Vài ý kiến khác về văn học Thụy Điển [Kỳ 2]

Hữu Ngọc
Thụy Điển là một nước ở xa tít Bắc Âu, dường như cô đơn trong giá lạnh, đất rộng người thưa. Trước đây, văn học Thụy Điển hầu như chỉ đi theo các khuynh hướng văn học châu Âu đơn lẻ mà đóng góp vào tiếng nói chung. Tuy vậy, từ những thập niên cuối thế kỷ XIX cho đến nay, đất nước chỉ hơn 9 triệu dân ấy bỗng nổi bật lên trong văn học thế giới hiện đại.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Bà Selma Lagerlöf.
Bà Selma Lagerlöf.

Tôi còn nhớ, thời Pháp thuộc, cách đây hơn nửa thế kỷ, khi học trường Bưởi, ở Cao đẳng tiểu học, trong chương trình đọc thêm về văn học nước ngoài gồm chục tác giả, đã có tên một nhà văn Thụy Điển: bà Selma Lagerlöf (tôi không nhớ tác phẩm nào), có lẽ bà là nhà văn nữ đầu tiên trên thế giới được giải thưởng văn học Nobel (năm 1909).

Nhiều tác giả Thụy Điển được dịch ra nhiều thứ tiếng nước ngoài.

Ngày nay, đứng đầu danh sách tác giả Thụy Điển có nhiều tác phẩm được dịch ra nước ngoài, là nhà văn nữ Astrid Lindgren. Tính đến những năm 1990, riêng dịch sang các tiếng Đức, Pháp, Anh, Ba Lan và Nga, sách thiếu nhi của bà đã được xuất bản 295 lần.

Xếp thứ hai là nhà viết kịch Strindberg (1849-1912).

Thứ ba là bà Selma Lagerlöf (1858-1940) với cuốn Những cuộc phiêu lưu kỳ diệu của Nils, được trẻ em khắp thế giới rất mê. Kể cả người lớn, như nhà văn Nhật Kenzaburo Oe (giải thưởng văn học Nobel 1994) cũng rất thích thú.

Sau đó, những nhà văn được dịch nhiều nhất có: Maj Sgowall và Per Wahloo, đều viết tiểu thuyết trinh thám, Ingmar Ingmar Bergman, Pav Labereknist (1891-1974, giải thưởng văn học Nobel 1951).

Cũng phải kể đến một số nhà văn đang hoạt động thành công ở nước ngoài như các nhà viết kịch Lars Noren và Perolov Enqvist, nhà văn Lars Gustafsson. nhà thơ Thomas Transtromer.

Ngoài văn hiện đại, không nên quên Bellman, nhà thơ hát rong thế kỷ XVIII, được coi là nhà thơ dân tộc điển hình cho Thụy Điển. Cũng như Lý Bạch, Tản Đà, ở ông thơ và rượu luôn gắn bó với nhau. Ngày nay, 200 năm sau khi ông mất, ông nổi danh trên thế giới, nhiều bài ca - thơ của ông mới xuất hiện qua tiếng Pháp, Nga, Hungary, Đức, Czech... Giá ông sáng tác bằng một ngôn ngữ phổ biến hơn tiếng Thụy Điển, thì những ca - thơ của ông hẳn đã nổi tiếng từ lâu.

Văn học Thụy Điển ngày nay có uy tín lớn ở châu Âu, Bắc Mỹ và ở khắp mọi nước. Từ năm 1945, Thụy Điển đã từ thế giới nông dân chuyển sang xã hội hậu công nghiệp, từ sự ẩn mình trung lập hóa chuyển sang thành một nước tượng trưng cho một quốc gia thiên hữu có khuynh hướng dân chủ-xã hội chủ nghĩa, quan niệm bình quân, lập trường vì thế giới thứ ba, có vai trò trung gian quốc tế.

Giữa hai thế chiến, sự kiện quan trọng nhất là sự xuất hiện một nền văn học tác giả vô sản hoặc tự học, mang lại một sinh lực mới cho sáng tác phương Tây (Eyvind Johson, Harry Martinson, V. Moderg...)

Rất nhiều tác giả nổi dậy chống xã hội, thế chế, phận người: Gunnar Ekeluf, A. Lundkvist, Stig Dagerman.

Ba thập niên sau Thế chiến II, biểu hiện sự thanh toán những chấn động do Chiến tranh lạnh gây ra và sự gạt bỏ những lý tưởng nhân văn do truyền thống đạo tin lành Luther. Các nhà văn năm 1963 lựa chọn giữa sự “dấn thân” hiện đại và sự trung thành với truyền thống truyện tự nhiên chủ nghĩa, là lãnh địa ưu ái của văn xuôi Thụy Điển, với quyết tâm canh tân chủ đề, nhân vật, văn phong.

