"Cha đẻ" của các biểu tượng Xô Viết là một... phụ nữ

Đó là Vera Mukhina và tháng Bảy này, nếu còn sống, bà đã tròn 120 tuổi. Bà là “cha đẻ” của nhiều tác phẩm đã trở thành biểu tượng ở thời đại Xô Viết. Các bức tượng của Mukhina rất được ưa chuộng khi ở Liên Xô (cũ) đang thịnh hành quan niệm “đẹp là phải hoành tráng, tràn trề sinh lực”. Khi quan điểm đó không còn hợp thời thì các tác phẩm của Mukhina long đong, lận đận, y như số phận của chính tác giả.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Người đàn bà truân chuyên

Vera Mukhina sinh năm 1889, là con của một thương gia giàu có ở Riga (thủ đô Latvia thuộc đế chế Nga). Hai chị em bà sớm mồ côi cha mẹ và được gửi về sống với chú, bác. Vera Mukhina và em gái được học hành tử tế. Tốt nghiệp trung học, bà đến Moskva để theo nghề hội họa và điêu khắc, thay vì được gửi sang Paris, thánh địa của điêu khắc, vì các chú, bác của Mukhina sợ cô cháu gái trẻ người non dạ rơi vào cạm bẫy ở xứ lạ. Nhưng rồi Mukhina vẫn đến được Paris do một tai nạn, như thể có bàn tay sắp đặt của số mệnh. Trong một lần trượt tuyết, bà bị ngã và gãy mũi. Mukhina được gửi đến Pháp để nhờ cậy một vị bác sĩ giỏi nghề tại đây cứu nguy cho nhan sắc ở tuổi xuân thì. Tận dụng cơ hội này, bà đã xin ở lại Paris hai năm để theo học một nhà điêu khắc nổi tiếng.

Năm 1914, khi Thế chiến I bùng nổ, Mukhina về lại Moskva làm y tá trong bệnh viện. Tại đây, bà đã gặp người chồng tương lai - bác sĩ phẫu thuật Alexei Zamkov. Họ cưới nhau năm 1918 và hai năm sau, Mukhina sinh con trai. Gia đình họ đã trải qua giai đoạn đầy biến động ở Nga sau năm 1917.

Mukhina xuất thân từ gia đình buôn bán, còn Alexei có nguồn gốc quý tộc. Cá tính của cả hai đều rất mạnh, nghề nghiệp lại không thuộc thành phần “cơ bản”. Nhưng đặc điểm này không “thuận” vào thời điểm đó. Bất chấp những rắc rối ở ngoài lĩnh vực nghệ thuật, các tác phẩm của Mukhina vẫn chiến thắng trong nhiều cuộc thi và vào thập niên 1920, tài năng của bà đã được thừa nhận.

Các bức tượng của Mukhina thường mang dáng vẻ đồ sộ, có phần nặng nề nhưng tràn trề sức sống, một sinh lực lành mạnh và cuốn hút khó thể diễn tả bằng lời. Chúng rất hợp với thần thái toát ra từ các câu khẩu hiệu của thời đại: “Chúng ta sẽ xây dựng (CNXH)!”, “Chúng ta sẽ đuổi kịp và vượt qua (Mỹ)!”, “Chúng ta sẽ hoàn thành vượt mức kế hoạch (5 năm, 10 năm)!”... Những nhân vật phụ nữ của bà, xét về vẻ ngoài “hoành tráng”, không chỉ chặn được con ngựa đang phi nước đại mà còn có thể nhấc bổng một chiếc máy kéo lên vai. Những chiến sĩ cách mạng, chị nông dân, đảng viên Cộng sản và đội viên du kích qua tay của Mukhina đã trở thành những Thần vệ nữ và lực sĩ Mercury thời đại xã hội chủ nghĩa. Đó là những chuẩn mực mà các công dân Liên Xô (cũ) hướng tới. Dĩ nhiên, đại đa số những con người bình thường không thể với tới được các “số đo” do Mukhina tạo ra, nhưng họ có quyền mơ ước.

