Với tôi, thước đo thành đạt đang thay đổi...

TIN LIÊN QUAN
	Sinh viên Việt Nam tại Nga chào mừng Năm APEC 2017
	Đại sứ Phạm Quang Vinh tham gia các hoạt động của sinh viên Việt Nam tại Hoa Kỳ

Từng là giảng viên rất tâm huyết với Bộ môn Hán Nôm (Đại học Quốc gia Hà Nội), nhiều người ngạc nhiên khi thấy anh trở thành học giả và nghiên cứu sinh tại Mỹ rồi Nhật Bản?

Mọi người thường nghĩ công việc nghiên cứu của tôi sẽ liên quan chặt chẽ đến Trung Quốc và các trường, viện nghiên cứu ở Việt Nam và Trung Quốc. Trên thực tế, tôi đã đi học và nghiên cứu trong một thời gian tương đối dài ở Nhật Bản, Singapore và Mỹ. Thực ra, tôi không chọn mà may mắn được chọn bởi hội đồng tuyển sinh của các trường đại học hàng đầu thế giới.

Nhà nghiên cứu trẻ Nguyễn Phúc Anh.

Có thể nói, việc học tập ngoài nước đã thay đổi hoàn toàn việc nghiên cứu của tôi. Thứ nhất là cho tôi thêm cơ hội được học thêm nhiều kiến thức và những thử nghiệm mới trong nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn. Thứ hai là cho tôi học cách thức đặt những câu hỏi tốt hơn (biết cách đặt những câu hỏi nghiên cứu không quá buồn chán là cả một kỹ năng khó khăn đối với người làm khoa học xã hội). Thứ ba là dạy cho tôi biết thành thực hơn với những gì mình biết và chưa/không biết. Và thứ tư, chỉ ra cho tôi sứ mệnh của khoa học xã hội và nhân văn là phải lăn vào những nơi chốn bụi bặm nhất của cuộc sống để cất lên tiếng nói trung thực, thẳng thắn từ bên trong những vận động của xã hội mình thuộc về.

Môi trường học tập tại Đại học Harvard là niềm mơ ước của nhiều người. Cảm nhận của anh khi học tập ở đây thế nào? Liệu có giống như miêu tả trong một bài viết “Harvard, bốn rưỡi sáng” từng nổi tiếng thời gian gần đây?

Môi trường học tập tại Đại học Harvard mang tính thử thách cao và đem lại nhiều cảm xúc, ấn tượng trái ngược. Những gì tôi học được ở Harvard vừa khai phóng mới mẻ, vừa mang tính áp chế, quyền uy cao độ. Nó vừa khơi gợi, buộc tôi phải suy nghĩ nhiều hơn bao giờ hết, vừa khiến tôi cảm thấy hồ nghi tột độ những kiến thức, sở tri, sở kiến của chính mình. Harvard đối với tôi vừa là biểu tượng của tri thức, học vấn, và tinh thần nhân văn, vừa là biểu tượng của bất bình đẳng và phân tầng xã hội.

Với tôi, cách miêu tả trong bài viết "Harvard, 4 rưỡi sáng" là sản phẩm của một não trạng yếm thế kì quặc, của một người bị "thực dân hóa" ngay cả trong cách anh ta nhìn thế giới của mình. Dĩ nhiên, tôi sẽ không đặt vấn đề giống hay không giống thực tế. Đã là miêu tả thì nó chỉ là một góc nhìn. Và góc nhìn này không phải là góc nhìn về Harvard và việc học ở Harvard mà tôi có thể đồng cảm.

Vậy ở Đại học Thủ đô Tokyo, môi trường học tập có những thú vị gì khác?

Đại học Thủ đô Tokyo - nơi khai sinh của ngành Nhân học Nhật Bản, là một môi trường học tập “bình thường” theo nghĩa mọi sinh viên và giảng viên được tự do và tạo điều kiện hết mình để theo đuổi những suy nghĩ và dự án nghiên cứu của mình như một trường đại học bình thường nên có. Họ cũng có ít cải cách giáo dục, áp lực "công bố quốc tế", hay cái xốc nổi của những trường đại học "đẳng cấp". Cái "đẳng cấp" lớn nhất của họ là có gan làm một đại học "bình thường" trong thế giới mà mọi trường đại học đang cố gắng biến mình thành những tập đoàn giáo dục hùng mạnh vị danh tiếng, vị lợi nhuận. Tôi học được sự bình tâm và tình yêu đối với tri thức thực sự từ môi trường đại học đầy tự trọng này.

Hội thảo tại Viện Harvard-Yenching, Đại học Harvard.

Anh thấy sinh viên/nghiên cứu sinh Việt Nam có những lợi thế gì khi học tập ở môi trường ngoài nước?

Càng đi học ở nhiều quốc gia, tôi càng cảm thấy nền giáo dục Việt Nam mà chúng ta đã và đang có là một nền giáo dục đáng trân trọng. Nền giáo dục ấy đảm bảo cho hầu hết những học sinh nghèo như tôi có thể nhận được hỗ trợ tốt nhất để học từ tiểu học đến gần hết chương trình tiến sĩ với tổng chi phí học phí chỉ bằng một tháng học ở Harvard.  Những người như chúng tôi khi được đi học ở nước ngoài cũng chỉ mất thời gian ngắn để đuổi kịp, và thậm chí vượt trội hơn so với nhiều sinh viên của nhiều quốc gia khác.