Từ vài thập kỷ nay, truyền thống văn học mạnh mẽ trở lại: say mê kể chuyện, đặc thù của Bắc Âu từ thời sử thi Saga (thế kỷ XII) như S. Delbland, Kerstin Ekman, G. Tunström, Torgny Lindgren, Birgitta Trotzig.

Tomas Trantrömer (1931-2015) là nhà thơ lớn nhất đương thời, được dịch sang 43 ngữ, bậc thầy về ẩn dụ. Ông thể hiện những thể nghiệm cảm xúc về thần bí qua lời thơ khúc triết, trong sáng, thiện cảm. Ông thông thạo thế giới động vật và biển cả, theo gót nhà khoa học tự nhiên, pha trộn khoa học tự nhiên và ký ức.

Văn học Thụy Điển thế kỷ XX phát triển hòa nhập với nền dân chủ Nhà nước thịnh vượng Thụy Điển. Xu hướng này phát triển từ thế kỷ XIX với nhiều tác giả có thiện cảm cấp tiến, khuynh tả, đạt đến trình độ cao vào thế kỷ XX. Vào những năm 60 của thế kỷ XX, do những thay đổi lớn ở trong nước và quốc tế khiến cho văn học bắt đầu phê phán những tiêu cực của xã hội công nghiệp phương Tây (ô nhiễm, căng thẳng) và ở bên ngoài (thế giới thứ ba, nghèo đói, chủ nghĩa thực dân). Châu Phi rồi vấn đề Việt Nam đặc biệt nổi lên. Xin kể: Per Vastberg, Sara Lidman, Jan Myrdal, S. Lindqvist, Per Olut Sundman, K. Ekman.

Vào giữa những năm 70 của thế kỷ XX, tinh thần sôi nổi dấn thân chính trị đã được thay thế bằng một không khí thuần văn chương hơn, những luận điểm cấp tiến êm dịu hơn, bảo thủ hơn.

Lars Noren là một nhà thơ lớn những năm gần đây. Ông có khả năng xuyên qua hàng rào cảm giác để gây hiệu quả choáng váng lớn, vẻ đẹp trừu tượng và trong sáng.

Sổ tay văn hóa Đông-Tây: Một thoáng văn học Pháp [Kỳ 53]

Sổ tay văn hóa Đông-Tây: Một thoáng văn học Pháp [Kỳ 53]

Chúng tôi tiếp tục giới thiệu tới bạn đọc những tác phẩm tập thể hay vô danh (không xác định được tác giả) của nền ...

Một thoáng văn học Thụy Điển

Một thoáng văn học Thụy Điển

Năm 1991, nhân chuyến công tác tại Thụy Điển, tôi có vinh dự được gặp và nói chuyện với Giáo sư, Tiến sĩ văn chương ...

Hình ảnh đời thường của chủ nhân các giải Nobel 2022

Hình ảnh đời thường của chủ nhân các giải Nobel 2022

Chủ nhân của các giải Nobel 2022 có những biểu cảm khác nhau khi họ nhận được thông báo đạt giải thưởng danh giá này, ...

Vĩnh biệt nhà văn của 'Thời xa vắng'

Vĩnh biệt nhà văn của 'Thời xa vắng'

Sau nhiều năm chống chọi với bệnh tật, nhà văn Lê Lựu đã trút hơi thở cuối cùng tại quê nhà ở huyện Khoái Châu, ...

Họa sĩ Đan Mạch đưa thế giới cổ tích bằng tranh đến với thiếu nhi Việt Nam

Họa sĩ Đan Mạch đưa thế giới cổ tích bằng tranh đến với thiếu nhi Việt Nam

Ngày 11/11, tại Hà Nội, Đại sứ quán Đan Mạch và NXB Kim Đồng đã phối hợp tổ chức buổi ra mắt truyện "Chuyến phiêu ...

Vở diễn Lá đơn thứ 72 được trao tặng Giải đặc biệt 'Liên hoan quốc tế Sân khấu thử nghiệm lần thứ V'

Vở diễn Lá đơn thứ 72 được trao tặng Giải đặc biệt 'Liên hoan quốc tế Sân khấu thử nghiệm lần thứ V'

Vở diễn Lá đơn thứ 72 của đơn vị Sân khấu Lệ Ngọc về hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được trao tặng ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Malaysia

Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Malaysia

Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Malaysia của Tổng Bí thư Tô Lâm, hai bên đã nâng cấp quan hệ Việt Nam-Malaysia lên Đối tác chiến lược toàn diện.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn hội đàm với Chủ tịch Quốc hội Campuchia

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn hội đàm với Chủ tịch Quốc hội Campuchia

Hai Chủ tịch Quốc hội đã trao đổi thực chất, hiệu quả về các biện pháp thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai nước, hai Quốc hội trong thời ...
Lần thứ hai liên tiếp trúng cử thành viên UNCITRAL: Vị thế, uy tín của Việt Nam không ngừng được củng cố, nâng cao

