Chuyến thăm của Tổng thư ký Liên hợp quốc - Thông điệp mạnh mẽ về sự coi trọng đối với vai trò, vị thế và đóng góp của Việt Nam

Thưa Đại sứ, chuyến thăm chính thức Việt Nam sắp tới của Tổng thư ký LHQ António Guterres sẽ tạo điểm nhấn như thế nào cho dịp kỷ niệm 45 năm Việt Nam gia nhập LHQ (1977-2022)? Đại sứ có kỳ vọng gì vào chuyến thăm này?

Nhận lời mời của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Tổng thư ký LHQ António Guterres sắp có chuyến thăm chính thức đầu tiên đến Việt Nam từ ngày 21-22/10.

Diễn ra trong bối cảnh công việc của LHQ đang rất bộn bề, chuyến thăm có ý nghĩa hết sức quan trọng, thể hiện thông điệp mạnh mẽ về sự coi trọng của LHQ đối với vai trò, vị thế quốc tế và đóng góp của Việt Nam cũng như quan hệ đối tác Việt Nam - LHQ, là một sự kiện thiết thực kỷ niệm 45 năm Việt Nam gia nhập LHQ (1977-2022).

Trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động như hiện nay, LHQ ngày càng có vai trò lớn hơn trong việc duy trì hòa bình ổn định toàn cầu, thúc đẩy luật pháp quốc tế, ứng phó với các thách thức an ninh bức thiết. Tổng thư ký Guterres cũng đang thúc đẩy nhiều chương trình nghị sự, đề xuất quan trọng, có thể tạo thêm định hướng lâu dài cho sự phát triển của LHQ và công việc của các nước thành viên trong những năm tới, như quá trình chuẩn bị Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai dự kiến vào năm 2024.

Với các trao đổi của các đồng chí Lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước ta với Tổng thư ký LHQ, các hoạt động phong phú, đa dạng trong chuyến thăm, quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa hai bên sẽ được tăng cường, đi sâu và thực chất hơn nữa, qua đó thúc đẩy các vấn đề cùng quan tâm như triển khai các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs), đặc biệt là trong bảo vệ môi trường, các chương trình giảm thiểu hệ quả và thích ứng với biến đổi khí hậu, đồng thời tạo thêm cơ sở để Việt Nam có thể có những đóng góp tích cực hơn nữa trong các nỗ lực của quốc tế nhằm xử lý các thách thức toàn cầu, vì hoà bình, ổn định và phát triển của khu vực và thế giới.

Vai trò và vị thế của Việt Nam ở thời điểm gia nhập LHQ cho đến bây giờ đã khác biệt ra sao? Điều gì đã tạo nên sự khác biệt đó?

Việt Nam chính thức trở thành thành viên LHQ vào 20/9/1977, sau khi giành được độc lập, thống nhất. Trong những năm đầu tham gia tổ chức quốc tế lớn nhất toàn cầu này, chúng ta đã góp phần tích cực cùng các nước bạn bè, các nước đang phát triển cùng đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc và phát triển, vì xây dựng một trật tự quốc tế công bằng, bình đẳng hơn.

Tuy nhiên, do nhiều khó khăn của giai đoạn đầu tái thiết đất nước sau chiến tranh, chúng ta còn chưa có nhiều điều kiện tham gia sâu hơn vào các chương trình, kế hoạch lớn của LHQ. Trong giai đoạn đó, LHQ là đối tác hỗ trợ quốc tế lớn nhất cho ta, với nhiều dự án hỗ trợ nhiều mặt về xóa đói giảm nghèo, bảo đảm cuộc sống của người dân.

Dần dần, với những thành tựu lớn trong tiến trình đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội cũng như hội nhập quốc tế, Việt Nam khẳng định được hơn vị thế của mình trên trường quốc tế.

Đến nay, chúng ta đã có quan hệ ngoại giao với gần 190 nước thành viên LHQ, có quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện với tất cả các đối tác quan trọng hàng đầu. Và hơn nữa, vị thế quốc tế của Việt Nam đã gắn liền với những đóng góp tích cực, trách nhiệm, thực chất của chúng ta vào công việc chung của cộng đồng quốc tế, nhất là LHQ.

Trong những năm qua, chúng ta đã ứng cử thành công và qua đó có cơ hội tham gia thảo luận, thúc đẩy các giải pháp chung của quốc tế trong các lĩnh vực, cơ chế quan trọng tại các cơ quan LHQ như Hội đồng Bảo an LHQ (UNSC) hai nhiệm kỳ 2008-2009 và 2020-2021, Hội đồng Nhân quyền LHQ (HRC) nhiệm kỳ 2014-2016, Hội đồng Kinh tế - Xã hội (ECOSOC) nhiệm kỳ 2016-2018, các cơ quan liên quan của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa (UNESCO), Ủy ban Luật pháp quốc tế (ILC) nhiệm kỳ 2017-2021 và 2023-2027…

Từ năm 2014, Việt Nam bắt đầu cử lực lượng tham gia các hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ. Gần đây, Việt Nam được các nước tín nhiệm bầu làm Phó Chủ tịch Đại hội đồng LHQ Khoá 77 (2022-2023) và thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2023-2025.

Để có được những biến chuyển lớn lao đó, trước hết là nhờ những thành tựu to lớn, quan trọng trong tiến trình đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng ta và nỗ lực của nhân dân ta trong gần 40 năm qua, giúp có thêm những nguồn lực quan trọng về nhiều mặt cho việc tăng cường vị thế, tiếng nói của đất nước. Đường lối đối ngoại đúng đắn, sáng suốt, nhất quán độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, cũng như cách ứng xử khéo léo, chân thành của ngoại giao Việt Nam cũng là nhân tố quan trọng.

