Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Phó Tổng thống Kamala Harris và cựu Tổng thống Donald Trump đang tìm cách mô tả bên kia là "yếu thế trước Trung Quốc". (Nguồn: US Informal Newz)

Ông Trump kêu gọi áp thuế 60% đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, lấy lý do là các thị trường tài chính toàn cầu vẫn chưa phục hồi sau đại dịch Covid-19 và đang vật lộn để điều chỉnh với bối cảnh tách rời giữa Washington và Bắc Kinh trong nhiều lĩnh vực công nghệ quan trọng.

Bà Harris lại nhấn mạnh mục tiêu của bà khi trở thành tân Tổng thống sẽ là "đảm bảo để nước Mỹ giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh trong thế kỷ 21".

Còn đối với một số nhà bình luận theo dõi chặt chẽ tình hình châu Á, sẽ có rất ít sự khác biệt giữa hai ứng cử viên Tổng thống. Cả ông Trump và bà Harris, xét cho cùng, đều đề cao sức mạnh Mỹ và thống nhất quan điểm rằng nền kinh tế số một thế giới đang bị kẹt trong một cuộc cạnh tranh có tổng bằng không với Trung Quốc.

Trên thực tế, có hai sự thật khó khăn nhưng buộc đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa phải chấp nhận nếu muốn xây dựng một chiến lược châu Á lâu dài: Thứ nhất, nước Mỹ sẽ không còn được hưởng vị thế vô song là siêu cường duy nhất trên thế giới. Thứ hai, năng lực của Trung Quốc không còn bị nhìn nhận với con mắt nghi ngờ trên toàn cầu.

Tin liên quan
Trung Quốc sẽ thích ai hơn, ông Donald Trump hay bà Kamala Harris?

Theo hầu hết các thước đo khách quan, vị thế của Washington ở châu Á vào cuối năm 2024 đang được đánh giá là an toàn hơn so với thời điểm năm 2020.

Cụ thể, chính quyền Tổng thống Biden hiện đã được phép tiếp cận 9 căn cứ quân sự tại Philippines - một phần trong Thỏa thuận Hợp tác quốc phòng tăng cường (EDCA) được ký kết năm 2014. Năm 2023, Mỹ đã thiết lập một tam giác mới với hai đồng minh truyền thống ở Đông Bắc Á là Nhật Bản và Hàn Quốc, đồng thời hoàn tất việc nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược với Việt Nam.

Tuy nhiên, bất chấp những bước tiến đáng chú ý của Washington trong thời gian gần đây, sự suy giảm ảnh hưởng của siêu cường số một thế giới ở khu vực châu Á được dự báo là đáng lo ngại.

Thông qua việc tiếp tục đưa ra một chiến lược ngầm thừa nhận quyền lãnh đạo toàn cầu trong khi lại xa rời cấu trúc kinh tế khu vực đang phát triển bằng cách từ chối tham gia các thỏa thuận thương mại tự do, Mỹ đang dần mất đi ảnh hưởng ở châu lục lớn nhất hành tinh.

Sự thiếu quan tâm và thiếu nhất quán của chính quyền Tổng thống Biden cần phải chịu trách nhiệm cho tình hình hiện tại và điều này có thể được khắc phục – nhưng thời gian đang dần cạn kiệt.

Mặc dù các nhà hoạch định chính sách Mỹ thường xuyên nhấn mạnh rằng Washington là nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất ở khu vực Đông Nam Á, nhưng điều này chỉ đúng nếu xem xét trên tổng lượng cổ phiếu đầu tư. Theo dữ liệu mới từ Viện Nghiên cứu chính sách quốc tế Lowy, trong một thập kỷ qua, Trung Quốc đã đầu tư nhiều hơn đáng kể vào khu vực này so với Mỹ (218 tỷ USD so với 158 tỷ USD).

Các chuyên gia phân tích nhận định, cho dù là đảng Dân chủ hay Cộng hòa, chính quyền tiếp theo đều có cơ hội định hình lại chính sách châu Á của Washington để đáp ứng nhu cầu về một vai trò tích cực và cân bằng hơn của Mỹ trong khu vực. Theo đó, chủ nhân của Nhà Trắng sắp tới nên cân nhắc 3 nguyên tắc để đạt được sự cân bằng đúng đắn:

Đầu tiên, các quốc gia châu Á muốn có sự hiện diện ôn hòa và bền vững hơn của Mỹ, không chỉ dựa trên quan hệ đối tác an ninh và căn cứ quân sự mà còn ở khả năng cung cấp các nguồn lực cần thiết như đầu tư kinh tế và tài chính phát triển để đáp ứng nhu cầu của tầng lớp trung lưu đang phát triển nhanh chóng ở khu vực này.