Ngay trước chuyến thăm Trung Quốc của ông Duterte, một số học giả Mỹ đã nêu ra luận điểm "chỉ có duy trì là đồng minh với Mỹ, Philippines mới có sức nặng trong mắt Trung Quốc".
Tuy nhiên, nhà nghiên cứu Hứa Lợi Bình thuộc Viện Khoa học xã hội Trung Quốc lại cho rằng lập luận này là không chính xác. Bởi trước hết, trong mấy chục năm qua, rất nhiều nước tuy không phải đồng minh của Mỹ nhưng vẫn giữ quan hệ ngoại giao tốt đẹp và hợp tác kinh tế chặt chẽ với Trung Quốc. Thêm vào đó, theo ông Hứa Lợi Bình, chính việc Philippines trở thành “đồng minh ruột thịt” với Mỹ thời kỳ Tổng thống Aquino đã khiến hợp tác kinh tế Trung Quốc - Philippines tụt xuống mức thấp nhất.
Vì vậy, một loạt những chính sách, lời nói và hành động của tân Tổng thống Duterte gần đây cho thấy mong muốn của Philippines là tiến hành hợp tác thực chất với nhiều nước khác ngoài Mỹ, bao gồm cả Trung Quốc. Theo vị chuyên gia Trung Quốc, trong chuyến thăm Trung Quốc lần này, Tổng thống Duterte sẽ gánh trên vai 3 sứ mệnh lớn.
| Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte. (Nguồn: ABS CBN News) |
“Phá băng” quan hệ, xác lập lại niềm tin chính trị
Sau tranh chấp bãi cạnh Scaborough/Hoàng Nham từ năm 2012 đến nay, tin cậy chính trị giữa hai bên bị tổn hại nghiêm trọng. Tiếp đó, việc chính quyền cựu Tổng thống Philippines Aquino đơn phương kiện Trung Quốc lên Tòa trọng tài - được thành lập theo Phụ lục VII của Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS), đã đẩy quan hệ Trung Quốc - Philippines xuống mức thấp nhất.
Sau khi lên cầm quyền, Tổng thống Duterte tìm cách thực hiện chính sách ngoại giao độc lập, phục vụ lợi ích quốc gia của tự thân Philippines bằng cách giảm nhẹ tác động hậu phán quyết Tòa trọng tài, tuyên bố tạm ngừng tuần tra chung với Mỹ... Tất cả những động thái này đều thể hiện thiện chí bước đầu tạo dựng lòng tin với Bắc Kinh. Và cho đến chuyến thăm này, hy vọng phá vỡ khối băng dày, đưa quan hệ Manila - Bắc Kinh trở lại quỹ đạo tốt đẹp, là hoàn toàn có cơ sở.
Triển khai hợp tác kinh tế
Ngay từ khi lên cầm quyền, ông Duterte đã nêu ra ba nhiệm vụ lớn trong nhiệm kỳ của mình. Trong đó đặc biệt có nhiệm vụ phát triển kinh tế, giảm nghèo, đưa tỷ lệ nghèo đói từ 25% xuống mức 16%.
Tháp tùng ông Duterte trong chuyến đi này là hơn 400 lãnh đạo doanh nghiệp của Philippines. Dự kiến trong chuyến thăm, hàng loạt thỏa thuận hợp tác kinh tế sẽ được ký kết trên nhiều lĩnh vực. Với lực lượng doanh nghiệp hùng hậu như vậy, Chính phủ Philippines hy vọng sẽ nhận được các khoản đầu tư của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vào cơ sở hạ tầng. Ngoài ra, các doanh nghiệp Philippines cũng hy vọng mở rộng hợp tác với Trung Quốc trong các lĩnh vực năng lượng, du lịch và nông nghiệp.
Duy trì tình hữu nghị truyền thống
Bản thân Tổng thống Duterte có huyết thống của Trung Quốc vì ông nội của ông Duterte là người Hạ Môn (Trung Quốc). Từ nhỏ ông Duterte đã có lần được trở về quê mình ở Hạ Môn. Đây cũng đồng thời là quê hương của hơn triệu người Philippines gốc Hoa. Trong chuyến thăm lần này, ông Duterte chọn Hạ Môn làm điểm dừng chân đầu tiên ở Trung Quốc, gửi đi tín hiệu rõ ràng rằng Trung Quốc - Philippines có nền tảng giao lưu lịch sử và văn hóa sâu sắc, ông và người dân Philippines rất trân trọng điều này.
Qua hơn 100 ngày cầm quyền, Tổng thống Duterte đã nhận được ủng hộ cao của dân chúng. Bất chấp nhiều bình luận tiêu cực, ông Duterte vẫn duy trì phong cách lãnh đạo như khi còn ở địa phương. Vào thời điểm “hậu phán quyết Tòa trọng tài”, ông Duterte vẫn kiên quyết lựa chọn Trung Quốc để đi thăm đầu tiên ngoài ASEAN. Điều này cho thấy ông Duterte chắc chắn đã cân nhắc những lợi hại riêng.
Đương nhiên, ảo tưởng thông qua một chuyến thăm của Tổng thống Duterte có thể giải quyết triệt để tranh chấp Biển Đông giữa Trung Quốc và Philippines là điều không thực tế. Song khả năng đưa quan hệ hai bên trở lại quỹ đạo lành mạnh, nâng cấp quan hệ hợp tác chiến lược hòa bình và phát triển giữa hai nước là điều hai bên hoàn toàn có thể kỳ vọng.