Trong quá trình đó, đất nước và nhân dân Việt Nam còn được sự ủng hộ, hợp tác, hỗ trợ quý báu của đông đảo nhân dân, các nước bạn bè trên thế giới, các tổ chức, đối tác quốc tế, trong đó có vai trò quan trọng của LHQ và các tổ chức chuyên môn của mình.

Sự tham gia chủ động, tích cực của Việt Nam vào các cơ quan quan trọng của LHQ như Hội đồng Nhân quyền, Ủy ban Luật pháp quốc tế có ý nghĩa như thế nào tới vai trò và vị thế của chúng ta tại tổ chức này?

Như tôi đã nêu ở trên, trong thời gian qua, Việt Nam đã hoàn thành tốt vai trò thành viên của nhiều cơ chế, diễn đàn đa phương quan trọng, trong đó có các tổ chức, cơ quan trong các lĩnh vực khác nhau của LHQ.

Sự tham gia đó ngày càng thực chất và mở rộng sang các lĩnh vực khác nhau, từ gìn giữ hòa bình, an ninh quốc tế, tới phát huy và bảo đảm quyền con người, phát triển luật pháp quốc tế, đến định hình khuôn khổ thương mại quốc tế, hợp tác chuyên môn về hạt nhân…

Với những sự tham gia có chất lượng đó, chúng ta đã khẳng định được rằng Việt Nam ngày nay không chỉ thực sự nghiêm túc, sẵn sàng là đối tác tin cậy, xây dựng, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, mà còn có đủ năng lực chuyên môn, có nguồn lực, có đội ngũ cán bộ xứng tầm, để có thể gánh vác những trọng trách, cùng đóng góp chung vào các nỗ lực của quốc tế trong ứng phó với các vấn đề chung.

Chúng ta cũng góp phần đề cao chủ nghĩa đa phương, thúc đẩy điểm đồng, cách tiếp cận tập thể. Đây là những vấn đề rất có ý nghĩa, được các nước coi trọng trong bối cảnh tình hình thế giới có nhiều phức tạp, cạnh tranh, khác biệt như thời gian gần đây và cả trong thời gian tới.

Những kết quả quan trọng đó vừa giúp khẳng định hơn những thành tựu phát triển của đất nước trong những năm qua, vừa tạo thêm cơ sở để chúng ta có sự tham gia sâu rộng hơn vào các công việc chung của khu vực và quốc tế trong thời gian tới.

Điều này cũng góp phần quan trọng, đóng góp vào thành tựu chung của đối ngoại trong việc thực hiện mục tiêu bao trùm là bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc, tranh thủ các nguồn lực cho sự phát triển hơn nữa của đất nước.

Quan hệ Việt Nam-LHQ đã trải qua 45 năm tốt đẹp, tích cực và điển hình. Vậy làm sao để chúng ta tiếp tục duy trì xu hướng này và nâng cao hơn nữa tiếng nói của mình tại tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh?

Đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng XIII và Chỉ thị 25 của Ban Bí thư năm 2018 về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đã xác định rõ việc nỗ lực vươn lên đóng vai trò nòng cốt, dẫn dắt hoặc hoà giải tại các diễn đàn, tổ chức đa phương có tầm quan trọng chiến lược đối với đất nước. Tiến trình này sẽ không thể thiếu những nỗ lực tại LHQ.

Mặt khác, tình hình thế giới và khu vực đang diễn biễn phức tạp, nhiều vấn đề toàn cầu ngày càng bức thiết, như biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, xung đột.

Bối cảnh và chủ trương đó, cùng với việc tiềm lực và vị thế của đất nước tiếp tục được nâng cao, vừa đòi hỏi vừa tạo điều kiện cho chúng ta tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa, tạo thêm những bước chuyển về chất cho quan hệ Việt Nam - LHQ và tham gia của ta tại diễn đàn đa phương lớn nhất thế giới này.

Bên cạnh việc cùng các nước tiếp tục đề cao chủ nghĩa đa phương, vai trò của LHQ, ta sẽ tích cực đóng góp vào các nỗ lực của LHQ, các nước thành viên trong duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, nhất là trong các vấn đề trực tiếp liên quan khu vực. Việc ta tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ cũng sẽ tiếp tục được mở rộng tại các địa bàn khác nhau có triển khai các Phái bộ của LHQ.

Các hội nghị, diễn đàn quốc tế quan trọng tại LHQ cũng sẽ là một trọng tâm lớn nhất là các hội nghị với chương trình nghị sự rộng rãi, có nhiều tác động tới các nước thành viên, như Hội nghị Thượng đỉnh tương lai (dự kiến cuối năm 2024), Hội nghị thượng đỉnh giữa kỳ kiểm điểm việc thực hiện Chương trình nghị sự về phát triển bền vững (9/2023), Hội nghị Thượng đỉnh về nước (3/2023)…

Việt Nam cũng đang cùng nhóm các nước nòng cốt chuẩn bị một Hội nghị cấp cao LHQ về nâng cao khả năng ứng phó với các đại dịch của thế giới. Chúng ta cũng sẽ nỗ lực để phát huy các cơ hội qua việc tham gia Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2023-2025.

Việt Nam sẽ phát huy vai trò tích cực hơn nữa trong thúc đẩy việc thực hiện các chương trình nghị sự quan trọng như thực hiện các Mục tiêu Phát triển bền vững, thúc đẩy các cam kết mạnh mẽ hơn và thực hiện các cam kết đã có về ứng phó với biến đổi khí hậu. Việc tham gia các lĩnh vực quan trọng nêu trên cũng nhằm mục tiêu tranh thủ thêm các nguồn lực, ủng hộ, hỗ trợ quý báu của quốc tế đối với việc thực hiện phát triển bền vững của đất nước.

Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ!