Tổng thống Nam Phi Jacob Juma. (Nguồn: NYTimes) |
Gia đình quyền lực Gupta là ai?
Ngay sau khi chế độ Apactheid chấm dứt, Nam Phi thực hiện chính sách mở cửa với thế giới. Nắm bắt cơ hội mở cửa kinh tế của Nam Phi, anh em nhà Gupta - gồm Ajay, Atul và Rajesh Gupta, tất cả đều ở độ tuổi 40, đã di cư từ Ấn Độ đến Nam Phi và định cư tại Saharanpur vào năm 1993. Những năm sau đó, sự nghiệp kinh doanh của gia đình Gupta rất thành công, trở thành gia đình danh giá, có nhiều mối quan hệ với các thành viên của đảng cầm quyền và đặc biệt là cá nhân Tổng thống Zuma trong hơn 10 năm qua.
Tuy nhiên gần đây, ngày càng nhiều bằng chứng về mối quan hệ mờ ám giữa Tổng thống Zuma và gia đình Gupta được đưa ra ánh sáng. Các bằng chứng liên quan đến các vị trí chủ chốt trong Nội các chính phủ được "tiến cử" bởi gia đình quyền lực này tiếp tục được tiết lộ.
Ngày 17/3 vừa qua, Đảng Liên minh Dân chủ đối lập (DA) đã lên tiếng cáo buộc tham nhũng đối với gia đình này tại sở cảnh sát Cape Town. Còn Tổng thống Jacob Zuma thì bị Quốc hội đặt nghi vấn về khả năng chịu sự chi phối bởi gia đình Gupta. Về phần mình, ông Zuma bác bỏ mọi liên quan tới gia đình quyền lực Gupta và tái khẳng định chỉ có duy nhất Tổng thống giữ quyền bổ nhiệm các thành viên chính phủ.
Đế chế kinh doanh người Ấn
Khi quyết định cho các con mình tới miền đất châu Phi xa xôi, cha của 3 anh em nhà Gupta đã có niềm tin mãnh liệt rằng, Nam Phi sẽ trở thành một "Hoa Kỳ mới của thế giới". Khi Atul Gupta đến Nam Phi, ông đã rất ngạc nhiên bởi tệ quan liêu của nền kinh tế lớn nhất châu lục này thời điểm đó. Các thành viên của gia đình Gupta chỉ là những doanh nhân kinh doanh nhỏ ở quê nhà Ấn Độ, nhưng tại châu Phi, Atul Gupta đã xây dựng một hệ thống kinh doanh gia đình kiểu mới, với công ty có tên Sahara Computer.
Trong suốt nhiều năm sau đó, gia đình Gupta nổi lên là những người doanh nhân thành đạt trong lĩnh vực kinh doanh của mình, với doanh số hàng năm đạt 200 triệu Rand (tương đương 12,5 triệu USD) và khoảng 10.000 nhân viên. Họ đã xây dựng một đế chế kinh doanh từ linh kiện máy tính, truyền thông tới công nghiệp khai mỏ... Gia đình Gupta sở hữu các kênh truyền thông The New Age, South African Daily và African News Network - những tổ hợp truyền thông 24h ở thành phố Johannesburg. Bên cạnh đó, họ cũng quan tâm đến các lĩnh vực công nghệ, hàng không và năng lượng.
Lạm dụng quyền lực
Đảng Dân chủ cầm quyền (ANC) đồng tình với Đảng Liên minh dân chủ (DA) cho rằng, có sự lạm dụng “trắng trợn” quyền lực của gia đình Gupta, do họ có mối quan hệ gần gũi với gia đình Tổng thống. Bongi Ngema-Zuma, một trong những bà vợ của Tổng thống Zuma, làm việc cho Công ty dịch vụ khai thác mỏ JIC, công ty thuộc quyền kiểm soát của gia đình Gupta vào thời điểm đó. Công ty đã mua cho bà căn biệt thự trị giá 3,8 triệu Rand ở Pretoria. Tuy nhiên, gia đình Gupta bác bỏ điều đó.
