XIII, ông Bùi Lê Thái, Chánh Văn phòng Ban Đối ngoại Trung ương cho hay, những bước phát triển mới trong công tác quản lý thống nhất hoạt động đối ngoại tại các địa phương được thể hiện ở một số mặt như:

Thứ nhất, các cấp ủy, lãnh đạo các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương dần nhận thức đầy đủ hơn về vai trò, tầm quan trọng của công tác quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại tại địa phương...

Thứ hai, chất lượng công tác xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động đối ngoại hằng năm đã được cải thiện, cơ bản bám sát chủ trương, định hướng đối ngoại của Đảng, Nhà nước và nhu cầu thực tiễn của địa phương...

Thứ ba, khi triển khai các hoạt động đối ngoại, về cơ bản các địa phương đã bám sát, thực hiện đúng quy trình, thủ tục đã quy định tại Quy chế của địa phương cũng như Quy chế quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại của Bộ Chính trị.

Tuy nhiên, qua theo dõi thực tiễn triển khai công tác quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại tại các địa phương, Ban Đối ngoại Trung ương nhận thấy vẫn còn một số mặt hạn chế cần tiếp tục quan tâm khắc phục, cụ thể là: Trong xây dựng Kế hoạch hoạt động đối ngoại hằng năm, vẫn còn một số địa phương gửi Kế hoạch muộn so với thời gian yêu cầu hoặc thậm chí không gửi Kế hoạch; Vẫn còn tình trạng một số đoàn ra chất lượng chưa cao, đối tác chưa thực sự phù hợp, chương trình, nội dung làm việc vẫn còn sơ sài...

Song song với đó, việc triển khai thực hiện các thỏa thuận quốc tế đã ký chưa thực sự hiệu quả; vẫn còn tình trạng “ký xong để đó”, chưa thực sự quan tâm thực hiện các cam kết với đối tác quốc tế sau các hoạt động đối ngoại hoặc chậm triển khai thực hiện; Công tác báo cáo kết quả các hoạt động đối ngoại cụ thể cũng như báo cáo định kỳ, báo cáo đột xuất đã có nhiều tiến bộ, song chất lượng chưa cao.

Để phát huy hơn nữa những kết quả tích cực và tiếp tục khắc phục những mặt còn hạn chế trong công tác quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại, ông Bùi Lê Thái thông tin, Ban Đối ngoại Trung ương xin có một số khuyến nghị như: Khi xây dựng Kế hoạch hoạt động đối ngoại hằng năm, các địa phương cần bám sát hướng dẫn của cơ quan đầu mối và quy định của Đảng, Nhà nước, ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Các cơ quan, đơn vị làm công tác tham mưu cho cấp ủy, lãnh đạo địa phương trong lĩnh vực đối ngoại cần dành thời gian nghiên cứu thật kỹ các quy định, văn bản hướng dẫn của Trung ương trước khi triển khai một hoạt động cụ thể.

Bên cạnh đó, các địa phương tiếp tục quan tâm nâng cao chất lượng đoàn ra. Chú trọng triển khai thực hiện hiệu quả các thoả thuận, chương trình hợp tác đã ký kết với các đối tác nước ngoài. Tiếp tục quan tâm, nâng cao hơn nữa chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại phục vụ công tác hội nhập quốc tế của địa phương.

Đối ngoại nhân dân là trọng tâm

Chia sẻ về vai trò của đối ngoại nhân dân trong công tác đối ngoại địa phương thích ứng với tình hình mới, ông Nguyễn Ngọc Hùng, Phó Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam (VUFO) cho biết, Đại hội Đảng lần thứ XIII khẳng định "Xây dựng nên ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân". Các trụ cột này có vững hay không phải vững từ gốc, từ địa phương. Điều đó có nghĩa là công tác đối ngoại nhân dân muốn mạnh thì công tác đối ngoại nhân dân của địa phương phải mạnh.

Ông Hùng khẳng định, trong thời gian tới, xây dựng trụ cột đối ngoại nhân dân vừa là yêu cầu, vừa là xu thế của các địa phương; đối ngoại nhân dân cần và phải là bộ phận quan trọng của công tác đối ngoại địa phương

Thứ nhất, đối ngoại nhân dân là một bộ phận và gắn bó mật thiết với lực lượng làm đối ngoại địa phương. Thứ hai, hoạt động đối ngoại nhân dân vẫn diễn ra ở tất cả các địa phương kể cả các địa phương không có sở ngoại vụ và Liên hiệp các tổ chức hữu nghị. Thứ ba, đối ngoại nhân dân có thể đóng góp vào phát triển kinh tế xã hội của địa phương, góp phần bảo vệ và xây dựng Tổ quốc.

Để phát huy vai trò của đối ngoại nhân dân trong công tác ngoại vụ địa phương, ông Nguyễn Ngọc Hùng đề nghị cấp ủy, chính quyền các địa phương quan tâm hơn nữa đến công tác đối ngoại nhân dân. Tiếp tục quán triệt các chỉ đạo của Đảng về công tác đối ngoại nhân dân, nâng cao hơn nữa nhận thức của cán bộ, đảng viên, công chức... về đối ngoại nhân dân. Đưa hoạt động và nhiệm vụ đối ngoại nhân dân vào trong kế hoạch hàng tháng, hàng quý của địa phương. Lồng ghép các nội dung đối ngoại nhân dân trong các hoạt động đối ngoại chung của địa phương. Giao Liên hiệp các tổ chức hữu nghị làm đầu mối, phối hợp với các ban, sở, ngành trong thực hiện kế hoạch đối ngoại của địa phương.

“Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam sẽ cố gắng hơn nữa trong việc tự làm mới mình, thay đổi tư duy, cách tiếp cận, không ngừng đổi mới, sáng tạo về nội dung, phương thức hoạt động để hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Chúng tôi sẵn sàng phối hợp và hỗ trợ các địa phương, đồng hành cùng với các địa phương trong thúc đấy công tác đối ngoại nhân dân trong thời gian tới”, ông Hùng nhấn mạnh.

Hội nghị Ngoại vụ toàn quốc lần thứ 21 sẽ diễn ra trong cả ngày với Phiên khai mạc, Phiên đối nội vào buổi sáng. Phiên đối ngoại sẽ diễn ra vào buổi chiều với sự tham gia của các đoàn ngoại giao, Hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam và một số doanh nghiệp tiêu biểu.