Mukhina thích sáng tác theo mẫu thật. Nhiều bức tượng chân dung của chồng và bạn bè bà rất có giá trị nghệ thuật nhưng ít được biết đến vì chúng không phải là biểu tượng của một thời đại. Năm 1930, mệt mỏi vì sự đố kỵ, ganh ghét của một số người, vợ chồng Mukhina quyết định ra nước ngoài sinh sống. Thời đó, đây là một tội nặng. Nhưng vì tài năng của Mukhina mà hai người được nương nhẹ - họ chỉ phải đi “an dưỡng” ở Voronezh (miền Nam Nga) ba năm.

Bức tượng Công nhân và nữ nông trang viên đã gánh đỡ rất nhiều cho số phận long đong của Mukhina trong năm 1938 khắc nghiệt. Trong rất nhiều mẫu tượng được đúc theo ý tưởng của kiến trúc sư Boris Iofan, tác phẩm của bà được lựa chọn. Bức tượng người đàn ông lực lưỡng giơ cao chiếc búa còn người đàn bà khỏe khoắn cầm chiếc liềm cong được đặt trước gian hàng của Liên Xô (cũ) tại cuộc triển lãm toàn thế giới ở Paris vào năm 1937. Ngay lập tức tên tuổi của Mukhina được biết đến trên toàn cầu. Bà được Moskva chúc mừng, tặng huân chương, và điều quan trọng hơn cả là được tin cậy. Mukhina dạy ở trường hội họa, điêu khắc một thời gian rồi chuyển về làm việc tại xưởng thử nghiệm của nhà máy sứ Leningrad. Bà mất ngày 6/10/1953.

Số phận long đong của “anh chị công - nông”

Bức tượng Công nhân và nữ nông trang viên dù được cuốn Đại Bách khoa toàn thư Liên Xô đánh giá là “chuẩn mực của hiện thực xã hội chủ nghĩa” thì số phận của nó cũng khá lận đận.

Tác phẩm điêu khắc bằng thép không gỉ này được làm từ năm 1935 đến 1937 tại Moskva, cao 24,5m và nặng 80 tấn. Khi được chở tới nước Pháp tham gia triển lãm nói trên, để có thể lọt qua đường ngầm ở Paris, người ta phải “chặt” anh công nhân và chị nông trang viên thành 65 khối, cho vào 28 toa tàu hỏa. Chính phủ Liên Xô (cũ) gửi tới đó những kỹ sư, công nhân lắp ráp, thợ hàn, thợ tiện lành nghề nhất. Sau đó, họ còn thuê cả thợ Pháp. Phải mất 11 ngày, người ta mới lắp ráp xong bức tượng này. Nó đứng sừng sững đối diện với gian trưng bày của nước Đức mang hình ảnh con chim ưng của Hitler.

Số phận của tượng Công nhân và nữ nông trang viên sau khi cuộc triển lãm kết thúc tưởng đã được định đoạt: nung chảy để lấy nguyên liệu. Thế nhưng không ngờ người Pháp lại rất mê bức tượng “hiện thực xã hội chủ nghĩa” này, thậm chí còn muốn giữ nó lại Paris.

Thái độ trân trọng từ người dân một nước tư bản đối với biểu tượng của giai cấp vô sản đã khiến chính phủ Liên Xô (cũ) nghĩ lại. Bức tượng được đưa về Moskva sau khi bị tháo ra thành 44 khối. Trên đường chuyên chở, anh công nhân và chị nông trang viên “bị thương” khá nặng. Việc “điều trị” kéo dài 8 tháng (từ tháng 1 đến 8/1939) và rồi tác phẩm điêu khắc này được đặt trước cổng Bắc của Trung tâm triển lãm thành tựu quốc dân Liên Xô (nay gọi là Trung tâm triển lãm toàn Nga). Không chỉ là niềm tự hào của đất nước Xô Viết, từ năm 1947, nó còn là thương hiệu của hãng Mosfilm. Bà Mukhina đã làm riêng một mô hình thu nhỏ của bức tượng này ngay tại trường quay của hãng. Những bộ phim đem lại vinh quang cho nền điện ảnh Xô Viết như Đàn sếu bay qua, Bài ca người lính, Kalina đỏ... đã gắn với biểu tượng này. Hết năm 2009, hợp đồng giữa Mukhina với Mosfilm về vấn đề thương hiệu kết thúc.

