Cánh cửa hòa bình hé mở ở Gaza

Tổng thống Donald Trump yêu cầu Israel ngừng ném bom Gaza, hoan nghênh phản ứng “tích cực” của phía Hamas, nhưng nhiều cạm bẫy vẫn còn phía trước.

Xung đột Dải Gaza: Sau tuyên bố của Hamas, chính phủ Israel hạ lệnh nóng, hòa bình đã 'gõ cửa'? Hamas ra tuyên bố quan trọng về Dải Gaza, Tổng thống Trump khen ngợi: 'Họ đã sẵn sàng cho hòa bình lâu dài' Kế hoạch hòa bình Gaza của Mỹ: Thế lưỡng nan của Thủ tướng Israel

Ông Trump (bên phải) công bố kế hoạch hòa bình ở Gaza trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Israel Netanyahu sau cuộc gặp tại Nhà Trắng ngày 29/9.Ảnh: Jim Lo Scalzo/EPA/Bloomberg/ Getty.

Tổng thống Donald Trump (bên phải) công bố kế hoạch hòa bình ở Gaza trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Israel Netanyahu sau cuộc gặp tại Nhà Trắng ngày 29/9. (Nguồn: Bloomberg)

Cánh cửa hé mở từ Hamas

Lực lượng Hamas đã gửi phản hồi chính thức đối với thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza do Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất. Nhóm này đồng ý trả tự do cho toàn bộ tù nhân Israel mà họ đang giam giữ – cả người sống lẫn thi thể – với điều kiện Israel phải chấm dứt chiến dịch quân sự và rút quân hoàn toàn khỏi Dải Gaza.

More from WVR
Kế hoạch hòa bình Dải Gaza: Bài toán nhiều ẩn số

Hamas cũng tuyên bố sẽ trao quyền quản lý khu vực này cho một nhóm các nhà kỹ trị Palestine, thay vì tiếp tục nắm giữ quyền lực. Tuy nhiên, đối với các điều khoản còn lại trong “kế hoạch 20 điểm” của Tổng thống Trump – trong đó có việc giải giáp – Hamas khẳng định đây là vấn đề “chỉ nên được bàn thảo trong khuôn khổ toàn diện của quốc gia Palestine, nơi Hamas có tiếng nói và trách nhiệm đầy đủ”.

Ngay sau khi nhận được phản hồi, Tổng thống Trump hoan nghênh động thái của Hamas, cho rằng nhóm này “đang sẵn sàng cho một nền hòa bình lâu dài”.

Trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump tuyên bố: “Israel phải ngay lập tức ngừng ném bom Gaza để những người bị bắt có thể được trả tự do.”

Trong một video đăng tải sau đó, ông Trump nhấn mạnh: “Đây là một ngày trọng đại. Chúng ta đang rất gần với hòa bình ở Trung Đông. Tất cả mọi người đều mong muốn chiến tranh chấm dứt”.

Tuyên bố này cho thấy ông Trump xem phản ứng của Hamas không chỉ là tín hiệu tích cực cho Gaza mà còn là cơ hội để ông thể hiện vai trò người kiến tạo hòa bình trong khu vực – điều từng là trọng tâm trong chính sách đối ngoại của ông.

Lập trường từ Tel Aviv

Kế hoạch hòa bình của ông Trump được công bố tại Nhà Trắng hôm 29/9 cùng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Ông Netanyahu ban đầu ủng hộ kế hoạch, gọi đây là cách để đạt được “các mục tiêu cốt lõi của Israel”: đưa toàn bộ con tin trở về, phá hủy năng lực quân sự và chính trị của Hamas, và đảm bảo Gaza “không bao giờ là mối đe dọa nữa”.

Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Israel cũng đưa ra cảnh báo: nếu Hamas “chấp nhận trên giấy nhưng chống lại trong thực tế”, Israel sẽ “tự mình hoàn thành công việc”.

Ngay sau đó, phát biểu bằng tiếng Do Thái trước công chúng, ông Netanyahu khẳng định không đồng ý với việc thành lập một Nhà nước Palestine và tuyên bố quân đội Israel sẽ vẫn hiện diện tại phần lớn Dải Gaza – điều khiến triển vọng hòa bình trở nên mờ mịt.

Điểm nghẽn trong kế hoạch

Một trong những điều khoản gây tranh cãi là việc thành lập một "Hội đồng hòa bình" ở Gaza do đích thân Tổng thống Trump và cựu Thủ tướng Anh Tony Blair giám sát. Ý tưởng này ngay lập tức đã bị Hamas bác bỏ.

Quan chức cấp cao của Hamas, ông Mousa Abu Marzouk tuyên bố với Al Jazeera: “Chúng tôi sẽ không bao giờ chấp nhận bất kỳ ai không phải người Palestine kiểm soát người Palestine”, đồng thời nhấn mạnh việc bổ nhiệm ông Blair là “không thể chấp nhận” vì ông từng đóng vai trò trong cuộc xâm lược Iraq.

Về giải trừ vũ khí, trong khi ông Trump và ông Netanyahu yêu cầu Hamas “ngay lập tức hạ vũ khí”, thì nhóm này chỉ nói “sẵn sàng thảo luận”. Theo nhà báo Ali Hashem của Al Jazeera, tuyên bố của Hamas cho thấy họ nói “vâng – nhưng…”, hàm ý chỉ chấp thuận nếu có sự đồng thuận rộng rãi của toàn bộ người Palestine.

Người Palestine ở Gaza đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nhân đạo chưa từng có. (Nguồn: Timesofgaza)

Tình hình trên thực địa

Bất chấp lời kêu gọi ngừng ném bom của Tổng thống Trump, các cuộc tấn công của Israel vẫn tiếp diễn, đặc biệt tại Thành phố Gaza. Theo các nguồn tin y tế, ít nhất 72 người Palestine đã thiệt mạng kể từ rạng sáng ngày 3/10.

Nguồn tin từ Axios cho biết, ông Netanyahu “ngạc nhiên” trước phản ứng của ông Trump và xem phản hồi của phía Hamas là một “sự từ chối”. Chính phủ của ông hiện do phe cực hữu chi phối, những người dọa lật đổ ông nếu đồng ý với một thỏa thuận “nhượng bộ”.

Trong khi đó, phe đối lập ở Tel Aviv ủng hộ thỏa thuận, song sự thiếu tin tưởng giữa họ và Thủ tướng Netanyahu khiến một liên minh ủng hộ hòa bình khó hình thành.

Tình hình hiện phụ thuộc phần lớn vào mức độ sẵn sàng của ông Trump trong việc gây sức ép với Tel Aviv – điều từng là ẩn số trong nhiều sáng kiến hòa bình trước đây.

Cơ hội cho hòa bình

Theo Al Jazeera, dù phản ứng của lực lượng Hamas là tín hiệu hiếm hoi mang tính xây dựng sau gần hai năm xung đột khiến hơn 66.000 người Palestine thiệt mạng, song con đường đi tới hòa bình ở Gaza vẫn đầy bất định.

Tổng thống Trump có thể coi đây là “thành tựu đối ngoại” để củng cố hình ảnh trước dư luận, nhưng để biến lời hứa thành hiện thực, ông cần thuyết phục Israel – điều chưa nhà lãnh đạo Mỹ nào làm được. Bởi thế, hòa bình như thực tế ở Trung Đông suốt nhiều thập kỷ, luôn bắt đầu bằng hy vọng…