Gia đình Gupta. (Nguồn:DW) |
Tuy nhiên, ngày càng có nhiều mối liên hệ giữa gia đình Gupta với gia đình Tổng thống Zuma được tiết lộ. Con gái Tổng thống, cô Duduzile Zuma, được bổ nhiệm làm Giám đốc tại công ty Sahara Computers năm 2008, 6 tháng sau khi ông Zuma được bầu làm Tổng thống, trong khi con trai Duduzane Zuma làm giám đốc một số công ty thuộc sở hữu của gia đình Gupta.
Vào năm 2013, gia đình siêu giàu Gupta là trung tâm của "cơn bão chính trị" sau khi máy bay chở các vị khách tham dự hôn lễ giữa cháu gái nhà Gupta với một doanh nhân người Ấn hạ cánh tại căn cứ không quân Waterkloof, gần khu vực thành phố Pretoria. Được biết, căn cứ không quân này thường chỉ được dùng để đón tiếp lãnh đạo các nước và các đoàn khách ngoại giao.
Sau đó, 200 khách quý vừa đáp phi cơ đã di chuyển bằng đoàn xe hạng sang có cảnh sát dẫn đường tới khu nghỉ dưỡng Sun City ở Rustenburg, ở phía Tây Bắc tỉnh này, để dự đám cưới. Chủ nhân của kế hoạch này là Atul Gupta, người muốn tổ chức đám cưới này một cách "hoành tráng nhất, ấn tượng nhất". Người dân Nam Phi tự hỏi, ai đã cho phép máy bay cá nhân được hạ cánh tại căn cứ không quân ở Pretoria như vậy?
Đề cử Nội các chính phủ
Theo giới truyền thông Nam Phi, Duduzane Zuma – con trai Tổng thống, là người đầu tiên tiếp xúc với ông Mcebisi Jonas - Thứ trưởng Bộ Tài chính, để "tiến cử ông" vào vị trí Bộ trưởng Tài chính. Sự việc diễn ra trước khi Tổng thống Zuma sa thải Bộ trưởng Tài chính Nhlanhla Nene vào tháng 12/2015. Ngoài ra, cựu thành viên của Quốc hội ANC - bà Vytjie Mentor cho biết, gia đình Gupta cũng đã liên lạc để "đề cử" bà nắm giữ vị trí cao trong Nội các Chính phủ Nam Phi.
Mối thân tình giữa Atul Gupta và Jacob Zuma là một quá trình dài. Atul cho biết, ông gặp Tổng thống hơn 10 năm trước đây, "khi ông Zuma là khách mời tại một sự kiện của công ty Sahara". Kể từ đó, Jacob Zuma thường xuyên tiếp xúc với anh em nhà Gupta tại các buổi dạ tiệc và sự kiện kinh doanh hàng năm của gia đình này.
Sức ép lên ông Zuma
Trước một loạt cáo buộc rằng, gia đình Gupta đang “lãnh đạo” đất nước Nam Phi, áp lực ngày càng tăng đối với Tổng thống Zuma. Đảng ANC bị chia rẽ do sự ảnh hưởng của Gupta lên chính trường Nam Phi, nhưng một số đồng minh chính trị của ông Zuma lại đứng ra bảo vệ gia đình Gupta và cho rằng các khoản đầu tư của gia đình này rất quan trọng cho nền kinh tế Nam Phi.
Đảng cánh tả Những người đấu tranh Tự do Kinh tế (EFF) đã kêu gọi gia đình Gupta phải rời khỏi Nam Phi và cho rằng, Nam Phi không thể bị "bắt cóc đòi tiền chuộc" bởi một "tập đoàn tham nhũng" với xu hướng "mafia". Lãnh đạo đảng DA Mmusi Maimane cho biết, người dân và đất nước Nam Phi xứng đáng để biết liệu chính phủ dân cử của họ đã cho phép gia đình Gupta can thiệp vào việc của mình hay không?