Kẻ giấu mặt
Ngay sau khi 4.000 lính thủy đánh bộ của liên quân Mỹ - NATO tiến vào Thung lũng sông Helmand hồi đầu tháng này, chính Baradar là người đã triệu tập các tư lệnh khu vực của Taliban để họp khẩn cấp. Tại cuộc họp, Baradar chỉ đạo lực lượng Taliban tránh đối đầu trực tiếp, tăng cường phục kích và sử dụng hiệu quả các loại vũ khí tự động...
Baradar là ai? Theo những thông tin tờ Newsweek có được, cả Omar và Baradar đã chiến đấu cùng nhau từ thời Liên Xô đóng quân tại Afghanistan. Họ cùng kết hôn với hai chị em và Baradar từng là cánh tay phải của Omar tại Kandahar. Sau khi Mỹ tiến hành cuộc chiến chống khủng bố, Baradar trở thành nhân vật số 2 sau Omar.
Ít nhất ba năm nay, không ai trong hàng ngũ Taliban nhìn thấy Omar hay nhận mệnh lệnh trực tiếp từ viên thủ lĩnh này, vốn có dấu hiệu dễ nhận là chột mắt này. Không ai nói ra, nhưng không ít người cho rằng Baradar đang thay thế vị trí của Omar. Trên thực tế, Baradar hiện đang là người có quyền bổ nhiệm và sa thải các tư lệnh Taliban, điều hành hội đồng quân sự và trung tâm kiểm soát ở Quetta, Tây Nam Pakistan nơi hầu hết thủ lĩnh cấp cao của nhóm này đồn trú, và ra những tuyên bố chính sách quan trọng nhất. Quan trọng hơn, Baradar quản lý tài sản của Taliban - trị giá hàng trăm triệu USD...
GS Thomas Johnson, chuyên gia nghiên cứu lâu năm về Afghanistan nói: “Baradar là người có khả năng, lịch thiệp, hiểu về đất và người hơn chúng ta rất nhiều”. Baradar cũng được mô tả là người cởi mở, có thiên hướng thỏa hiệp, kiên nhẫn hơn Omar. Baradar không có văn phòng cũng như nơi ở cố định. Làm việc 18 giờ/ngày, ông ta ít khi ngủ hai lần tại một địa điểm. Bất chấp nguy cơ Mỹ dùng công nghệ nghe lén, Baradar vẫn dùng điện thoại di động và đổi SIM liên tục.
Có thể thỏa hiệp?
Sự xuất hiện của Baradar đặt ra câu hỏi: liệu Mỹ và chính quyền của Tổng thống Karzai có thể tiến tới một thỏa thuận với Baradar hay không khi mà ảnh hưởng của ông ta với các phần tử nổi dậy, và với cả Omar, là không ai sánh kịp. Ông ta cũng không khép kín như nhiều thủ lĩnh Taliban.
Đầu năm nay hai nhân vật cấp cao của Taliban đã gửi các lời thăm dò riêng rẽ tới Qayyum Karzai, anh trai của Tổng thống Afghanistan. Dù sáng kiến này sau đó đã nhanh chóng bị bãi bỏ nhưng nó là một bước tiến trong việc tìm cách giải quyết vấn đề Afghanistan thông qua các giải pháp chính trị. Bởi trước đó, Tuyên bố mới nhất của Omar (tháng 12/2008) đã bác bỏ nguồn tin “vô căn cứ” về khả năng Taliban đàm phán hòa bình với chính phủ Afghanistan và nhắc lại yêu cầu liên quân rút khỏi Afghanistan.
Baradar có lối làm việc giống thủ lĩnh bộ lạc Pashtun kiểu cũ. Ông ta nói chuyện không chỉ với các tư lệnh cấp cao, mà với cả cấp thấp và các bô lão, với cả dân thường hay giáo sĩ địa phương hoặc giới tinh hoa chính trị Taliban. Trong mọi trường hợp ông ta đều tìm cách gợi cho người đối thoại nêu ra ý kiến và đưa mọi người đi đến sự đồng thuận. Theo các nguồn tin thu thập từ Taliban, Baradar đang có nỗ lực đặc biệt giải quyết vấn đề của người dân thường Afghanistan. Năm ngoái, Baradar thành lập hai ủy ban, một để xử lý các khúc mắc từ các tư lệnh và chiến binh, và cái còn lại để giải quyết sự bất bình của người dân làng địa phương. Với những gì đã và đang làm, Baradar sẽ là một bài toán mà Mỹ cần phải nhanh chóng tìm lời giải để rút chân khỏi bãi lầy Afghanistan.
Bảo Trâm
