Chỗ đứng nào cho châu Âu trong quan hệ Mỹ-Trung?

Minh Vương
Liên minh châu Âu có thể theo đuổi một chính sách độc lập, đồng thời đóng vai trò trung gian, hòa giải trong căng thẳng Mỹ-Trung hiện nay.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Sự chia rẽ của các nước Liên minh châu Âu (EU) trước lời kêu gọi của Mỹ về tẩy chay ngoại giao Olympic mùa Đông tại Bắc Kinh cho thấy trong vấn đề Trung Quốc, quan điểm của hai bên thực sự “cách nhau một đại dương”. Tại sao lại có câu chuyện này?

(01.04) Tàu khu trục Bayern (Đức) tại cảng Singapore ngày 21/12/2021. (Nguồn: Bloomberg)
Tàu khu trục Bayern (Đức) tại cảng Singapore ngày 21/12/2021. (Nguồn: Bloomberg)

Ít triển vọng, nhiều thách thức

Nhìn bên ngoài, không chỉ chia sẻ lập trường về các vấn đề cơ bản trong chính trị quốc tế, Mỹ và châu Âu cũng thường xuyên đề cập thách thức Trung Quốc đặt ra cho trật tự toàn cầu hiện nay.

Dư địa để hai bên bờ Đại Tây Dương tăng cường hợp tác về Trung Quốc là rõ ràng, thể hiện ở một số nỗ lực đã và đang được hai bên triển khai như sáng kiến Đối thoại Mỹ-EU về Trung Quốc hay Hội đồng Thương mại và Công nghệ Mỹ-EU.

Hai bên đã phối hợp, đối phó các hành vi cạnh tranh thương mại không lành mạnh của Bắc Kinh, sử dụng các hạn chế về xuất khẩu và đầu tư để gây sức ép, buộc Trung Quốc từ bỏ các chính sách Mỹ và EU cho là “vi phạm nhân quyền”.

Tuy nhiên, châu Âu lại không thể dung hòa lợi ích của mình với tầm nhìn về liên minh các nền dân chủ do Mỹ dẫn dắt để đối phó Trung Quốc. EU đã nhiều lần chỉ trích các chính sách kiềm chế núp bóng chiến lược cạnh tranh ảnh hưởng.

Một mặt, EU muốn làm sâu sắc hơn hợp tác xuyên Đại Tây Dương. Mặt khác, các thành viên của khối lại không thể nhất trí về cách thức triển khai, bởi họ không muốn cô lập Trung Quốc hoặc tác động tiêu cực tới trật tự quốc tế khối hằng bảo vệ.

Đó là chưa kể tới chuyện nhiều nước châu Âu không còn cho rằng Mỹ là đối tác đáng tin cậy. Ông Joe Biden có thể coi trọng mối quan hệ này, nhưng chẳng ai biết được liệu người kế nhiệm ông sẽ nghĩ gì? Đây là động lực then chốt để EU nỗ lực triển khai tầm nhìn riêng về “tự chủ chiến lược”.

Một mặt, EU muốn làm sâu sắc hơn hợp tác xuyên Đại Tây Dương. Mặt khác, các thành viên của khối lại không thể nhất trí về cách thức triển khai, bởi họ không muốn cô lập Trung Quốc hoặc tác động tiêu cực tới trật tự quốc tế khối hằng bảo vệ.

Ngoài ra, nghị trình Mỹ-EU hiện nay về Trung Quốc đang đặt ra nhiều mục tiêu quá sức. Các bên cần ưu tiên rõ ràng hơn để tối đa hóa lợi ích trong phối hợp hành động.

Ngoài ra, sự khác biệt trong hệ thống pháp luật, cũng như cách nhìn nhận nguy cơ, thách thức khác nhau tại Mỹ và châu Âu sẽ khiến quá trình tìm kiếm đồng thuận trong các lĩnh vực then chốt như khí thải carbon, chống độc quyền, hay đối phó các chiến dịch gây nhiễu loạn thông tin của Trung Quốc gặp khó khăn hơn.

