Chuyến thăm Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc trong tuần này của Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson diễn ra trong bối cảnh khu vực Đông Bắc Á đang rất phức tạp. Trong khi đó, ông Tillerson đang cần thể hiện được tầm quan trọng của mình trong vai trò Ngoại trưởng Mỹ.
| Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson phải chứng minh vai trò của mình qua chuyến công du này. (Nguồn: Reuters) |
Chuyến đi "thử lửa"
Bruce Klingner, nhà nghiên cứu cấp cao về các vấn đề Nhật Bản và Hàn Quốc tại Heritage Foundation ở Washington, nhận xét: “Ở mỗi chặng dừng chân, ông Tillerson sẽ thấy hàng núi quan ngại về những thách thức trong việc duy trì hòa bình ở Đông Bắc Á. Danh sách này bắt đầu với chương trình hạt nhân Triều Tiên, trong khi các nước đồng minh của Mỹ đang ngày càng lo ngại về năng lực của Washington sau nhiều năm cắt giảm ngân sách quốc phòng. Đó là lý do tại sao Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis chọn khu vực này là điểm đến cho chuyến công du nước ngoài đầu tiên của mình và ngay sau đó đến lượt ông Tillerson”.
Quan trọng hơn, các nước chủ nhà - đặc biệt là Trung Quốc - có thể còn chú ý tới một điểm mà họ cho là quan trọng hơn cả thành công của ông Tillerson trong vai trò nhà ngoại giao, đó là ông được Tổng thống Trump lắng nghe tới mức nào?
David Lampton, Giám đốc ngành Trung Quốc học thuộc Trường Nghiên cứu Quốc tế Johns Hopkins, nhận định: “Tại mỗi điểm dừng chân, khi ông Tillerson gặp gỡ các đồng minh hay Trung Quốc, họ sẽ đều đặt câu hỏi liệu những gì ông nói có 'trọng lượng' ở Nhà Trắng hay không”. Ngoại trưởng Tillerson đã có chuyến thăm ngắn tới Đức và cả Mexico trong tháng 2, song chuyến công du 3 nước châu Á lần này có thể được coi là chuyến “thử lửa” đầu tiên của ông.
| Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson tiếp Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Dương Khiết Trì tại Mỹ, ngày 28/2. (Nguồn: Reuters) |
Điểm nóng an ninh
Tình hình khu vực Đông Bắc Á hiện đang diễn biến hết sức phức tạp. Trung Quốc vẫn lên án vụ phóng tên lửa của Triều Tiên sang biển Nhật Bản, đồng thời Bắc Kinh cũng tức giận trước việc Washington triển khai Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) ở Hàn Quốc.
Mỹ cho rằng việc triển khai này đơn thuần là nhằm bảo vệ Hàn Quốc và binh lính Mỹ ở nước này trước khả năng phóng tên lửa của Triều Tiên, song chính phủ Trung Quốc cáo buộc hệ thống này cũng nhằm chống lại các tên lửa Trung Quốc.
Ở Nhật Bản, Thủ tướng Shinzo Abe đang gây áp lực để tăng chi tiêu quốc phòng - một động thái khiến cả Bắc Kinh và Seoul không thể ngồi yên bởi cả hai lo ngại trước một Tokyo quyết đoán hơn về quân sự.
Hàn Quốc, vốn đang trong bối cảnh rối loạn chính trị liên quan tới vụ Tổng thống Park Geun-hye bị phế truất, lo ngại trước các hoạt động của Triều Tiên và rất hoan nghênh việc triển khai THAAD. Tuy nhiên, nước này cũng quan ngại rằng việc triển khai THAAD có thể làm đảo lộn quan hệ với Trung Quốc, đối tác kinh tế lớn nhất của mình.
| Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD). (Nguồn: Business Insider). |
Cần một quan điểm kiên định
Ngoài các vấn đề trên, ông Tillerson cần phải trả lời câu hỏi về vị trí của mình trong hệ thống chính sách ngoại giao của chính quyền ông Trump. Những dấu hiệu ban đầu có vẻ không thuận lợi cho ông Tillerson.
Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ lạc quan hơn về chuyến thăm của ông Tillerson, bởi những phát biểu trấn an mới đây của ông Trump đã xoa dịu những quan ngại rằng Mỹ sẽ giảm bớt sự hỗ trợ.
Ông Klingner cho rằng, ông Tillerson nên thể hiện một quan điểm kiên định ở cả ba nước ông sẽ tới thăm. Theo đó, Ngoại trưởng Mỹ nên nhấn mạnh với Bắc Kinh rằng hệ thống phòng thủ tên lửa cho Hàn Quốc không phải là nhằm vào Trung Quốc và hệ thống này chắc chắn sẽ được triển khai. Ông Tillerson cũng nên giải tỏa các nghi ngại lâu nay của Tokyo và Seoul về sự hỗ trợ của Mỹ.