Lần thứ hai liên tiếp trúng cử thành viên UNCITRAL: Vị thế, uy tín của Việt Nam không ngừng được củng cố, nâng cao

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn trả lời phỏng vấn nhân dịp Việt Nam trúng cử thành viên UNCITRAL nhiệm kỳ 2025-2031.
Việt Nam-Campuchia: Khánh thành công trình biểu tượng của tình đoàn kết, hữu nghị truyền thống giữa hai nước

Việt Nam-Campuchia: Khánh thành công trình biểu tượng của tình đoàn kết, hữu nghị truyền thống giữa hai nước

Tòa nhà hành chính Quốc hội Campuchia là công trình được Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam trao tặng Đảng, Nhà nước và nhân dân Campuchia.
Giá tiêu hôm nay 22/11/2024: Mất mốc quan trọng, hồ tiêu chịu sức ép khi dòng tiền vẫn đổ mạnh về kinh doanh cà phê và USD neo cao

Giá tiêu hôm nay 22/11/2024: Mất mốc quan trọng, hồ tiêu chịu sức ép khi dòng tiền vẫn đổ mạnh về kinh doanh cà phê và USD neo cao

Giá tiêu hôm nay 22/11/2024 tại thị trường trong nước quay đầu giảm nhẹ ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 138.000 – 139.500 đồng/kg.
Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo

Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo

Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo.
Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

LIVE Framework là một công cụ tương tác, thân thiện với người dùng, giúp doanh nghiệp, tổ chức và chính phủ truy cập thông tin kịp thời và chính xác.
Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Từ ngày 22-24/11, Tuần lễ du lịch Chăm sóc sức khỏe - Wellness Tourism Weekend sẽ diễn ra trong khuôn khổ Lễ hội mùa Đông của Festival Huế 2024.
Nhật Bản: Trải nghiệm đặc biệt vào ban đêm với đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số

Nhật Bản: Trải nghiệm đặc biệt vào ban đêm với đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số

Những hành khách trên 'đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số' chạy ban đêm ở Osaka (Nhật Bản) sẽ có dịp chiêm ngưỡng khung cảnh theo cách đặc biệt.
Tà Lài (Đồng Nai): Nơi giao thoa giữa văn hóa và thiên nhiên

Tà Lài (Đồng Nai): Nơi giao thoa giữa văn hóa và thiên nhiên

Tà Lài không chỉ nổi bật với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, mà còn là một địa phương giàu bản sắc văn hóa của tỉnh Đồng Nai.
Phục vụ nhu cầu đi lại dịp Tết Nguyên đán 2025, 6 sân bay sẽ tăng thời gian khai thác đêm

Phục vụ nhu cầu đi lại dịp Tết Nguyên đán 2025, 6 sân bay sẽ tăng thời gian khai thác đêm

Cục Hàng không Việt Nam sẽ tổ chức theo dõi tình hình đặt giữ chỗ, giá vé máy bay trên các đường bay nội địa trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ năm 2025.
Thái Lan tăng số ngày nghỉ lễ trong năm 2025 để kích cầu du lịch

Thái Lan tăng số ngày nghỉ lễ trong năm 2025 để kích cầu du lịch

Thái Lan sẽ có 21 ngày nghỉ chính thức, không kể ngày nghỉ bù, vào năm 2025 để để thúc đẩy du lịch và nền kinh tế nói chung.
Di sản văn hóa phi vật thể: 15 năm bảo tồn, phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Di sản văn hóa phi vật thể: 15 năm bảo tồn, phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Bắc Ninh đã không ngừng nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại Dân ca Quan họ với nhiều cơ chế đặc thù.
Khám phá xác tàu đắm bí ẩn nhiều thế kỷ trong hồ lớn nhất Na Uy

Khám phá xác tàu đắm bí ẩn nhiều thế kỷ trong hồ lớn nhất Na Uy

Một xác tàu đắm được các nhà nghiên cứu Na Uy phát hiện ra tại Hồ Mjøsa của nước này, được xác định là có niên đại khoảng 7 thế kỷ trước.
Bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Mang tên 'Khơi dậy tinh hoa, nối dài di sản', bộ sưu tập độc đáo đến từ thượng hiệu lụa DeSilk đã được giới thiệu tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'

Nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'

Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã có Công văn gửi UBND tỉnh Quảng Trị về việc xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'.
Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Bảo tàng Hồ Chí Minh phối hợp với Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức trưng bày chuyên đề 'Dấu chân Hồ Chí Minh ở Trung Quốc'.
Sôi nổi hoạt động kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh

Sôi nổi hoạt động kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh

Từ 11-30/11, nhiều hoạt động được tổ chức nhân dịp kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của ...
Phiên bản di động