Đặc biệt, triển vọng hợp tác an ninh - quốc phòng, đối trọng với Trung Quốc tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương còn nhiều hạn chế. Châu Âu đã có hành động biểu tượng như điều tàu chiến thực hiện quyền tự do hàng hải trên Biển Đông. Tuy nhiên, hầu hết các nước, dù là Đức hay Pháp, đều thận trọng và không muốn đi xa hơn.

Điều này đúng với cả Pháp, nước châu Âu hiếm hoi với hiện diện quân sự đáng kể tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian từng giải thích: “Chúng tôi không đánh giá thấp mức độ cạnh tranh với Trung Quốc, song chúng tôi cũng tránh quân sự hóa chiến lược của mình để có thể mở rộng hợp tác với tất cả các quốc gia mong muốn, trên cơ sở tôn trọng chủ quyền của họ.”

Sự chần chừ này sẽ không sớm biến mất. Dù chính phủ mới tại Đức được cho là sẽ có giọng điệu cứng rắn hơn với Trung Quốc, song Thủ tướng Olaf Scholz vẫn duy trì thái độ thận trọng, cho rằng mọi hành động “cần được cân nhắc kỹ lưỡng”, nhấn mạnh cần có cách tiếp cận mang tính hợp tác.

Do đó, Mỹ không nên kỳ vọng Đức sẽ nhìn nhận quan hệ với Trung Quốc chỉ dưới lăng kính hệ giá trị. Thất bại trong giao tiếp giữa Washington và EU, nhất là với Pháp, về sự ra đời của AUKUS, càng cho thấy hạn chế trong hợp tác quân sự Mỹ-châu Âu tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

(01.04) Sự ra đời của AUKUS cho thấy hạn chế về hợp tác quân sự giữa Mỹ và châu Âu tại ADD-TBD - Ảnh minh họa. (Nguồn: APLN)
Sự ra đời của AUKUS cho thấy hạn chế về hợp tác quân sự giữa Mỹ và châu Âu tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương - Ảnh minh họa. (Nguồn: APLN)

Kinh nghiệm cũ trên cương vị mới

Tuy nhiên, hợp tác xuyên Đại Tây Dương không phải là cách duy nhất châu Âu có thể tác động, giảm thiểu rủi ro từ căng thẳng Mỹ-Trung. Các nhà hoạch định chiến lược đang cố gắng rút ra những bài học từ lịch sử để xây dựng một cách tiếp cận cho phép Mỹ và Trung Quốc cạnh tranh lành mạnh, tránh dẫn đến đối đầu, thậm chí xung đột vũ trang. Đây là lúc châu Âu có thể lên tiếng.

EU nên cân nhắc triển khai sáng kiến ngoại giao tương tự Tiến trình Helsinki, vốn đã góp phần làm giảm căng thẳng giữa phương Tây và Liên Xô những năm của thập niên 1970. Châu Âu có thể làm trung gian cho các thỏa thuận hạ nhiệt, giảm rủi ro, tăng cường kiểm soát khủng hoảng, tránh đối đầu.

Thú vị hơn, sự hạn chế về năng lực quân sự tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương có thể trở thành lợi thế của EU, khiến khối này trở thành trung gian hòa giải đáng tin cậy hơn, đặc biệt là về các vấn đề nhạy cảm như Đài Loan (Trung Quốc) hay Biển Đông.

Thậm chí, EU có thể thúc đẩy ngoại giao hợp tác trên không gian mạng và thám hiểm vũ trụ. Đây đều là những lĩnh vực cạnh tranh gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc và sự hiện diện mang tính hòa giải của EU là đáng hoan nghênh.