Chúng ta không biết sự việc sẽ tiếp diễn ra sao, song về số phận của bức tượng nổi tiếng thì có nhiều điều đáng nói.

Năm 1979, tượng Công nhân và nữ nông trang viên bị dỡ xuống để trùng tu. Trong những năm cải tổ đã có ý kiến muốn chuyển bức tượng này đi nơi khác. Thậm chí có người chủ trương bán tượng cho một công ty Mỹ. Rất may là “tối kiến” đó bị từ chối. Năm 2003, người ta bắt đầu thực hiện công việc đại tu tượng Công nhân và nữ nông trang viên. Nó được tháo ra thành 40 phần và chở vào kho. Theo dự án mới, riêng phần bệ tượng đã cao 34,5m, cộng với thân tượng 24,5m thì toàn bộ chiều cao của tượng đài là gần 60m. Người dân Nga chờ đợi ngày hoàn tất của dự án hoành tráng này. Thế nhưng thời hạn “ngày trở về” của Công nhân và nữ nông trang viên cứ bị đẩy lùi, từ năm 2005 sang 2006, rồi 2007... Đến tận ngày hôm nay, chúng ta vẫn chưa rõ hạn chót là bao giờ. Nước Nga rất giàu với “biển” dầu mỏ mêng mông nhưng theo dư luận, một trong các nguyên do của sự chậm trễ nói trên lại xem ra quá tầm thường: thiếu tiền!

Theo TT&VH

 

Đọc thêm

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp tại Hoa Kỳ

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp tại Hoa Kỳ

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp Việt Nam (VELP) 2024 và làm ...
Bang Rio de Janeiro, Brazil mong muốn đẩy mạnh hợp tác giáo dục, du lịch, văn hoá với Việt Nam

Bang Rio de Janeiro, Brazil mong muốn đẩy mạnh hợp tác giáo dục, du lịch, văn hoá với Việt Nam

Đại sứ Bùi Văn Nghị và đoàn công tác của Đại sứ quán Việt Nam tại Brazil đã có chuyến thăm làm việc tại thành phố Rio de Janeiro, bang ...
Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3 - xổ số Vietlott Mega 29/3. Trực tiếp xổ số Vietlott hôm nay 29/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott Mega 645 hôm nay.
XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay - XSVL 29/3/2024. xo so vinh long. KQXSVL thứ 6. kết quả xổ số Vĩnh Long ...
XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3 - Trực tiếp xổ số Bình Dương hôm nay - XSBD 29/3/2024. xo so binh duong. KQXSBD thứ 6. kết quả xổ số Bình Dương ngày 29 tháng ...
XSTV 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay 29/3/2024. KQXSTV thứ 6

XSTV 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay 29/3/2024. KQXSTV thứ 6

XSTV 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay - XSTV 29/3/2024. ket qua xo so tra vinh. XSTV thứ 6. kết quả xổ số Trà ...
Những lễ hội độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ lỡ trong năm 2024

Những lễ hội độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ lỡ trong năm 2024

Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia có nền lịch sử lâu đời và nền văn hóa chứa đựng nhiều điều thú vị, đặc biệt là những lễ hội đặc sắc, ấn tượng.
Phú Thọ: Nhiều trải nghiệm cho du khách dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng năm 2024

Phú Thọ: Nhiều trải nghiệm cho du khách dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng năm 2024

Trong dịp Giỗ Tổ Hùng Vương-Lễ hội đền Hùng, tỉnh Phú Thọ sẽ tổ chức nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, mang lại cho du khách những trải nghiệm mới.
Choáng ngợp với sắc màu sặc sỡ và không khí sôi động tại lễ hội Holi

Choáng ngợp với sắc màu sặc sỡ và không khí sôi động tại lễ hội Holi

Hơn 1,2 tỷ tín đồ Hindu trên thế giới đã đón lễ hội Holi, một lễ hội mùa Xuân nổi tiếng với những sắc màu rực rỡ.
Du lịch thể thao: Mở ra cơ hội phát triển cho du lịch Hà Nội