Ngoài ra, EU có bề dày kinh nghiệm về xây dựng đạo luật, quy định để ngăn ngừa xung đột. Ủy ban châu Âu và các nước châu Âu từng đóng góp đáng kể trong xây dựng cơ chế kiểm soát vũ khí và vũ khí hạt nhân, cụ thể như Nhóm các nước cung cấp hạt nhân (NSG), Thỏa thuận Wassenaar hay thỏa thuận hạt nhân Iran.

Hạn chế về triển khai năng lực quân sự tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương có thể trở thành lợi thế của EU, khiến khối này trở thành trung gian, hòa giải đáng tin cậy hơn, đặc biệt là về các vấn đề nhạy cảm như Đài Loan (Trung Quốc) hay Biển Đông.

Rõ ràng, chẳng có gì chắc chắn rằng sáng kiến giảm căng thẳng của EU tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương sẽ thành công, nhất là khi quan hệ EU-Trung Quốc còn nóng. Tuy nhiên, sáng kiến này cũng có phần phù hợp với mục tiêu của EU về tìm kiếm cách tiếp cận khu vực toàn diện hơn, củng cố trật tự quốc tế dựa trên luật lệ.

Quan trọng hơn, đây có thể là cách tốt nhất để ngăn ngừa xung đột giữa các cường quốc. Chẳng phải đó là lý tưởng ban đầu cho sự ra đời của EU hay sao?

Đối tác chiến lược Nga-Ấn Độ: Chìa khóa ổn định cho khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương?

Đối tác chiến lược Nga-Ấn Độ: Chìa khóa ổn định cho khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương?

Theo tác giả Joshy M Paul* trong bài viết trên trang East Asia Forum, quan hệ đối tác chiến lược Nga-Ấn Độ sẽ là nhân ...

Mỹ-Trung căng thẳng, Đông Á dễ gặp nguy

Mỹ-Trung căng thẳng, Đông Á dễ gặp nguy

Các sự kiện chính trị quan trọng ở hai nước năm 2022 có thể khiến căng thẳng Mỹ-Trung gia tăng, gây nguy hiểm cho môi ...

(theo The Japan Times)

Bài viết cùng chủ đề

Cạnh tranh Mỹ-Trung Quốc

Xem nhiều

Đọc thêm

Trung Quốc 'ra đòn' mới, căng thẳng với EU đã tiến đến sản phẩm sữa

Trung Quốc 'ra đòn' mới, căng thẳng với EU đã tiến đến sản phẩm sữa

Ngày 22/11, Trung Quốc thông báo mở rộng cuộc điều tra chống trợ cấp đối với các sản phẩm sữa nhập khẩu từ Liên minh châu Âu (EU).
Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Tuyến đường bao biển nối Hạ Long và Cẩm Phả (Quảng Ninh) được đánh giá là một tuyến đường ven biển đẹp nhất Việt Nam bởi có sự kết hợp ...
Bắt đầu hành trình phát triển đầy cơ hội và thành công của doanh nghiệp Thái Lan tại Bình Định

Bắt đầu hành trình phát triển đầy cơ hội và thành công của doanh nghiệp Thái Lan tại Bình Định

Sáng 22/11, UBND tỉnh Bình Định tổ chức Hội nghị Gặp gỡ các doanh nghiệp Thái Lan tại Bình Định.
Dự báo thời tiết ngày mai (23/11): Bắc Bộ sáng sớm trời rét, trưa chiều nắng; Trung Bộ cục bộ có nơi mưa rất to

Dự báo thời tiết ngày mai (23/11): Bắc Bộ sáng sớm trời rét, trưa chiều nắng; Trung Bộ cục bộ có nơi mưa rất to

Thông tin dự báo thời tiết các khu vực ngày mai (23/11) từ Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia.
Miễn phí vé tham quan Thành nhà Hồ nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam

Miễn phí vé tham quan Thành nhà Hồ nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam

Nhân kỷ niệm ngày Di sản văn hóa Việt Nam, sẽ miễn vé cho du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm tại Di sản Thành ...
Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary Viktor Orbán ngày 22/11 lên tiếng chỉ trích Tòa án hình sự quốc tế (ICC) về việc phát lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary Viktor Orbán ngày 22/11 lên tiếng chỉ trích Tòa án hình sự quốc tế (ICC) về việc phát lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Nga đẩy nhanh tốc độ tiến quân ở Ukraine, Hạ viện vung mạnh tiền cho quốc phòng

Nga đẩy nhanh tốc độ tiến quân ở Ukraine, Hạ viện vung mạnh tiền cho quốc phòng

Nga chuẩn bị đối phó với bất kỳ diễn biến nào liên quan tình hình xung đột Ukraine, dù luôn ưu tiên và đã sẵn sàng cho các biện pháp hòa bình.
Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un: Thế giới đang chứng kiến sự hỗn loạn và bạo lực nhất kể từ Thế chiến II

Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un: Thế giới đang chứng kiến sự hỗn loạn và bạo lực nhất kể từ Thế chiến II

Chủ tịch Triều Tiên cho rằng, các mối quan hệ quốc tế đã vượt quá điểm bùng nổ nguy hiểm và biến thành những cuộc xung đột vô cùng thảm khốc.
Ukraine báo động tấn công tên lửa tại nhiều tỉnh, Nga kêu gọi IAEA giám sát Kiev trong lĩnh vực hạt nhân

Ukraine báo động tấn công tên lửa tại nhiều tỉnh, Nga kêu gọi IAEA giám sát Kiev trong lĩnh vực hạt nhân

Rạng sáng ngày 22/11, nhiều tỉnh của Ukraine đã đồng loạt phát báo động phòng không kéo dài nhiều giờ liên quan đến khả năng bị tấn công bằng tên lửa đạn đạo.
Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Iran tuyên bố sẽ khởi động một loạt máy ly tâm mới và tiên tiến để đáp trả việc IAEA ra nghị quyết yêu cầu Tehran cải thiện hợp tác.
Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Phó đặc phái viên LHQ Najat Rochdi cho biết 2024 'sẽ là năm đẫm máu nhất' tại Syria trong vòng 4 năm qua.
Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Việc Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Mỹ tấn công quân sự trên đất Nga có thể chuyển xung đột sang giai đoạn quyết liệt hơn.
Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Trong bối cảnh địa chính trị phân hóa sâu sắc, xung đột leo thang và biến đổi khí hậu, Thượng đỉnh G20 rất được trông đợi.
Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Tân Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto có chuyến công du nước ngoài đầu tiên kéo dài nhiều ngày với quy mô lớn.
Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị đã thể hiện rõ ý chí và cam kết của nhiều quốc gia trong việc ủng hộ người Palestine và tìm kiếm các giải pháp lâu dài.
Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Những thay đổi dưới thời Trump 2.0 sẽ tác động nhiều mặt tới nước Mỹ và thế giới.
Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Malaysia phản ánh mong muốn tăng cường quan hệ song phương toàn diện, đặc biệt là kinh tế và thương mại.
Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Sự trở lại của Tổng thống đắc cử Donald Trump mang nhiều hàm ý cho nước Mỹ và thế giới. Châu Á – Thái Bình Dương trong đó có tiểu vùng Mekong cũng không nằm ...
‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

Quan hệ giữa Mỹ và Iran, từng là đồng minh thân cận thời đầu Chiến tranh Lạnh, đã biến thành đối đầu kéo dài hàng thập kỷ.
Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Kamala Harris của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa sẽ 'ngã ngũ' trong ngày 5/11 (giờ Mỹ).
Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Còn 2 ngày nữa Nhà Trắng sẽ xác định được chủ nhân mới thay thế đương kim Tổng thống Joe Biden. Đó sẽ là ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc chủ cũ, ông ...
Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ luôn mang nhiều yếu tố bất ngờ, kịch tính, thậm chí có khả năng thay đổi cục diện vào phút chót.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
Phiên bản di động