Du lịch thể thao: Mở ra cơ hội phát triển cho du lịch Hà Nội

Việc khai thác lợi thế sẵn có về vị trí, dịch vụ sẽ mở ra những cơ hội lớn để thúc đẩy phát triển du lịch thể thao, thu hút du khách đến Hà Nội.
Đảo Cô Tô - Điểm hẹn hòn ngọc xanh

Đảo Cô Tô - Điểm hẹn hòn ngọc xanh

Đảo Cô Tô được mệnh danh là hòn ngọc xanh của vùng Đông Bắc, đồng thời là nơi có vị trí chiến lược về an ninh quốc phòng của Tổ quốc.
Chính thức khai hội Tây Thiên 2024

Chính thức khai hội Tây Thiên 2024

Được tổ chức từ ngày 15-17/2 Âm lịch hằng năm, Lễ hội Tây Thiên diễn ra nhiều hoạt động phong phú, thu hút số lượng du khách tới hành hương, chiêm bái.
Lễ hội Ẩm thực Pháp 2024 có quy mô lớn nhất từ trước đến nay

Lễ hội Ẩm thực Pháp 2024 có quy mô lớn nhất từ trước đến nay

Lễ hội Ẩm thực Pháp - Balade en France 2024 sẽ trở lại Việt Nam từ ngày 5-7/4 tại Công viên Thống Nhất, Hà Nội với số lượng gian hàng tăng gấp rưỡi năm ngoái.
Trâm hoa nhung - Dấu ấn của nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc

Trâm hoa nhung - Dấu ấn của nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc

Xuất hiện thường xuyên trong các bộ phim cổ trang, trâm hoa nhung dần trở thành một xu hướng thời trang mới. Tuy vậy, ít ai biết đây là một di sản văn hoá.
Ra mắt nhiều tác phẩm văn học mới viết cho thiếu nhi

Ra mắt nhiều tác phẩm văn học mới viết cho thiếu nhi

Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất là giải thưởng do Nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức với mong muốn phát hiện thêm những cây bút viết cho thiếu nhi.
Nét độc đáo và giá trị văn hóa Mỹ [Kỳ 2]

Nét độc đáo và giá trị văn hóa Mỹ [Kỳ 2]

Cú 'sốc' tương lai: Tên cuốn sách nổi tiếng của Alvin Toffler có thể dùng để miêu tả người Mỹ sống trong tâm trạng 'sốc' do nhịp độ sống gấp, cập rập...
Tháng lễ Ramadan rơi vào mùa Đông: Sự thú vị của lịch Hồi giáo

Tháng lễ Ramadan rơi vào mùa Đông: Sự thú vị của lịch Hồi giáo

Lịch Hồi giáo không có tháng nhuận giống như một số lịch khác khiến tháng lễ Ramadan năm 2024 chính thức bắt đầu trong tiết trời mùa Đông.
Nồng ấm hương vị Tết truyền thống của người Azerbaijan tại Việt Nam

Nồng ấm hương vị Tết truyền thống của người Azerbaijan tại Việt Nam

Đại sứ quán Azerbaijan và Đại sứ quán Kazakhstan tại Việt Nam phối hợp cùng Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội tổ chức Lễ hội 'Tết Novruz'.
Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Chính phủ Mexico vừa mua được ba cuốn sách cổ chép tay có tranh minh họa từ một gia đình đã lưu trữ các tài liệu của người Aztec qua nhiều thế hệ.
Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Đại diện dòng họ Hồ Thanh Hóa đã trình tấu chúc văn 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly và ôn lại truyền thống lịch sử, đóng góp to lớn của Hồ Quý ...
Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang đá Mạc Cao nằm tại trung tâm của Con đường Tơ lụa huyền thoại và trở thành giao điểm văn hóa, tôn giáo Đông Tây.
Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Là một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ, đền thờ Mặt trời Konark trở thành Di sản văn hóa thế giới do UNESCO công nhận năm 1984.
Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Được xây dựng từ thời Joseon, Thành Namhansanseong được vinh danh là di tích lịch sử quốc gia Hàn Quốc và di sản văn hóa thế giới.
Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Chiều 18/3, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam và họa sĩ Phan Ngọc Khuê phối hợp tổ chức khai mạc triển lãm 'Tranh truyện Hàng Trống'.
Phiên bản di động